Ο Ιβάν ο Τρομερός, ο ρώσος τσάρος, θα πρέπει πραγματικά να θεωρείται ως Ιβάν ο Οχι Τόσο Κακός, σύμφωνα με μια εξωφρενικά δημοφιλή ιστορική έκθεση που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα κοντά στο Κρεμλίνο. Η έκθεση κατηγόρησε τα δυτικά ΜΜΕ που ονομάζουν τον τσάρο Ιβάν Δ’ ως «Τρομερό». Μια έκθεση γερμανικών χαρακτικών εκείνης της εποχής που δείχνουν τα στρατεύματα του Τσάρου του 16ου αιώνα να διαπράττουν αγριότητες προσφέρθηκε ως απόδειξη ότι η παρουσίασή του ως δολοφονικού τυράννου ήταν απλά μια δυσφήμηση από τους ξένους. Ο Ιβάν ήταν επίσης ο πρώτος ρώσος ηγέτης που επλήγη από δυτικές κυρώσεις, υποστήριξε η έκθεση, με μια υποτιθέμενη απαγόρευση στις πωλήσεις μετάλλων στη Ρωσία, κάτι που οδήγησε στην πρώτη εγχώρια παραγωγή κανονιών.
Σας θυμίζει κάτι; Η έκθεση ήταν μία από τις πολλές πρόσφατες του είδους της, που ιστορικοί και άλλοι λένε ότι διαστρεβλώνουν το παρελθόν της Ρωσίας για να δημιουργήσουν ψευδείς παραλληλισμούς που δικαιολογούν την τρέχουσα πολιτική του Κρεμλίνου.
«Η Ιστορία χρησιμοποιείται ως ιδεολογικό εργαλείο» δήλωσε ο Νικίτα Σοκολόφ, ιστορικός και εκδότης. Το μήνυμα σε μερικές από τις μεγαλύτερες εκθέσεις, είπε, ήταν ότι «η Ρωσία είναι ένα πολιορκημένο φρούριο που χρειάζεται έναν ισχυρό διοικητή, και όποιος προσπαθεί να εκδημοκρατίσει τη Ρωσία και να κλονίσει τη δύναμη του διοικητή προσπαθεί να υπονομεύσει αυτή τη χώρα».
Η έμφαση στη δόξα της Ρωσίας έγινε πολυπόθητος στόχος του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, όταν ξεκίνησε την τρίτη θητεία του το 2012. Στην ίδρυση της Στρατιωτικής – Ιστορικής Εταιρείας, στο πρότυπο της αυτοκρατορικής εκδοχής της που διαλύθηκε μετά την επανάσταση του 1917, ο Πούτιν υποσχέθηκε κυβερνητική στήριξη και προέτρεψε την οργάνωση να υπερασπιστεί τις αξίες του «πατριωτισμού και το ιερό καθήκον της υπεράσπισης της πατρίδας μας, την εθνική αξιοπρέπεια και την πίστη στις ρίζες μας».
Η επιτυχημένη έκθεση της εταιρείας με τον Ιβάν τον Τρομερό και άλλους πραγματοποιήθηκε το περασμένο φθινόπωρο στο Manège, έναν εκθεσιακό χώρο του 19ου αιώνα, ακριβώς έξω από το Κρεμλίνο. Προσέλκυσε 250.000 επισκέπτες.
«Απολυμαίνουν την Ιστορία» Ιστορικοί έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι η Ρωσία «απολυμαίνει» την Ιστορία, καταργώντας τις σχετικά ανοικτές έρευνες της δεκαετίας του 1990 για να επιστρέψει σε στενότερες, σοβιετικού τύπου ερμηνείες, που δίνουν έμφαση στην ιδεολογία. Ο Πούτιν απορρίπτει αυτές τις επικρίσεις.
Αλλά μουσεία που έχουν προβάλει πιο σκοτεινές πλευρές της ρωσικής Ιστορίας έχουν υποστεί πιέσεις ή έχουν κλείσει. Για παράδειγμα, το Περμ-36, ένα μουσείο επικεντρωμένο στην πολιτική καταστολή που ιδρύθηκε σε ένα ανακαινισμένο σοβιετικό στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας, έκλεισε στις αρχές του Μαρτίου αφότου κόπηκε η υποστήριξη της κυβέρνησης.
Υπάρχουν, βέβαια, πολλές μουσειακές εκθέσεις χωρίς ιδεολογικό χαρακτήρα. Αλλά σε πολλές άλλες, ο παραλληλισμός μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος δεν είναι λεπτός. Η πρακτική αυτή αναμένεται να διογκωθεί με δεκάδες νέες εκθέσεις για τον εορτασμό της 70ής επετείου από την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας, το 1945.
Χρησιμοποιώντας κυρίως παλιές φωτογραφίες, μια έκθεση με τίτλο «Θυμήσου» επικεντρώθηκε στην άνοδο του ναζισμού, ειδικά σε μέρη όπως η Ουκρανία και οι χώρες της Βαλτικής. Τα εκθέματα εστίαζαν στις θηριωδίες του Χίτλερ και στους περισσότερους από ένα εκατομμύριο σοβιετικούς στρατιώτες που σκοτώθηκαν σε όλη την Ανατολική Ευρώπη για να νικήσουν τον ναζισμό. Η έκθεση αυτή έδωσε ελάχιστη σημασία στις δυσάρεστες πτυχές της ιστορίας της Σοβιετικής Ενωσης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως το σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ με το οποίο η Μόσχα συμμάχησε με τη ναζιστική Γερμανία μέχρι που ο Χίτλερ εισέβαλε το 1941. «Η απλοποίηση είναι αναπόφευκτη όταν δεν υπάρχει πολύς χώρος» είπε ο επιμελητής.
Το Μουσείο Σύγχρονης Ιστορίας, ένα από τα μεγαλύτερα στη Ρωσία, φιλοξενεί μια έκθεση με τίτλο «Στον δρόμο προς τη νίκη» για τον αγώνα του 1943 για την Ουκρανία. Ενας ξεναγός έκανε τη σύνδεση με τις τρέχουσες εξελίξεις. «Οπως βλέπουμε σήμερα στο έδαφος της Ουκρανίας, τα γεγονότα αυτά δεν εξαφανίστηκαν μέσα στην Ιστορία» είπε. «Η χόβολη συνέχισε να σιγοκαίει και δυστυχώς αυτή η φασιστική φωτιά άρχισε να φουντώνει και πάλι πριν από έναν χρόνο».
HeliosPlus
