Το αδυσώπητο παζάρι για την τύχη της Ουκρανίας εισήλθε πιθανώς στην πιο δύσκολη φάση με τη διαδικασία που έθεσε σε κίνηση ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στα μέσα της περασμένης εβδομάδας. Καθοριστική ενδέχεται να αποβεί μια νέα συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι, εφόσον επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες από διπλωματικούς κύκλους που θέλουν τον Ουκρανό πρόεδρο να μεταβαίνει πάλι στο Λευκό Οίκο εντός της εβδομάδας.
Υποτίθεται πως τα 28 σημεία του αμερικανορωσικού σχεδίου «αναθεωρήθηκαν και επικαιροποιήθηκαν» στις συνομιλίες με τους Ουκρανούς το Σαββατοκύριακο στη Γενεύη ενώ πέρασαν από το κόσκινο της ευρωπαϊκής ηγεσίας που αντιπροτείνει 19 σημεία ρίχνοντας το ειδικό βάρος της υπέρ του Κιέβου. Οι Ευρωπαίοι επιχείρησαν να κόψουν τη φόρα του Τραμπ, που ζητούσε εκβιαστικά από τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να αποδεχτεί μέχρι την προσεχή Πέμπτη 27 Νοεμβρίου (Ημέρα των Ευχαριστιών) μια συνθηκολόγηση με ταπεινωτικούς όρους και στα μέτρα της Ρωσίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ουάσιγκτον κάνει πίσω στον στόχο της, ούτε ότι υποχώρησε εξαιτίας των ευρωπαϊκών αντιδράσεων.
Η κυβέρνηση Τραμπ αναφέρει πως αξιολογεί το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης στη Γενεύη καθώς και τις ιδέες των Ευρωπαίων, την ώρα που η Ρωσία διαμηνύει ότι περιμένει από τη «συλλογική Δύση» να ξεκαθαρίσει ποιες είναι τελικά οι προτάσεις της ώστε να τις αξιολογήσει, συνεχίζοντας παράλληλα τις πολεμικές επιχειρήσεις. Στο διπλωματικό πεδίο ο Ουκρανός πρόεδρος κέρδισε κάποιο χρόνο και ζήτησε μια συνάντηση με τον Τραμπ ρισκάροντας σε αυτήν σχεδόν τα πάντα. Ο Αμερικανός πρόεδρος τη μια μέρα χαρακτήρισε παντελώς αγνώμονες τους Ουκρανούς και την άλλη μέρα είπε ότι «ίσως συμβαίνει κάτι καλό στις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας» αλλά δεν το πιστεύει αν δεν το δει.
Οι επιλεκτικές διαρροές από διάφορες πλευρές, οι εσκεμμένες ασάφειες, οι μαξιμαλιστικοί στόχοι, αποτελούν μέρος του παιχνιδιού. Σε τέτοιο βαθμό, ώστε κάτι που φαινόταν έως πριν από μερικούς μήνες ότι κείται πέραν της «κόκκινης γραμμής» να θεωρείται τώρα ακόμα και «λογικό». Όπως, για παράδειγμα, η de facto κατοχή ουκρανικών εδαφών από τους Ρώσους εφόσον δεν παραχωρηθεί σε αυτούς έδαφος που δεν κατέκτησαν με τα όπλα. Όπως η επιστροφή στη Μόσχα ενός μέρους των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων εφόσον ένα άλλο σημαντικό μέρος τους διατεθεί στο ουκρανικό ταμείο για την ανοικοδόμηση και ανάπτυξη, όπου θα έχουν τον τελευταίο λόγο οι Αμερικανοί οι οποίοι όμως θα ανοίξουν την πόρτα για τη Ρωσία στο διεθνές εμπόριο. Όπως η αμνηστία για «εγκλήματα πολέμου» ή για «εγκλήματα σε καιρό πολέμου», που δεν είναι απαραίτητα το ίδιο πράγμα.
Ο ρόλος του Ρουστέμ Ουμέροφ
Η διαπραγμάτευση γίνεται ενώ η Ουκρανία ταλανίζεται από σκάνδαλο διαφθοράς ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων με την εμπλοκή ανώτερων αξιωματούχων, κοντά στον κύκλο του Ζελένσκι. Σε αυτό το πλαίσιο έχει ενδιαφέρον ότι μετά από τη «διαρροή» του σχεδίου των 28 σημείων την περασμένη εβδομάδα, στο Κίεβο τέθηκαν ανοιχτά από μερίδα του Τύπου ερωτήματα για το ρόλο ενός ανώτερου Ουκρανού αξιωματούχου στη σύνταξη του κειμένου που παρουσιάστηκε ως αμερικανορωσικό.
Πρόκειται για τον Ρουστέμ Ουμέροφ, γραμματέα του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας, ο οποίος είχε ταξιδέψει στη Φλόριντα στα μέσα Νοεμβρίου και λέγεται ότι συζήτησε με Αμερικανούς αξιωματούχους το σχέδιο που διαπραγματεύθηκε ο απεσταλμένος του Πούτιν, Κίριλ Ντμίτριεφ, με τον ειδικό απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, επίσης στη Φλόριντα.
Ο Ουμέροφ φέρεται ότι συζήτησε με τους Αμερικανούς τροποποιήσεις (προσθήκες και αφαιρέσεις) στο σχέδιο, μεταξύ άλλων και μία πρόνοια για «πλήρη αμνηστία για ενέργειες στη διάρκεια του πολέμου», με τρόπο που θα παρείχε ασυλία σε εμπλεκόμενους σε υποθέσεις διαφθοράς. Μετά από σχετικό δημοσίευμα της Wall Street Journal o Ουμέροφ αρνήθηκε κατηγορηματικά τα περί αλλαγών στο κείμενο, έκανε λόγο για αβάσιμους ισχυρισμούς, είπε ότι δεν είχε τέτοια εξουσία και ότι στη διάρκεια του ταξιδιού του στις ΗΠA περιορίσθηκε στην οργάνωση συζητήσεων και στην «προετοιμασία διαλόγου».
Όμως, σύμφωνα με την εφημερίδα Kiev Independent, ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος που ζήτησε να τηρηθεί η ανωνυμία του δήλωσε ότι « αυτό το σχέδιο σχεδιάστηκε αμέσως μετά από τις συζητήσεις με ένα από τα πιο υψηλόβαθμα μέλη της κυβέρνησης Ζελένσκι, τον Ρουστέμ Ουμέροφ, ο οποίος συμφώνησε στο μεγαλύτερο μέρος του σχεδίου έχοντας κάνει πολλές τροποποιήσεις και παρουσιάζοντάς το στον Ζελένσκι».
Ο Ουμέροφ ήταν παρών στις συνομιλίες της Γενεύης το Σαββατοκύριακο ενώ έχει πάρει μέρος σε διαπραγματεύσεις με τους Ρώσους μετά από την εισβολή του 2022.
Ο Ουμέροφ διατέλεσε υπουργός Άμυνας από τον Σεπτέμβριο του 2023 έως τον Ιούλιο του 2025, οπότε μετακινήθηκε στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας και Άμυνας. Είναι ένας από τους οκτώ αξιωματούχους για τους οποίους διεξάγεται έρευνα από την υπηρεσία πάταξης της διαφθοράς σε σχέση με την υπόθεση Energoatom, χωρίς να έχουν απαγγελθεί κατηγορίες εναντίον του.
Ο 43χρονος Ουμέροφ είναι Τάταρος από την Κριμαία, επιχειρηματίας και πολιτικός που διατηρεί στενές σχέσεις με την Άγκυρα ενώ ομιλεί την τουρκική. Είχε εκλεγεί βουλευτής το 2019 με το φιλοευρωπαϊκό, φιλελεύθερο κόμμα Holos ενώ διατέλεσε επικεφαλής κοινοβουλευτικών επιτροπών για τις σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία.
