«Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν μπορεί να ηρεμήσει», σημείωνε πρόσφατα το POLITICO. Και πράγματι, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καλείται να αντιμετωπίσει μια σειρά εμποδίων στη δεύτερη θητεία της. Αυτήν την εβδομάδα, στο επίκεντρο βρέθηκε ο επόμενος επταετής προϋπολογισμός που έχει προτείνει η Επιτροπή.
Οι τέσσερις πολιτικές ομάδες του Ευρωκοινοβουλίου, που υποστηρίζουν τη Φον ντερ Λάιεν, απείλησαν την Πέμπτη να μπλοκάρουν τις διαπραγματεύσεις για τον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ, ύψους περίπου 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ, εκτός εάν γίνουν επτά βασικές αλλαγές στην αρχική πρόταση. Οι ομάδες αυτές – το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες, το Renew Europe και οι Πράσινοι/EFA – έστειλαν κοινή επιστολή προς την πρόεδρο της Επιτροπής, την οποία δημοσίευσαν το Euractiv και το POLITICO.
Τα επίμαχα σημεία
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τον Ιούλιο το σχέδιό της για την αναθεώρηση του επταετούς προϋπολογισμού της Ένωσης, που θα καλύψει την περίοδο 2028-2034. Η πρόταση προβλέπει, μεταξύ άλλων, τη συγχώνευση των περιφερειακών και αγροτικών επιδοτήσεων σε κεντρικά «εθνικά σχέδια», ύψους περίπου 865 δισ. ευρώ – μια αλλαγή που προκάλεσε την απογοήτευση των περιφερειών, των αγροτών, των υπουργών Γεωργίας και των νομοθετών της ΕΕ.
Τα «εθνικά σχέδια» της Επιτροπής συγκεντρώνουν κεφάλαια, που αφορούν περίπου το ήμισυ του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ, σε ενιαία ταμεία που θα διαχειρίζονται οι 27 κυβερνήσεις του μπλοκ, αφαιρώντας ουσιαστικά τον κρίσιμο ρόλο των περιφερειών στη διαχείριση της χρηματοδότησης. Οι τέσσερις κεντρώες ευρωομάδες απαιτούν σημαντικές αλλαγές, προειδοποιώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση, θα απορρίψουν την πρόταση, κατά την επόμενη ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στις 12 Νοεμβρίου, όταν το θέμα θα τεθεί προς συζήτηση στις Βρυξέλλες.
Κύριο μέλημα είναι, όπως αναφέρουν, να διατηρηθεί ο ρόλος των περιφερειών και των τοπικών αρχών στην επίβλεψη των επιδοτήσεων, που, σύμφωνα με το νέο σχέδιο, θα περνούσαν υπό τον έλεγχο των εθνικών κυβερνήσεων, καθώς και να αποφευχθεί ένα «δημοκρατικό έλλειμμα» σε περίπτωση που οι χρηματοδοτήσεις εξαρτηθούν από την πρόοδο των εθνικών κυβερνήσεων στις μεταρρυθμίσεις. Οι ευρωομάδες απαιτούν επίσης, η Κοινή Γεωργική Πολιτική να παραμείνει ξεχωριστή και να ενισχυθεί ο ρόλος του Κοινοβουλίου στην έγκριση και αναθεώρηση των εθνικών σχεδίων δαπανών.
«Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν μπορεί να το αποδεχτεί αυτό ως βάση για την έναρξη διαπραγματεύσεων», αναφέρεται στην επιστολή την οποία υπέγραψαν οι Μάνφρεντ Βέμπερ (ΕΛΚ), Ιράτσε Γκαρσία (Σοσιαλιστές), Βαλερί Χαγιέρ (Renew) και Μπας Άικχαουτ (Πράσινοι). Το κείμενο περιλαμβάνει συνολικά επτά αιτήματα για τροποποιήσεις στα προτεινόμενα εθνικά σχέδια και ζητεί από την Επιτροπή μια αναθεωρημένη εκδοχή, ώστε να μπορέσουν να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις με το Κοινοβούλιο.
Οι ηγέτες των πολιτικών ομάδων υποστηρίζουν ότι το Κοινοβούλιο έχει προειδοποιήσει την Επιτροπή, από την αρχή των διαπραγματεύσεων, ότι είναι αντίθετοι στην ιδέα των εθνικών σχεδίων, με την εν λόγω επιστολή να αποτελεί μια τελευταία προσπάθεια άσκησης πίεσης, μετά από εβδομάδες στασιμότητας στις διαπραγματεύσεις. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει την εξουσία να απορρίψει την τελική έκδοση του προϋπολογισμού, η οποία αναμένεται να είναι έτοιμη στις αρχές του 2027. Μια επίσημη απόρριψη θα αποτελούσε μεγάλο πλήγμα για την Επιτροπή, καθώς θα ανάγκαζε την εκτελεστική εξουσία να προτείνει μια νέα τροποποιημένη έκδοση. Οι τέσσερις πολιτικές ομάδες που στηρίζουν την φον ντερ Λάιεν ελπίζουν ότι η Επιτροπή θα τροποποιήσει την υπάρχουσα πρότασή της, χωρίς να χρειαστεί να φτάσουν ως εκεί.
Τα άλλα προβλήματα
Η αντιπαράθεση για τον προϋπολογισμό φαίνεται πως δεν είναι ένα μεμονωμένο επεισόδιο, αλλά μέρος ενός ευρύτερου μοτίβου που αρχίζει να διαμορφώνεται γύρω από τη φον ντερ Λάιεν.
Η δεύτερη θητεία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει αποδειχθεί ταραχώδης, με διαρκείς αμφισβητήσεις και προς ώρας δεν υπάρχουν ενδείξεις πως η πορεία αυτή θα εξομαλυνθεί. Παρ’ όλο που πρακτικά φαίνεται πως συνεχίζει να έχει την στήριξη των κεντρώων κομμάτων, η επιστολή κατέστησε σαφές πως θα πρέπει να κάνει υποχωρήσεις για να τη διατηρήσει, σε ένα Ευρωκοινοβούλιο πιο δεξιό και πιο ακροδεξιό από ποτέ.
Μόνο τον Οκτώβριο, χρειάστηκε να επιβιώσει από δύο προτάσεις μομφής (μια από την αριστερά και μια από την άκρα δεξιά), μια διαδικασία στην οποία υποβλήθηκε και στα μέσα Ιουλίου. Καθώς απαιτούνται μόνο 72 υπογραφές από τους 720 ευρωβουλευτές, «οι προτάσεις μομφής μπορεί να αρχίσουν να γίνονται ρουτίνα. Το εργαλείο δεν είναι καινούργιο στη συνθήκη της ΕΕ, απλώς οι ακροδεξιοί Πατριώτες και η Αριστερά φαίνεται ότι αποφάσισαν να ακολουθήσουν το μονοπάτι που έδειξαν πρώτοι οι ακροδεξιοί Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές», σημειώνει το POLITICO, εξηγώντας πως μάλλον η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα χρειαστεί να περάσει ξανά από αυτή τη διαδικασία.
Από τον επικείμενο επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ και τις εμπορικές συμφωνίες, μέχρι τα ερωτήματα σχετικά με τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για διαφάνεια ή ακόμα και για το πώς διαχειρίζεται τη θέση της ΕΕ σε έναν ολοένα και πιο ανταγωνιστικό κόσμο, «οι ευκαιρίες που επιτρέπουν στα μέλη του Κοινοβουλίου να κρίνουν την απόδοση της φον ντερ Λάιεν θα συνεχίσουν να εμφανίζονται για όποιον τις ψάχνει», καταλήγει το μέσο.
