Η τελευταία ταινία του Ρίτσαρντ Λινκλέϊτερ στις ταινίες της εβδομάδας δεν είναι απλώς ένας ακόμα φόρος τιμής αλλά ο ορισμός του homage προς την μαγεία του κινηματογράφου.
5: εξαιρετική – αριστούργημα
4: πολύ καλή
3: καλή
2: ενδιαφέρουσα
1: μέτρια
0: απαράδεκτη
Nouvelle vague
Παραγωγή: ΗΠΑ/ Γαλλία, 2025
Σκηνοθεσία: Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ
Ηθοποιοί: Γκιγιόμ Μαρμπέκ, Ζόι Ντόιτς, Ομπρί Ντουγίν κ.α.
Tο ρίσκο που με θάρρος παίρνει ο Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ στην τελευταία ταινία του, είναι ότι αναφερόμενος στον ίδιο τον κινηματογράφο, την κινηματογραφική δημιουργία, την κατασκευή μιας ταινίας, απευθύνεται κυρίως στους σινεφίλ.
Σ’ εκείνους δηλαδή που ενδιαφέρονται για τα μυστικά της δημιουργίας μιας ταινίας, για το παρασκήνιο των γυρισμάτων για τις μικρές και μεγάλες πινελιές που συνθέτουν τον πίνακα, την ταινία.
Ομως πόσοι στ’ αλήθεια είναι αυτοί; Αυτό είναι το ρίσκο του Λινκλέιτερ και μάλιστα στο ασπρόμαυρο.
Η Nouvelle Vague του τίτλου είναι το κινηματογραφικό κίνημα που γεννήθηκε στην Γαλλία στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και, στην ουσία, διαμόρφωσε τον κινηματογράφο, την γλώσσα, την οπτική, την γραφή του. Αμέτρητοι σκηνοθέτες από όλον τον κόσμο υπήρξαν άτυποι «μαθητές» αυτής της σχολής και πολλοί εξακολουθούν να υπάρχουν.
Με ταινίες όπως η τριλογία «Πριν το ξημέρωμα», «Πριν το ηλιβοασίλεμα» και «Πριν τα μεσάνυχτα», ο Λινκλέιτερ ανήκει σε αυτούς που επηρεάστηκαν από το Νέο Κύμα στο οποίο ο Ζαν Λικ Γκοντάρ (1930-2022) για πολλούς θεωρείται ο βασιλιάς (αν και συζητήσιμο).
Το όνομά του υπήρξε άρρηκτα συνδεδεμένο με το κύμα, ίσως περισσότερο από άλλων, όπως του Φρανσουά Τριφό (1932-1984), του Κλοντ Σαμπρόλ (1930-2010), του Ζακ Ριβέτ (1928-2016), του Ερίκ Ρομέρ (1920-2010), του επιτελείου δηλαδή που ξεκίνησε από την κριτική κινηματογράφου στο εμβληματικό περιοδικό Cahiers du Cinema και κατόπιν περάσε στην σκηνοθεσία και τη δημιουργία.
Το 1959 ο Τριφό γύρισε τα «400 κτυπήματα» (1959) που θεωρείται η θεμελιώδης ταινία του γαλλικού νέου κύματος. Ωστόσο, ήταν η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Γκοντάρ, το «Με κομμένη την ανάσα» (1960) που θα ταυτιζόταν απολύτως με το κύμα και μέχρι το τέλος της ζωής του δημιουργού της θα παρέμενε η πιο αναγνωρίσιμη του, μαζί, ίσως, με την «Περιφρόνηση».
Στα γυρίσματα του «Με κομμένη την ανάσα» που γυρίστηκε με μια τρομερή ελευθερία, ελάχιστα μέσα και σε πολύ λίγο χρόνο είναι αφοσιωμένη η ταινία του Λινκλέιτερ, ο οποίος εδώ φτιάχνει ένα καθημερινό ημερολόγιο γυρισμάτων, εξετάζοντας κάθε λεπτομέρεια και ποτίζοντας την δική του ταινία με το μοναδικό χιούμορ και απαράμιλλο στιλ του Γκοντάρ τον οποίο υποδύεται άψογα ο Γκιγιόμ Μαρμπέκ.
Οι λάτρεις των cine trivia θα πετάξουν την σκούφια τους από τα «μυστικά» που βγάζει στο φως ο Λινκλέιτερ σαν τα τρικ που βγάζει από το καπέλο του ένας ταχυδακτυλουργός. Ο σκηνοθέτης τονίζει το ότι η Αμερικανίδα ηθοποιός Τζιν Σίμπεργκ (Ζόι Ντόιτς) δεν γούσταρε ούτε τον Γκοντάρ ούτε την ταινία, το ότι ο Ζαν-Πολ Μπελμοντό (Ομπρί Ντουγίν) είχε δει πολύ χαλαρά το όλο πράγμα, το ότι ο Ραούλ Κουτάρ (Ματιέ Πενσινά) κινηματογράφησε το όραμα του Γκοντάρ χωρίς να τον νοιάζει καμία δυσκολία καθότι είχε την πείρα του πολεμικού ρεπόρτερ, το ότι ο Γκοντάρ έκανε ότι ήθελε, βέβαιος σχεδόν ότι γράφει ιστορία. Τελικά, αυτή η ταινία μας θυμίζει πόσο διασκεδαστικό ήταν κάποτε να κάνεις σινεμά. Και ότι για κάποιους, ίσως εξακολουθεί να είναι.
Bαθμολογία: 3 ½
ΑΘΗΝΑ: CINOBO ΟΠΕΡΑ – CINOBO ΠΑΤΗΣΙΩΝ – ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ – ΔΑΝΑΟΣ – ΚΗΦΙΣΙΑ – ΑΕΛΛΩ – NANA – ΣΙΝΕΑΚ ΠΕΙΡΑΙΑΣ κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ:ΑΠΟΛΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – ΒΑΚΟΥΡΑ
Στο νησί του Αμρουμ (Amrum)
Παραγωγή: Γερμανία, 2025
Σκηνοθεσία: Φατίχ Ακίν
Ηθοποιοί: Γιάσπερ Μπίλερμπεκ, Νταϊάν Κρούγκερ κ.α.
Μικρή έκπληξη αποτελεί η τελευταία ταινία του Φατίχ Ακίν. Γιατί είναι μια κλασική ιστορία ενηλικίωσης και σε τέτοιου τύπου ταινίες ο τουρκικής καταγωγής Γερμανός σκηνοθέτης δεν μας έχει συνηθίσει (το πλησιέστερο που έχει κάνει είναι η ταινία «Βερολίνο, αντίο» ,2016, όπου οι ηλικίες ήταν μεγαλύτερες).
Βέβαια, ο Ακίν ταινιών όπως οι «Μαζί ποτέ», «Η άκρη του παραδείσου» και «Μαζί ή τίποτα», είναι ένας ξεκάθαρα πολιτικοποιημένος σκηνοθέτης επομένως αυτή η ιστορία – το σενάριο της οποίας έγραψε ο ίδιος σε συνεργασία με τον δάσκαλό του, βετεράνο σκηνοθέτη Χαρκ Μπομ – δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.
Στην προσπάθεια του μικρού Νάνινγκ (Γιάσπερ Μπίλερμπεκ) να βοηθήσει την ψυχολογικά άρρωστη μητέρα του, υπέρμαχο του ναζισμού να σταθεί στα πόδια της την ώρα που η Γερμανία έχει πια διαλυθεί το 1945, αντανακλάται η ανάγκη της νέας γενιάς μιας ολόκληρης χώρας να μαζέψει τα συντρίμμια της και να οραματιστεί ένα καλύτερο αύριο.
Ο Ακίν αξιοποιεί θαυμάσια αυτή την ιδέα σε συνάρτηση με τον φυσικό χώρο των γυρισμάτων, μια Γερμανία άδεια, έρημη, ένα χωριό στη μέση του πουθενά, έρημο και εγκαταλελειμμένο. Ο σκηνοθέτης ντύνει την ιστορία του με σκηνές που σφραγίζονται στη μνήμη – κυρίως εκείνες στις οποίες παρακολουθούμε το παιδί να παλεύει με την φύση και τους ανθρώπους της.
Η παλίρροια, ο γερο ψαράς, το πτώμα που ξεβράζει η θάλασσα στην αμμουδιά, το ποδήλατο – όλα αυτά είναι ψηφίδες μιας μεγάλης παραμυθένιας περιπέτειας που μπορούν να παρασύρουν «αναγκάζοντάς» σε να μην στρέψεις ποτέ αλλού την ματιά σου. Μια πραγματικά έντιμη στις προθέσεις της και καλή ως κινηματογραφικό σύνολο ταινία, από τις καλύτερες ιστορίες ενηλικίωσης που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια.
Bαθμολογία: 3
ΑΘΗΝΑ: ΝΙΡΒΑΝΑ – ΚΗΦΙΣΙΑ – ΤΡΙΑΝΟΝ – ΣΠΟΡΤΙΝΓΚ – ΣΙΝΕΑΚ – ΒΑΡΚΙΖΑ κ.α.
Η επέτειος (Anniversary)
Παραγωγή: ΗΠΑ, 2025
Σκηνοθεσία: Τζαν Κομάσα.
Ηθοποιοί: Νταϊάν Λέιν, Κάιλ Τσάντλερ, Ντίλαν Ο’ Μπράιαν κ.α.
Το πλησιέστερο που μπορεί κανείς να περιμένει από μια σκεπτόμενη, σύγχρονη αμερικανική παραγωγή ως αυστηρή κριτική προς την κυβέρνηση Ντόναλντ Τραμπ είναι αυτή η ταινία: είναι το χρονικό της κατάρευσης μιας οικογένειας, την οποία «συναντάμε» σε διάφορες φάσεις στο πέρασμα του χρόνου, με άξονα τις επετείους γάμου ενός καλοβαλμένου ζεύγους (Νταϊάν Λέιν – καθηγήτρια πανεπιστημίου, Κάιλ Τσάντλερ – ιδιοκτήτης εστιατορίου). Η πρώτη επέτειος είναι ένας παράδεισος, η τελευταία η κόλαση η ίδια.
Τι έχει συμβεί κατά την διάρκεια όλων αυτών των ετών στο ζευγάρι και στα παιδιά του (Ζόι Ντόιτς, Μαντλίν Μπρούερ, Μακένα Γκρέις, Ντίλαν Ο’ Μπράιαν); Και πως έχει συμβάλει το πολιτικό «κλίμα» της χώρας σε αυτή την κατάρρευση; Κάθε τι εδώ, ασκεί ολοφάνερα, απροκάλυπτα αλλά και κάπως «στρατευμένα» κριτική προς την αμερικανική κοινωνία των καιρών μας, την κοινωνία του Τραμπ που φυσικά ποτέ δεν ονομάζεται.
Βέβαια το σενάριο οδηγείται στις αναπόφευκτες υπερβολές που αποτελούν συνθήκη στην μυθοπλασία, ιδίως στις ταινίες που θέλουν να φλερτάρουν και με το θρίλερ όπως συμβαίνει με αυτή. Ο Κομάσα ενδιαφέρεται κυρίως για την μετάλλαξη του ευχάριστου σε δυσάρεστο και αυτό το πετυχαίνει μέσω των οικογενειακών συρράξεων που καταλήγουν στην απόλυτη παράνοια. Και μας θυμίζει ότι η απόσταση που χωρίζει την μετατροπή μας από αμνό σε λύκο δεν υπάρχει καν. Μπορεί να συμβεί μέσα σε δευτερόλεπτα.
Bαθμολογία: 2 ½
ΑΘΗΝΑ: VILLAGE PENTH – VILLAGE ΠΑΓΚΡΑΤΙ – OPTIONS IΛION – ΓΑΛΑΞΙΑΣ – ΚΗΦΙΣΙΑ – ΝΑΝΑ – ΑΕΛΛΩ – ΡΕΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ – ΖΕΑ κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: CINEΝΑ ΟΝΕ – VILLAGE COSMOS κ.α.
Σκοτώστε τον Τζόκεϊ (Kill the jockey)
Παραγωγή: διεθνής με βάση την Αργεντινή 2024
Σκηνοθεσία: Λουίς Ορτέγκα
Ηθοποιοί: Ναουελ Περεζ Μπισκαγιάρ, Bαλεντίνα Αβίλα, Οσμάρ Νούνεζ
Παρακολουθώντας μια ταινία όπως η του Αργεντίνου auteur Λουίς Ορτέγκα (Angel), αντιλαμβάνεσαι ότι «σου ζητά» να είσαι όσο το δυνατόν πιο ανοιχτός απέναντί της – μόνον έτσι υπάρχει περίπτωση να την εκτιμήσεις, ακόμα και να την αγαπήσεις. Με άλλα λόγια δεν πρέπει να αναρωτηθείς πως γίνεται και στην ταινία ένα μωρό αλλάζει χρώμα από άσπρο, μαύρο. Ή το πώς ο κεντρικός ήρωας, ένας ταλαντούχος τζόκεϊ σε βαθιά κρίση (Ναουελ Περεζ Μπισκαγιάρ) μεταλλάσσεται σε… γυναίκα.
Το σουρεαλιστικό χιούμορ του Ορτέγκα έχει δάνεια από διάφορα κινηματογραφικά στυλ – του Λουίς Μπουνιουέλ, του Ακι Καουρισμάκι (κυρίως), του Ρόι Άντερσον – και ως μείγμα παρουσιάζει ενδιαφέρον διότι ο Ορτέγκα δεν κρύβει τις επιρροές του. Σίγουρα υπάρχουν ενδιαφέρουσες ιδέες και το πλαίσιο της ταινίας που μοιάζει ενταγμένη εξ’ ολοκλήρου σε ένα σκηνικό vintage, δείχνει ελκυστικό αλλά στο τέλος έχεις την γεύση ενός ανέκδοτου που κρατάει πολύ.
Bαθμολογία: 2 ½
ΑΘΗΝΑ: ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – NEWMAN
Μετανιώνοντας για σένα (Regretting You)
Παραγωγή: HΠΑ, 2025
Σκηνοθεσία: Τζος Μπουν
Ηθοποιοί: Μακένα Γκρέις, Αλισον Γουίλιαμς, Ντέιβ Φράνκο, Σκοτ Ιστγουντ κ.α.
Βασισμένη στο μπεστ σέλερ της Κολίν Χούβερ με τον ίδιο τίτλο (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα), αυτή η ταινία πρέπει να είναι ένα από το πιο βαρετά αισθηματικά δράματα που έχω δει ποτέ στη ζωή μου – σε σημείο που παρακολουθώντας το κάποια στιγμή έπαψα κυριολεκτικά να δίνω σημασία στο τι ακριβώς έβλεπα.
Θυμάμαι διάφορα πανέμορφα πρόσωπα να γεμίζουν την οθόνη (Μακένα Γκρέις, Αλισον Γουίλιαμς, Ντέιβ Φράνκο, Σκοτ Ιστγουντ) και να περιφέρονται χωρίς να ξέρουμε τι ακριβώς κάνουν, ή τι ακριβώς θέλουν να κάνουν. Κάποιο δυστύχημα έχει συμβεί, κάποια μυστικά του παρελθόντος κινδυνεύουν να βγουν στην φόρα κάποιοι έχουν προδώσει κάποιους και εμείς δεν δίνουμε καμία απολύτως σημασία για όλα αυτά, δεν νιώθουμε τίποτα για όλα αυτά παγιδευμένοι στην παντελή έλειψη νεύρου.
Bαθμολογία: 2
ΑΘΗΝΑ: ΟΛΑ ΤΑ VILLAGE – ΟΛΑ ΤΑ OPTIONS – ΑΕΛΛΩ ΘΕΣ/ΚΗ: VILLAGE – OPTIONS κ.α.
ΕΠΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ
Με λένε Στέλιο (Jag heter Stelios, Σουηδία, 1972). Βασισμένη στο βιβλίο «Μετανάστες» του Θοδωρή Καλλιφατίδη, κορυφαίου εν ζωή συγγραφέα στη Σουηδία, η ταινία του Γιόχαν Μπέργκενστάλε με άξονα την περίπτωση ενός μετανάστη, του Στέλιου (Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου), καταγράφει τη ζωή των Ελλήνων μεταναστών της δεκαετίας του 1970, την εσωτερική τους πάλη ανάμεσα στη νοσταλγία της πατρίδας και την ανάγκη για μια νέα αρχή. Να σημειωθεί ότι η ταινία αποτελεί ένα από τα πρώτα δείγματα κινηματογραφικής συνεργασίας ανάμεσα σε Ελλάδα και Σουηδία, με βαθιά ανθρωπιστικό και κοινωνικό χαρακτήρα. Το καστ συμπληρώνουν οι Μαρία Αντύπα, Ανδρέας Μπέλλης, Δέσποινα Τομαζάνη, Σάββας Τζανετάκης.
Επιχείρηση Καμπούλ (13 jours, 13 nuits, Γαλλία/ Bέλγιο, 2025) πολιτικό θρίλερ του Μαρτέν Μπομπουλόν με θέμα μια επιχείρηση διάσωσης Αφγανών μετά την κατάληψη της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν τον Αύγουστο του 2021.
Ο φίλος μου ο Ταφίτι (Tafiti, Across the Dessert, Γερμανία, 2025) κινούμενα σχέδια των Τίμπ Μπεργκ, Νίνα Βελς με βασικούς ήρωες μια σουρικάτα και ένα αγριογούρουνο στην έρημο
