Λίγες μόλις ημέρες μετά την κατ’ ιδίαν συνάντηση των κ. Μητσοτάκη- Χριστοδουλίδη στη Νέα Υόρκη, όπου και σύμφωνα με την ανακοίνωση της Αθήνας οι δύο κυβερνήσεις επαναβεβαίωσαν την προσήλωσή τους στην υλοποίηση του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας- Κύπρου, ο υπουργός Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας χαρακτηρίζει εκ νέου τον GSI «μη βιώσιμο», επεκτείνοντας μάλιστα το σκεπτικό του καθώς υπονόησε ότι τυχόν χρηματοδότηση του καλωδίου ενδεχομένως να οδηγούσε σε ευρύτερους κινδύνους συνολικά για τα δημόσια οικονομικά της χώρας.
Αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα του GSI
Σύμφωνα με το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο κ. Μάκης Κεραυνός προχώρησε στις σχετικές δηλώσεις μετά τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου όπου και συζητήθηκε ο κρατικός προϋπολογισμός του 2026, επαναλαμβάνοντας τη θέση που εξέφρασε περίπου ένα πριν ότι βάσει μελετών «το έργο δεν είναι βιώσιμο».
Υπενθυμίζεται ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είχε παραγγείλει τουλάχιστον δύο μελέτες- χωρίς πάντως να δίνει στη δημοσιότητα λεπτομέρειες των εκθέσεων που παρέλαβε- στις οποίες αναλύθηκαν όλες οι πτυχές του έργου: Οι τεχνικές παράμετροι, η οικονομική βιωσιμότητα αλλά και το λεγόμενο γεωπολιτικό ρίσκο, δηλαδή ο κίνδυνος να μην ολοκληρωθεί το έργο εξαιτίας παρέμβασης της Τουρκίας.
Ο υπουργός Οικονομικών υποστήριξε ότι η Κύπρος δεν έχει δώσει χρήματα για το καλώδιο, εκτιμώντας μάλιστα ότι «αν τα δώσουμε υπάρχει κίνδυνος». Ο προϋπολογισμός του 2026 ενέχει εσωτερικούς και εξωτερικούς κινδύνους τόνισε ο κ. Κεραυνός υποστηρίζοντας ότι «μέσα σε αυτούς είναι και το έργο GSI».
Το θολό τοπίο γύρω από το πραγματικό κόστος
Το βασικό πρόβλημα που αναδεικνύει και πάλι ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου είναι ότι έως τώρα, σύμφωνα πάντα με τον ίδιο, ουδείς γνωρίζει το ακριβές κόστος, με γνώστες της υπόθεσης να έχουν πει προ καιρού στο Βήμα ότι αυτό θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 3,2 δισ. ευρώ ενώ η αρχική εκτίμηση ήταν στο 1,9 δισ. με τη συμμετοχή μάλιστα ξένων κεφαλαίων, κάτι πλέον που δεν προβλέπεται καθώς το αρχικό ενδιαφέρον επενδυτών από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ατόνησε ακριβώς εξαιτίας του γεωπολιτικού ρίσκου.
Σύμφωνα πάντως με ορισμένα στοιχεία που έφερε στη δημοσιότητα ο Alpha Κύπρου, στην ανάλυση του αμερικανικού συμβουλευτικού οίκου Carles River Associates καταγράφονται σοβαρές αμφιβολίες και για το κόστος αλλά και για το αν το καλώδιο θα οδηγήσει σε μείωση της τιμής του ρεύματος. Αμφιβολίες για το αν πράγματι θα μειωθεί το κόστος του έργου εκφράζει και ο Σύνδεσμος Καταναλωτών στη μεγαλόνησο.
Επιπροσθέτως, ο κ. Κεραυνός εμφανίστηκε επικριτικός για το γεγονός της υπογραφής διακρατικής συμφωνίας για το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, κρατώντας αποστάσεις με τη χαρακτηριστική αποστροφή ότι «εγώ σας ενημερώνω μόνο για αυτά που ξέρω, δεν έχω υπογράψει κανένα μνημόνιο». Προφανώς ο κ. Κερανός αναφερόταν στο «Πλαίσιο Κατανόησης» σύμφωνα το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία έχει συμφωνήσει να καταβάλει στον ΑΔΜΗΕ πέντε δόσεις από 25 εκατομμύρια ευρώ εκάστη.
Διπλωματικές τριβές Αθήνας – Λευκωσίας
Το αποτέλεσμα είναι ότι η περιπλοκή γύρω από την ηλεκτρική διασύνδεση έρχεται ξανά στην επιφάνεια με τον πλέον ηχηρό τρόπο, καθώς ο κ. Κεραυνός με την παρέμβασή του φαίνεται να αγνοεί τα όσα συμφωνήθηκαν- θεωρητικά τουλάχιστον- στη Νέα Υόρκη μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργού και του Κύπριου προέδρου.
Επιπλέον, ουδεμία από τις πλευρές έχει προχωρήσει στις απαραίτητες κινήσεις προκειμένου να επανεκκινήσουν οι έρευνες. Σύμφωνα με όσα έλεγαν ανώτερες διπλωματικές πηγές από την Αθήνα, η πρώτη κίνηση που απαιτείται είναι η εκταμίευσης της πρώτης δόσης των 25 εκατομμυρίων ευρώ από τη Λευκωσία προς τον ΑΔΜΗΕ. Ενώ την ίδια ώρα η Κυπριακή Δημοκρατία αναμένει από την ελληνική πρωτεύουσα να αποδείξει ότι είναι διατεθειμένη να ναυλώσει ξανά τα ερευνητικά και να εκδώσει τις απαραίτητες άδειες που πλέον θα αφορούν την Ανατολική Μεσόγειο.
Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι στην ανακοίνωση που ακολούθησε τη συνάντηση Μητσοτάκη- Χριστοδουλίδη υπήρχε ειδικά αναφορά στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου «οι οποίοι είναι πλήρως ενήμεροι και στηρίζουν την υλοποίηση του έργου».
Υπενθυμίζεται δε ότι η ΕΕ έχει δεσμευτεί να καταβάλει για το καλώδιο το ποσό των 657 εκατ. ευρώ. Μετά τις νέες δηλώσεις του κ. Κεραυνού φαίνεται ότι επανέρχεται η εσωστρέφεια, αλλά και η συγκρουσιακή ατμόσφαιρα μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας, παρά την προσπάθεια των δύο ηγετών να μεταδώσουν δημοσίως την εικόνα ότι, τουλάχιστον, οι δύο πλευρές συνομιλούν, αναδεικνύοντας μάλιστα την ευρωπαϊκή πτυχή του έργου.
Οι ελληνοκυπριακές σχέσεις έφθασαν λίγες εβδομάδες στο μεταίχμιο ανοικτής ρήξης όταν ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης κατήγγειλε δημοσίως (Παραπολιτικά FM) οικονομικά συμφέροντα στην Κύπρο που απεργάζονται την οριστική παύση του εργασιών, επισημαίνοντας μάλιστα ότι η κυπριακή αγορά ενέργειας είναι η δεύτερη ακριβότερη στην Ε.Ε.
Σύμφωνα με αυτή τη λογική, ένα ετερόκλητο λόμπι αποτελούμενο από εισαγωγείς φυσικού αερίου, πετρελαίου και επιχειρηματιών ΑΠΕ δεν επιθυμεί τη διαφοροποίηση του μίγματος που φθάνει στους καταναλωτές.
Απαντώντας, λίγες ημέρες πριν, σε ερώτηση του δημοσιογράφου του ΡΙΚ Τάσου Χριστοδούλου και στην εκπομπή «Από Μέρα σε Μέρα» αν πράγματι υπάρχουν τέτοια συμφέροντα στην Κύπρο, ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου Γιώργος Παπαναστασίου είπε ότι «μπορεί και να υπάρχουν, αλλά η κυπριακή κυβέρνηση δεν επηρεάζεται από αυτά».
Ο κ. Παπαναστασίου τηρεί εν γένει μια πιο θετική στάση για το έργο, με σύσσωμο πάντως το Υπουργικό Συμβούλιο της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκφράζει, κυρίως ιδιωτικά, τον έντονο προβληματισμό του για την πορεία του GSI και δη για τη διάθεση ή και τις δυνατότητες της Αθήνα να εγγυηθεί τις έρευνες, καθώς όπως αναρωτιούνται χαρακτηριστικά στη Λευκωσία «κάτι τέτοιο δεν κατέστη εφικτό λίγο έξω από τα 6 ναυτικά μίλια της Κάσου πώς θα πετύχει στην Ανατολική Μεσόγειο;».
Το μέλλον της διασύνδεσης
Πλέον αυτών και όπως έλεγαν προ περίπου δύο εβδομάδων καλά πληροφορημένες στο Βήμα, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης δεν πρόκειται να χρεωθεί ένα έργο, το οποίο- όπως φοβούνται στη Λευκωσία- δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ, ειδικά την ώρα που οφείλει να διαχειριστεί εκκρεμείς υποθέσεις με οσμή σκανδάλου, όπως το τερματικό στην περιοχή του Βασιλικού.
Οι τελευταίες εξελίξεις καταγράφονται μετά και την ομιλία του Ταγίπ Ερντογάν στη Γενικής Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, όπου και ο Τούρκος πρόεδρος ξεκαθάρισε για ακόμα μια φόρα ότι δυτικά της Κύπρου δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί κανένα ενεργειακό εγχείρημα χωρίς την άδεια ή τη συμμετοχή της Άγκυρας.
Από την άλλη πλευρά, επανειλημμένες είναι και οι δεσμεύσεις της Αθήνας, δια στόματος πρωθυπουργού και υπουργού Εξωτερικών, ότι το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης θα ολοκληρωθεί, ενώ σύμφωνα με το ΑΠΕ μετά την ολοκλήρωση της Γενικής Συνέλευσης ανώτατη διπλωματική πηγή επεσήμανε ότι «το έργο θα προχωρήσει, υπάρχουν κάποια διαδικαστικά κενά που θα λυθούν. Είναι ειλημμένη απόφαση να προχωρήσει».
Την ίδια ώρα που στην Αθήνα φαίνεται να αναζητούν φόρμουλα στη βάση της οποίας η επιστροφή των ερευνητικών στην Ανατολική Μεσόγειο δεν θα οδηγούσε στην αποστολή τουρκικών πολεμικών πλοίων στην περιοχή. Ενώ στη Λευκωσία πληθαίνουν οι φήμες ότι στον επικείμενο ανασχηματισμό ένας εκ των κυρίων Κεραυνού, Παπαναστασίου θα αντικατασταθεί.
Φυσικά, όπως όλα δείχνουν το αν θα συνεχιστεί το έργο δεν είναι ζήτημα στελεχών του Υπουργικού Συμβουλίου αλλά εξαρτάται αφενός από τις προθέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας να υλοποιήσει τα συμφωνηθέντα, αφετέρου και κυρίως από τις διαθέσεις και την πυγμή που οφείλει να επιδείξει η Αθήνα για να εφαρμόσει τα κυριαρχικά δικαιώματά της στο πεδίο.
