Βρυξέλλες, στη Μαρία Βασιλείου Να απομακρυνθεί η γερμανική κυβέρνηση, αλλά και γενικότερα η ΕΕ, από την πολιτική των επιχορηγήσεων και να στραφεί στην επίλυση δομικών προβλημάτων για να ενισχυθεί η δυναμική της οικονομικής ανάπτυξης, συστήνει η Βερόνικα Γκριμ, καθηγήτρια Οικονομικών και επικεφαλής της Εδρας Οικονομικής Θεωρίας στο Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg (FAU). Μιλώντας στο «Βήμα» με την ευκαιρία του ετήσιου συνεδρίου του Bruegel στις Βρυξέλλες, η ειδική σε θέματα ενέργειας και μέλος του Γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, καθώς και πολλών συμβουλευτικών επιτροπών και συμβουλίων στη Γερμανία, προβλέπει ότι οι τιμές ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές μακροπρόθεσμα, ενώ μιλά επίσης και για το δημογραφικό πρόβλημα, τονίζοντας την ανάγκη για επενδύσεις κεφαλαίων. Σας ανησυχεί η επιβράδυνση της γερμανικής οικονομίας; «Δεν ανησυχώ μεσοπρόθεσμα, αλλά για τις δυνατότητες μακροπρόθεσμης βιώσιμης ανάπτυξης. Η οικονομική πολιτική θα πρέπει να αντιδράσει ώστε να αντιμετωπίσει τα δομικά προβλήματα. Τώρα υπάρχει μεγάλη δραστηριότητα με στόχο τη διάσωση εταιρειών, οι οποίες όμως δεν θα μπορούν να είναι οικονομικά παραγωγικές. Αυτό είναι επικίνδυνο. Τα χρήματα αυτά δεν δίνονται στην προώθηση εταιρειών που έχουν μελλοντικό προσανατολισμό. Η συζήτηση βρίσκεται σε εξέλιξη, όπως και για την επιχορήγηση του κόστους ηλεκτρισμού στη βιομηχανία έντασης ενέργειας. Οι τιμές ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές μακροπρόθεσμα, διότι αν κινηθούμε προς την κατεύθυνση της προστασίας του κλίματος, οι πηγές ενέργειας θα αλλάξουν. Αν ξεκινήσουμε να παράγουμε τεράστιες ποσότητες υδρογόνου εντός της ΕΕ, αυτό θα πιέσει ακόμη περισσότερο τις τιμές, διότι θα χρειαζόμαστε πολύ περισσότερη ενέργεια. Θα χρειαστούμε εισαγωγές μεγάλων πσοσοτήτων υδρογόνου, όπως κάνουμε σήμερα με το LNG. Είναι μια αλλαγή που πρέπει να ξεκινήσει, αλλά αντίθετα προσπαθούμε να σώσουμε τη βιομηχανία έντασης ενέργειας, τους δίνουμε επιχορηγήσεις για την ακριβή ενέργεια αντί να επενδύουμε σε νέες δομές προμήθειας ενέργειας. Αν δεν γίνουν αλλαγές, η παραγωγή δεν θα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα και θα αναγκαστούμε να επιχορηγούμε τη βιομηχανία μονίμως, κάτι που επηρεάζει τη δυνητική ανάπτυξη. Επίσης, θα πρέπει να υπάρξουν τεράστιες επενδύσεις στην ικανότητα παραγωγής ηλεκτρισμού, πέρα από τις εισαγωγές υδρογόνου, για να μειωθεί η τιμή της ενέργειας. Χρειάζεται επέκταση των δικτύων μεταφοράς για ηλεκτρική ενέργεια και υδρογόνο». Είπατε ότι οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα, για πόσο διάστημα; «Η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας θα παραμείνει υψηλή για κάμποσο διάστημα, δεν νομίζω ότι θα πέσουν κοντά στο ιστορικό χαμηλό μέχρι το τέλος της δεκαετίας». Η εικόνα που περιγράφετε δείχνει ότι θα είναι δύσκολη η εφαρμογή της εμβληματικής για την ΕΕ «πράσινης συμφωνίας». «Οι προκλήσεις διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Στη Γερμανία έχουμε τη βιομηχανία έντασης ενέργειας. Βγήκαμε από την πυρηνική ενέργεια, ενώ άλλες χώρες τη διατηρούν. Η Γαλλία έχει πυρηνική ενέργεια και είναι δύσκολο για πολιτικούς λόγους να επενδύσει σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αλλες χώρες έχουν μεγάλη δυνατότητα για ανανεώσιμες, όπως η Ισπανία, που θα παράγει και πολύ υδρογόνο. Πρέπει να ενισχύσουμε την κοινή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, πρέπει να επεκτείνουμε την παραγωγή και τα δίκτυα μεταφοράς του υδρογόνου. Θα πρέπει επίσης, καθώς η ΕΕ θα παραμείνει καθαρός εισαγωγέας ενέργειας, να διαπραγματευτούμε με πιθανούς εξαγωγείς προς την ΕΕ ενέργειας ως μια οντότητα, για να έχουμε καλύτερες τιμές και μεγαλύτερους όγκους». Σε έκθεση του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων της Γερμανίας τονίζετε την ανάγκη κοινών επενδύσεων σε έργα κοινού ενδιαφέροντος στην ΕΕ. «Είναι επιθυμητό να υπάρξει συνεργασία σε έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Το σημερινό καθεστώς είναι γραφειοκρατικό και περίπλοκο». Πώς θα εξισορροπηθεί η ανάγκη για επενδύσεις με τη θέση ότι η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να είναι συνετή; «Οι δημοσιονομικοί κανόνες είναι κλειδί. Σε κανονικές περιόδους πρέπει να μειώσουμε την επιβάρυνση του χρέους. Αν δεν μειωθεί, είναι επικίνδυνο διότι οι αγορές θα αντιδράσουν. Δεν θα γίνουμε πιο “πράσινοι” με βιώσιμο τρόπο αν υπάρξει οικονομική κρίση ή κρίση χρέους. Και είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσουμε το υφιστάμενο πλαίσιο πολιτικών, όπως είναι η εμπορία εκπομπών άνθρακα, να κάνουμε δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές, αλλά όχι μαζικές επιχορηγήσεις, ώστε να κινηθούν ιδιωτικές επενδύσεις στη σωστή κατεύθυνση. Δεν είμαι υπέρμαχη των επιχορηγήσεων. Είναι προτιμότερη η παροχή κινήτρων. Αν γίνει αναγκαίο οι εταιρείες να έχουν κλιματικά ουδέτερη παραγωγή ή να προμηθεύονται κλιματικά ουδέτερη ενέργεια, τότε θα υπάρξει η σχετική αγορά. Για το ξεκίνημα θα πρέπει να υπάρξουν δημόσιες επενδύσεις, για τις οποίες υπάρχουν ήδη τα απαραίτητα κονδύλια, αλλά κατευθύνονται σε μαζικές επιχορηγήσεις για συστήματα θέρμανσης, για ηλιακά πάνελ κ.λπ. Πολλοί από αυτούς που τις λαμβάνουν δεν τις χρειάζονται». Εχετε πει ότι ένα από τα σημαντικά προβλήματα είναι το δημογραφικό. «Το ασφαλιστικό σύστημα στηρίζεται στις εισφορές των νεότερων. Παλαιότερα η χρηματοδότηση ήταν επαρκής, αλλά αυτό δεν ισχύει πλέον. Δεν είναι βιώσιμο. Δίνονται κρατικοί πόροι για να συντηρηθεί και πρέπει να υπάρξει μεταρρύθμιση. Οι άνθρωποι δουλεύουν σε μερική απασχόληση, οι ώρες εργασίας μειώνονται, το ποσοστό γεννήσεων είναι χαμηλό και η αναλογία συνταξιούχων εργαζομένων μειώνεται, περιορίζοντας την παραγωγική δυναμική της οικονομίας και κατά συνέπεια τη δυναμική της οικονομικής ανάπτυξης. Χρειαζόμαστε μεγάλες επενδύσεις κεφαλαίων για να συνεχίσουμε να έχουμε παραγωγική δυναμική, καθώς δεν θα προέλθει από το εργατικό δυναμικό. Γι’ αυτό δίνω έμφαση στην ανάγκη δομικών αλλαγών, διότι όσο περισσότερο χρησιμοποιούμε το κεφάλαιο για επιχορηγήσεις εταιρειών χωρίς μέλλον στη Γερμανία και στην ΕΕ τόσο πιο ισχνή θα είναι η δυναμική ανάπτυξης. Είναι πολύ επικίνδυνο για τη μετάβαση που πρέπει να γίνει, διότι αν έχεις χαμηλή ανάπτυξη, τότε η κοινωνική ισορροπία της μετάβασης γίνεται πολύ δύσκολη, καθώς δεν υπάρχουν κεφάλαια να διανεμηθούν. Πρέπει να γίνει μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού, να θεσμοθετηθούν κίνητρα για εργασία, ώστε να εργάζονται περισσότερες μητέρες, περισσότεροι συνταξιούχοι, αλλά και αυτά είναι περιορισμένα, οπότε πρέπει να κινηθούμε προς την κατεύθυνση των επενδύσεων κεφαλαίων. Η ιδέα είναι να υπάρξουν επενδύσεις όπου η εργασία αντικαθίσταται από την τεχνολογία, ώστε η παραγωγή να είναι έντασης κεφαλαίου και το εργατικό δυναμικό να κινηθεί προς πιο αποτελεσματικούς κλάδους». Και μια τελευταία ερώτηση… Η προσπάθεια της Ελλάδας να γίνει κόμβος μεταφοράς ενέργειας και υδρογόνου από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική κινείται στη σωστή κατεύθυνση; «Ναι, αλλά ως ΕΕ πρέπει να προσέξουμε να μην εξαρτιόμαστε μόνο από τα αραβικά κράτη ή τα αφρικανικά. Είναι επικίνδυνο αν υπάρξουν συγκρούσεις ή γεωπολιτικές εντάσεις. Οι εισαγωγές θα πρέπει να γίνονται μέσω αγωγών από διάφορες περιοχές και με πλοία, όπου υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία. Και να έχουμε καλό δίκτυο υποδομών στην ΕΕ για τη μεταφορά της ενέργειας».