Παίρνουν τα σκαθάρια αντικαταθλιπτικά; Παίρνουν οι μύγες παυσίπονα και οι αράχνες αντι-υπερτασικά; Μια νέα μελέτη που διεξήχθη στην Αυστραλία έδειξε ότι περισσότερα από 60 κοινά φάρμακα που λαμβάνουν οι άνθρωποι καταλήγουν στα ποτάμια και από εκεί στα ζώα που κατοικούν μέσα και γύρω τους. Τα καινούργια ευρήματα που ανήκουν σε ειδικούς του Πανεπιστημίου Monash στη Μελβούρνη και δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Nature Communications» υπογραμμίζουν την ανάγκη για καλύτερες στρατηγικές επεξεργασίας και διαχείρισης των λυμάτων.
Από την τουαλέτα στα ποτάμια και στις θάλασσες
Οταν λαμβάνουμε ένα φάρμακο, ένα μέρος του περνά ανέπαφο από… μέσα μας και καταλήγει στη λεκάνη της τουαλέτας. Με δεδομένο όμως ότι τα περισσότερα φάρμακα δεν απομακρύνονται με τις υπάρχουσες μεθόδους επεξεργασίας λυμάτων, συχνά καταλήγουν στα ποτάμια και στις θάλασσες.
Προσπαθώντας να ανακαλύψουν αν αυτά τα απομεινάρια των φαρμάκων φθάνουν τελικώς στα όντα που ζουν στο νερό, η Εριν Ρίτσμοντ και οι συνεργάτες της συνέλεξαν μύγες, σκαθάρια, αράχνες και άλλα έντομα από έξι «υδάτινους δρόμους» – από ρυάκια και χειμάρρους ως ένα ποτάμι σε ένα εθνικό πάρκο.
Ούτε ένα ούτε δύο, αλλά 69 φάρμακα στον οργανισμό των εντόμων
Η ανάλυση έδειξε την ύπαρξη 69 φαρμάκων στον οργανισμό των εντόμων, συμπεριλαμβανομένων αντικαταθλιπτικών, παυσίπονων, αντιβιοτικών και αντι-υπερτασικών φαρμάκων. Τα υψηλότερα επίπεδα εντοπίστηκαν σε έντομα που συνελέγησαν κοντά σε μονάδες διαχείρισης λυμάτων, ωστόσο χαμηλά επίπεδα ανιχνεύθηκαν και σε έντομα σε πιο παρθένες περιοχές.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, άπαξ και τα φάρμακα αυτά καταλήξουν στο νερό, περνούν στα ζώα στο πλαίσιο μιας «αλυσιδωτής» διαδικασίας. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Πιθανότατα αρχικώς συσσωρεύονται σε μύγες και σκαθάρια ενόσω αυτά βρίσκονται στο στάδιο της προνύμφης και στη συνέχεια μεταφέρονται στις αράχνες οι οποίες τρέφονται με τις μύγες και τα σκαθάρια όταν εκείνα ενηλικιώνονται, εξηγεί η δρ Ρίτσμοντ. Αλλοι θηρευτές, όπως τα ψάρια, οι πλατύποδες, τα πουλιά, οι νυχτερίδες και οι βάτραχοι είναι επίσης πιθανό να επιμολυνθούν, σύμφωνα με την ερευνήτρια.
Πέστροφες και πλατύποδες υπό αντικαταθλιπτική θεραπεία
Μάλιστα, η ερευνητική ομάδα υπολόγισε ότι πέστροφες και πλατύποδες που τρέφονται με έντομα κοντά σε μονάδες διαχείρισης λυμάτων καταναλώνουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα σε δόσεις που αντιστοιχούν ως και στο μισό των δόσεων που λαμβάνουν οι άνθρωποι.
Η επίδραση της λήψης τέτοιων ανθρώπινων φαρμάκων από άλλα ζώα είναι άγνωστη, ωστόσο προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η έκθεση ακόμη και σε χαμηλά επίπεδα αντικαταθλιπτικών κάνει τα ψάρια λιγότερο προσεκτικά σε ό,τι αφορά το να αποφεύγουν τους θηρευτές ενώ σε ό,τι αφορά τα πουλιά κάνει τα αρσενικά να τραγουδούν λιγότερο στα θηλυκά.
Είναι επίσης ασαφές πώς τα «κοκτέιλ» φαρμάκων επηρεάζουν την άγρια ζωή, τονίζει η δρ Ρίτσμοντ. «Είναι προφανές πάντως ότι αν εμείς οι ίδιοι πηγαίναμε στον γιατρό και του λέγαμε ότι λαμβάνουμε 69 διαφορετικά φάρμακα, μάλλον ο γιατρός θα ανησυχούσε».
Ποτάμια γεμάτα… αντιφλεγμονώδη
Η φαρμακευτική επιμόλυνση έχει μετατραπεί σε παγκόσμιο πρόβλημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι σε παγκόσμιο επίπεδο πάνω από 10.000 χιλιόμετρα ποταμών περιέχουν το αντιφλεγμονώδες φάρμακο δικλοφαινάκη.
Κατά τη δρα Ρίτσμοντ, η λύση στο πρόβλημα θα ήταν να απομακρύνονται οι φαρμακευτικές ουσίες από τα λύματα προτού αυτά φθάσουν στο περιβάλλον.
Να σημειωθεί ότι ορισμένες μονάδες επεξεργασίας λυμάτων χρησιμοποιούν αυτή τη στιγμή σε πειραματικό επίπεδο ειδικούς απορροφητικούς σπόγγους καθώς και μεμβράνες που λειτουργούν ως φίλτρα για να επιτύχουν κάτι τέτοιο.
