Η Κούβα πριν και μετά τη 17-D

Για τις αλλαγές στην κομμουνιστική Κούβα μετά την ιστορική εξομάλυνση των σχέσεων με τις ΗΠΑ μιλάει στο «Βήμα» η δρ Λίλιαν Μανζόρ. Ειδική σε θέματα Κούβας στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι, μόλις επέστρεψε από το νησί και μας περιγράφει την ατμόσφαιρα στην Αβάνα, στον απόηχο της επίσκεψης του Μπαράκ Ομπάμα.

«Τότε και τώρα, τότε και τώρα, αυτές είναι οι λέξεις που ακούγονται συχνά στους δρόμους. Για τους τουρίστες στο νησί, όπως και για τους κουβανούς εξορίστους, το «τότε» αναφέρεται στην προ του 1959 εποχή, πριν από την επανάσταση του Φιντέλ Κάστρο. Αλλά για τους Κουβανούς στο νησί το «τότε» σημαίνει πριν από τις 17-D –έτσι αναφέρονται στη 17η Δεκεμβρίου του 2014, την ημέρα που ο Ομπάμα και ο Ραούλ Κάστρο ανακοίνωσαν την ιστορική αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Αν και πολλοί πιστεύουν ότι οι αλλαγές που βλέπουμε είναι αποτέλεσμα της 17-D, όσοι από εμάς ταξιδεύουμε στην Κούβα για πολλά χρόνια γνωρίζουμε ότι η χώρα και η κοινωνία έχουν αλλάξει σιγά-σιγά, ειδικά μετά τις διάφορες οικονομικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν από τον Ραούλ Κάστρο» μας λέει η Μανζόρ.

«Οι αλλαγές είναι ορατές και χειροπιαστές πέρα από το πλήθος των τουριστών που βρίσκονται παντού και συρρέουν στην Κούβα για να την δουν «προτού την αλλάξουν πάλι οι Βορειοαμερικανοί».

Wi-Fi είναι διαθέσιμο σε διάφορα σημεία σε όλο το νησί και δεν μπορείς να το χάσεις: 20-30 άτομα μαζεύονται σε μια γωνία, σε ένα πάρκο, απέναντι από ένα ξενοδοχείο, με smartphones ή φορητούς υπολογιστές και ακουστικά για να μπουν στο Facebook, και να μιλήσουν με συγγενείς στο εξωτερικό μέσω του ΙΜΟ, μιας από τις λίγες εφαρμογές ανταλλαγής άμεσων μηνυμάτων που λειτουργούν στην Κούβα.

Πινακίδες για Casas Particulares, την κουβανέζικη εκδοχή του Airbnb, έχουν αναρτηθεί σε ανακαινισμένες πολυκατοικίες και σπίτια. Και χρειάζεται να κάνεις κράτηση για να φας στα πολλά νέα εστιατόρια που ονομάζεται paladares και έχουν ανοίξει από ιδιώτες.

Οι περισσότερες πτήσεις από το Μαϊάμι προς την Αβάνα είναι κλεισμένες μέχρι τα μέσα Μαΐου και είναι πρακτικά αδύνατο να βρεις δωμάτιο ξενοδοχείου στην πόλη. Μπορείς τώρα να ταξιδέψεις ελεύθερα από τις ΗΠΑ στην Κούβα και να ξοδέψεις το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων σου στον άτυπο ιδιωτικό τομέα. Χαριτολογώντας λέω στους φίλους μου ότι η Κούβα θα βουλιάξει στον ωκεανό. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς θα μπορέσει να υποστηρίξει τόσο πολλούς τουρίστες με μια υποδομή που μόλις και μετά βίας καλύπτει τις ανάγκες των ίδιων των πολιτών της.

Μερικές από αυτές τις αλλαγές έχουν άλλα μειονεκτήματα. Στην Κοιλάδα Vinales, που ήταν μέχρι πρόσφατα ένας φυσικός παράδεισος για τον οικοτουρισμό, καπνοκαλλιεργητές συνεργάστηκαν στενά με αρχαιολόγους, ιστορικούς και ειδικούς στη φυσική κληρονομιά για την άμβλυνση των επιπτώσεων του τουρισμού και της ανάπτυξης στην περιοχή. Η καλλιέργεια του καπνού συνεχίζει να χρησιμοποιεί τις παραδοσιακές μεθόδους γεωργίας, και έτσι όλοι μαζί μπόρεσαν να διατηρήσουν την πλούσια παράδοση της αρχιτεκτονικής και της βιοτεχνίας εκεί. Τώρα, όμως, η κοιλάδα απειλείται από την κατασκευή μιας τεράστιας ξενοδοχειακής μονάδας ακριβώς στη μέση αυτής της τοποθεσίας της παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς» τονίζει η Μανζόρ.

Επίσκεψη με συμβολική σημασία

Οσο για την ιστορική επίσκεψη του Ομπάμα, «δεν θα επιφέρει δραστικές αλλαγές σε ένα νησί που ήδη μεταμορφώνεται. Αλλά έχει μια σημαντική συμβολική λειτουργία. Θα χρησιμεύσει για να εδραιώσει την αλλαγή πορείας στις σχέσεις ΗΠΑ – Κούβας, που ξεκίνησε στις 17-D. Μετά την Κούβα, ο Ομπάμα πήγε στην Αργεντινή. Και αυτό έστειλε άλλο ένα σημαντικό μήνυμα προς όλον τον κόσμο: ότι για τις Ηνωμένες Πολιτείες η Κούβα επιστρέφει τελικά στην οικογένεια των εθνών του ημισφαιρίου. Η αμερικανική πολιτική της απομόνωσης της Κούβας ήταν ένα από τα απομεινάρια μιας άλλης εποχής. Παρά το γεγονός ότι το εμπάργκο δεν έχει αρθεί ακόμα, πρώτα η σύναψη διπλωματικών σχέσεων και τώρα η επίσκεψη του Ομπάμα στην Κούβα σηματοδοτεί ότι ο Ψυχρός Πόλεμος έχει επιτέλους τελειώσει», καταλήγει η συνομιλήτριά μας.