Μαραθώνιος κάτω από δύο ώρες; Χωρίς όμως ντοπάρισμα και χρόνιους τραυματισμούς των αθλητών; Μέσα σε πέντε χρόνια φαίνεται ότι θα το δούμε κι αυτό και θα είναι κάτι ευπρόσδεκτο. Μια διεθνής επιτροπή στην οποία συμμετέχουν πανεπιστήμια, διεθνούς φήμης αθλητές όπως ο Χαϊλέ Γκεμπρεσελασιέ και επιχειρήσεις του χώρου ανήγγειλε πως θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν από την άποψη της προπόνησης, της διατροφής και της ιατρικής για την αποφυγή τραυματισμών ώστε να έχουμε «καθαρούς» αθλητές και καθαρούς αγώνες. Επικεφαλής αυτής της επιτροπής είναι ένας έλληνας καθηγητής στο αγγλικό πανεπιστήμιο του Brighton, ο κ. Γιάννης Πιτσιλαδής, ενώ υπάρχει σημαντική συμμετοχή και από άλλους έλληνες επιστήμονες. Ο έλληνας καθηγητής μίλησε στο «Βήμα» και για το πρωτοποριακό αντιντόπινγκ τεστ που επινόησε, το οποίο, καθώς φαίνεται, θα αλλάξει τα δεδομένα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016. Με την ευκαιρία μαθαίνουμε στις επόμενες σελίδες και για το πόσο προικισμένος σωματικά είναι ο άνθρωπος ως προς το τρέξιμο και πώς θα μπορούσε με τον καλύτερο τρόπο να αναπτύξει το έμφυτο αυτό ταλέντο.

Εδώ και πολλά χρόνια ψάχνει να βρει το κλειδί για τον απόλυτο και σίγουρο έλεγχο των αθλητών σε οποιοδήποτε άθλημα σχετικά με τις ουσίες που παραποιούν τις επιδόσεις τους στους μεγάλους διεθνείς αγώνες. Εν τω μεταξύ έχει δημιουργήσει στη Μεγάλη Βρετανία ένα από τα πιο προχωρημένα εργαστήρια Φυσιολογίας στον κόσμο και, όταν δεν ταξιδεύει από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη με την ταχύτητα και τη διεισδυτικότητα ενός νετρίνο, ερευνά εντατικά τη σχέση που έχει η άσκηση με την ανθρώπινη υγεία φθάνοντας σε επίπεδο DNA και RNA. Αυτές τις ημέρες περιμένει να ανακοινωθεί και επίσημα η συνεργασία της NASA και της European Space Association (ESA) στο σχέδιό του, με ορίζοντα πενταετίας, ώστε να φθάσουν να τρέχουν οι άνθρωποι έναν «καθαρό»(χωρίς ντόπινγκ) μαραθώνιο με επιδόσεις κάτω από δύο ώρες.

Δεν είχε αντίρρηση να μιλήσουμε για τα θέματα που ερευνά με πάθος ακόμη και σε μια αίθουσα αεροδρομίου, βράδυ, δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων. Μιλάει άνετα τα ελληνικά και είναι εξαιρετικά φιλικός. Με το χαμόγελο σχεδόν μόνιμο στο πρόσωπό του, χωρίς την οποιαδήποτε καθηγητική ακαμψία, ήταν από τους πιο απλά ντυμένους ταξιδιώτες στον χώρο και το μόνο που τον ξεχώριζε, αν βέβαια είχες τη δυνατότητα να τον παρατηρήσεις πιο προσεκτικά από την κορυφή ως τα νύχια, ήταν τα παπούτσια του. Αθλητικά βέβαια αλλά με την πιο λεπτή σόλα που θα μπορούσε να φανταστεί κάποιος. Οχι τυχαία βέβαια. Γιατί, έχοντας μελετήσει επί χρόνια τους αφρικανούς δρομείς, ιδιαίτερα στην Κένυα, που τρέχουν ξυπόλυτοι, έχει καταλήξει στο ότι η λεπτή σόλα, που σε φέρνει όσο πιο κοντά γίνεται στο να αισθάνεσαι σαν ξυπόλυτος, είναι η πιο κατάλληλη για βάδισμα και τρέξιμο. Κάτι που έμαθε μελετώντας από κοντά τους κενυάτες παγκόσμιους πρωταθλητές στα αγωνίσματα των μεγάλων αποστάσεων και στον μαραθώνιο. Την προηγούμενη χρονιά οι αγγλικές εφημερίδες αλλά και οι «New York Times» τού αφιέρωσαν ολοσέλιδα άρθρα σε σχέση με μια νέα μέθοδο ανίχνευσης του ντοπαρίσματος των επαγγελματιών αθλητών με την ουσία ερυθροποιητίνη (ΕΡΟ).

Κυνηγώντας φαντάσματα

Σε διαφορετικές χρονικές στιγμές καταφέραμε να… εγκλωβίσουμε τον κ. Yannis Pitsiladis, έναν ελληνικής καταγωγής επιστήμονα, καθηγητή στη Φυσιολογία της Ασκησης στο αγγλικό Πανεπιστήμιο του Brighton, ειδικευμένο και στα διάφορα -omics (genomics, proteomics, metabolomics), για να μιλήσει στο «ΒΗΜΑScience» σχετικά με τα τελευταία νέα για το ντόπινγκ, το τρέξιμο σε μεγάλες αποστάσεις αλλά ακόμη και για τα πιο κατάλληλα αθλητικά παπούτσια

Για ποιον λόγο ένας καθηγητής Φυσιολογίας στρέφει επάνω του την προσοχή των μέσων ενημέρωσης; Στην περίπτωση του κ. Yiannis Pitsiladis, όπως είναι γνωστός στο εξωτερικό ο γεννημένος στην Αυστραλία και ελληνικής καταγωγής διευθυντής του εργαστηρίου στο Brighton της Αγγλίας, παρουσίασε μια μέθοδο αποκάλυψης του ντοπαρίσματος των αθλητών ακόμη και όταν αυτό έχει γίνει σε πολύ μικρές ποσότητες και έχουν περάσει αρκετές ημέρες ώστε να έχει φύγει η ουσία από το σώμα του αθλητή. Με άλλα λόγια, προσπαθεί να κυνηγήσει και να εγκλωβίσει την ανάμνηση ενός ντοπαρίσματος που υπάρχει σαν φάντασμα πλέον κάπου μέσα στον πολύπλοκο ανθρώπινο οργανισμό. Αυτή η μέθοδος, όταν τελειοποιηθεί και γενικευθεί, θεωρείται πως κάνει ένα βήμα πιο μπροστά από όσους έχουν διάθεση να πάρουν φάρμακα που αλλοιώνουν τις επιδόσεις τους. Διότι δεν ασχολείται με το να βρει ποια ουσία χρησιμοποιήθηκε και δεν εξαρτάται από το πόσο γρήγορα ανιχνεύθηκε αλλά με το να βρεθεί ένα ίχνος που άφησε και θα περάσει αρκετός χρόνος ώσπου αυτό να σβηστεί.

Η μέθοδος που ακολούθησε παραξένεψε όσους έρχονταν σε επαφή με το εργαστήριο και έβλεπαν αθλητές να… ντοπάρονται στα φανερά. Να κάνουν ενέσεις με τεχνητή ερυθροποιητίνη, μια ουσία που είναι ορμόνη και όταν εισαχθεί απ’ έξω ξεγελάει κατά κάποιον τρόπο τον μυελό των οστών. Ο μυελός των οστών είναι ένας μαλακός λιπώδης ιστός που βρίσκεται στο εσωτερικό μεγάλων οστών όπως αυτό του μηρού, στο στέρνο και στη λεκάνη. Αυτός ο ιστός υποστηρίζει τα βλαστικά κύτταρα, δηλαδή τα κύτταρα που δεν έχουν ακόμη αποκτήσει συγκεκριμένα και εξειδικευμένα χαρακτηριστικά. Ανάλογα με τις εντολές που θα δοθούν από άλλα σημεία του οργανισμού, τα βλαστικά θα διαφοροποιηθούν για να γίνουν μεταξύ άλλων και λευκοκύτταρα, ερυθροκύτταρα ή αιμοπετάλια. Τα ερυθροκύτταρα περιέχουν μια πρωτεΐνη, την αιμογλοβίνη, που επιτρέπει στα κύτταρα να μεταφέρουν οξυγόνο στους ιστούς του σώματος, μια εργασία που γίνεται πιο έντονη σε συνθήκες πίεσης του οργανισμού όπως είναι μια αθλητική προσπάθεια. Η τεχνητή και έξτρα εισαγόμενη στον οργανισμό ερυθροποιητίνη ξεγελάει τον μυελό των οστών ώστε να παράγει περισσότερα ερυθροκύτταρα που απορροφούν περισσότερο οξυγόνο και έτσι ο αθλητής μπορεί να στέλνει περισσότερο οξυγόνο στους ιστούς αυξάνοντας την αντοχή του. Παλαιότερα όσοι αθλητές και προπονητές ήθελαν να «κλέψουν» έκαναν τις ενέσεις της ερυθροποιητίνης και προσπαθούσαν να μην περάσουν από έλεγχο τις πρώτες ημέρες. Χρησιμοποιούσαν μάλιστα και τις λεγόμενες «μάσκες», άλλες χημικές ενώσεις, που έκρυβαν την ύπαρξη της επίμαχης ουσίας στον οργανισμό.


O ποδηλάτης – σύμβολο Λανς Αρμστρονγκ σόκαρε την κοινή γνώμη όταν αποκαλύφθηκε ότι ντοπαριζόταν συστηματικά, παίρνοντας συχνά και μικρές ποσότητες ερυθροποιητίνης και τεστοστερόνης ώστε να μην ανιχνεύονται

Οταν οι έλεγχοι κατάφεραν αυτά να τα ξεπεράσουν, η «σχολή του Λανς Αρμστρονγκ», του γνωστού αμερικανού ποδηλάτη με τις υπερφυσικές επιδόσεις, βρήκε άλλο κόλπο. Αυτός και οι υπόλοιποι ποδηλάτες της ομάδας του (και βέβαια και άλλοι σε διάφορα αθλήματα) επί οκτώ χρόνια ντοπάρονταν με ερυθροποιητίνη και τεστοστερόνη περνώντας χωρίς προβλήματα τους ελέγχους διότι έπαιρναν συχνά πολύ μικρές ποσότητες αυτών των ουσιών και μάλιστα ενδοφλέβια και όχι υποδόρια, οπότε σε διάστημα λίγων ωρών είχαν φύγει από τον οργανισμό.


Κυνηγώντας πρωταθλητές
Τον έλληνα καθηγητή από την Αυστραλία κυνηγάει και μια φήμη σχετικά με τους πρωταθλητές διαφόρων αθλημάτων. Διότι, όντας παρών στις κορυφαίες διοργανώσεις όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες και το Παγκόσμιο του Ποδοσφαίρου, δεν δίσταζε τα προγούμενα δέκα χρόνια να ζητάει γενετικό υλικό ακριβώς από τους μεγάλους αθλητές. Κυκλοφορούσε έχοντας μαζί του πάντα ένα τσαντάκι με όλα τα απαραίτητα «σύνεργα», μπατονέτες κ.τ.λ., έτοιμος να ζητήσει μια μικρή εξυπηρέτηση. Να αποθησαυρίσει επάνω σε λίγο βαμβάκι τα γονίδια ενός κορυφαίου αθλητή ή μιας αθλήτριας. Ετσι κατάφερε να φτιάξει μια βάση δεδομένων με το γενετικό τους υλικό και να μελετήσει σε επίπεδο γονιδίων αν υπήρχε κάτι που να δείχνει ότι αυτός ο άνθρωπος έχει τη στόφα, όπως λέμε, να διαπρέψει στον αθλητισμό. Δεν βρήκε κάτι το ξεχωριστό και άρχισε να ψάχνει βαθύτερα, με τη σκέψη πως αν ήταν μόνο ντοπαρισμένοι ίσως κάπου αυτό να έμενε όπως το δακτυλικό αποτύπωμα στο γυαλί ενός ποτηριού και να μπορούσε να αποκρυπτογραφηθεί. Εψαξε λοιπόν στο RNA. Η ειδίκευσή του σε σχέση με τα γονίδια και τη συμπεριφορά τους τον βοήθησε να προχωρήσει στην έρευνα για ένα πιο προχωρημένο αντιντόπινγκ-τεστ κάνοντας χρήση, όπως αναφέρει ο ίδιος, όλων των γνωστών -omics.
Ακολούθησε έναν τρόπο πειραματισμού που παραξένεψε στην αρχή. Επεισε 20 αθλητές από τη Σκωτία και 20 από την Κένυα να ντοπαριστούν με ερυθροποιητίνη για κάποιο χρονικό διάστημα και παρακολουθούσε κάθε ημέρα, με τη βοήθεια συνεργατών, και στις δύο χώρες, παίρνοντας δείγματα αίματος, τις μεταβολές φθάνοντας σε επίπεδο RNA. Εκεί λοιπόν ανακάλυψε τις μεταβολές και συνειδητοποίησε ποια ήταν τα αποτυπώματα που κυνηγούσε. Οι διακυμάνσεις στο RNA έμοιαζαν με τις διακυμάνσεις στην ένταση του φωτός όταν τη ρυθμίζεις με ένα ντίμερ, μια μεταβλητή αντίσταση δηλαδή που αυξομειώνει το ηλεκτρικό ρεύμα. Η εισαγωγή της ερυθροποιητίνης κάνει το σώμα να αντιδρά αντίστοιχα μεταβάλλοντας την έκφραση των γονιδίων και αυτό με τη σειρά του σημαίνει πως το RNA επηρεαζόταν τόσο ώστε να παρατηρείται μια αύξηση σε τμήματά του κοντά στις 16 φορές όταν είχαμε ντοπάρισμα. Και αυτό έμενε σιωπηλός μάρτυρας του τι είχε συμβεί, ακόμη και τέσσερις εβδομάδες μετά. Ετσι θεωρείται ότι με τη μέθοδο αυτή, καταργώντας τα δείγματα αίματος και ούρων, αμέσως μετά τους αγώνες ή στους αιφνιδιαστικούς ελέγχους, όπου πολλοί είχαν να διηγηθούν σημεία και τέρατα σε σχέση με τις μεθόδους απάτης (ούρα άλλων, «καθαρών» αθλητών και αθλητριών, κρυμμένα σε απόκρυφα σημεία του σώματος του ελεγχομένου κ.τ.λ.), μπορεί να ανιχνευθεί όποιος έχει κάνει χρήση ερυθροποιητίνης σε φυσιολογικές ποσότητες. Τώρα προσπαθούν να σιγουρέψουν το τεστ για περιπτώσεις όπως αυτή του Αρμστρονγκ και της παρέας του, όπου γινόταν χρήση πολύ μικρών ποσοτήτων πολύ συχνά, ενώ θα πρέπει να προχωρήσει το ψάξιμο και για τις άλλες ουσίες που χρησιμοποιούνται, όπως είναι η αυξητική ορμόνη, η τεστοστερόνη και η κορτιζόλη.

Κυνηγώντας τον… δίκαιο αθλητισμό
Κατάφερα να τον… σταθεροποιήσω για λίγο, το βράδυ της περασμένης Τετάρτης, ανάμεσα σε ένα ταξίδι στο εσωτερικό της Μεγάλης Βρετανίας και σε ένα ταξίδι την επόμενη ημέρα στη Λωζάννη, όπου είναι η έδρα της IOC, της Διεθνούς Ενωσης Αντιντόπινγκ, που έχει ενδιαφερθεί για τα τεστ αυτά εν όψει και των Ολυμπιακών του 2016.

Ο μεγάλος αιθίοπας αθλητής Γκεμπρεσελασιέ συμμετέχει στην προσπάθεια για τον «εξαγνισμό» του αθλήματος

Μιλάει με ένταση για τις διάφορες δραστηριότητές του, για τις οποίες, όπως του φαίνεται τουλάχιστον τώρα, δεν θα του φθάσει η υπόλοιπη ζωή του, αν και δεν είναι παραπάνω από 47, για να τις φέρει όλες εις πέρας. Εχει εμπλακεί σε κάτι που ονομάζει ο ίδιος δίκαιο αθλητισμό, μια πλατφόρμα στηριγμένη σε τρεις κολόνες: στην πρόληψη του φαρμακώματος των αθλητών, στην προστασία του καθαρού αθλητή και στην πρόταση εναλλακτικών λύσεων που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις επιδόσεις. Ενα πρώτο βήμα είναι η δημιουργία μιας ομάδας από γιατρούς, διατροφολόγους, αθλητές, νυν και πρώην, όπως ο διάσημος Αιθίοπας Χαϊλέ Γκεμπρεσελασιέ, που υπόσχεται να βοηθήσει ώστε η παγκόσμια επίδοση στον μαραθώνιο μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια να πέσει κάτω από τις δύο ώρες, όταν τώρα έχει φθάσει να είναι 2 ώρες, 2 λεπτά και 57 δευτερόλεπτα (από τον Σεπτέμβριο του 2014, στο Βερολίνο, χάρη στον Dennis Kimetto, από την Κένυα φυσικά), αλλά χωρίς να είμαστε βέβαιοι για το πόσο καθαρά μέσα χρησιμοποιήθηκαν για να επιτευχθεί. Μέσα από αυτόν τον συγκεκριμένο στόχο και το όλο σχέδιο πίσω του, που ίσως σε πρώτη πρόχειρη προσέγγιση να φαίνεται και λίγο ανόητο, λογαριάζουν οι εμπνευστές του ότι θα προκύψει ένας τεράστιος όγκος πληροφοριών, ιατρικών, διατροφικών, φαρμακευτικών, φυσιοθεραπευτικών, ανθρωπομετρικών, ψυχολογικών, που θα χρησιμοποιηθούν για καλό. Εχουν καταφέρει οι οργανωτές του (περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν εδώ: www.sub2hrs.com/) να κινητοποιήσουν ακόμη και οργανισμούς όπως η ευρωπαϊκή ESA και η αντίστοιχη αμερικανική NASA, που θα διευκολύνουν με τον εξοπλισμό τους την παρακολούθηση και από έλληνες επιστήμονες από ψηλά των διαδρομών των αθλητών, όπως π.χ. στον μαραθώνιο της Αθήνας στις 8 Νοεμβρίου 2015. Είναι ένα μεγάλης κλίμακας σχέδιο και γι’ αυτό θα γίνουν διάφορες εκδηλώσεις και παρουσιάσεις και εδώ στην Ελλάδα, στις 28 Μαρτίου στα Τρίκαλα και στις 14 Μαΐου στη Σαντορίνη.

Να μιλήσουν τα γονίδια!
Το RNA είναι βασικό συστατικό της σύνθεσης των πρωτεϊνών του οργανισμού και βρίσκεται στα κύτταρα σε τρεις μορφές: α) αγγελιαφόρο RNA, που παράγεται κατά τη μεταγραφή και εμπλέκεται στη μεταφορά γενετικών πληροφοριών από το DNA στα ριβοσώματα, β) ριβοσωματικό, δηλαδή είναι δομικό συνθετικό των ριβοσωμάτων, γ) μεταγωγό RNA, που ενεργεί ως μόριο-προσαρμοστής και μεταφέρει αμινοξέα στα ριβοσώματα που πρόκειται να εισαχθούν στη σωστή αλληλουχία στη διάρκεια της μετάφρασης ώστε στη συνέχεια να κατασκευαστεί η πρωτεΐνη. Κάποια στιγμή λοιπόν έχουμε τη λεγόμενη έκφραση γονιδίων (Gene Expression), μια διαδικασία που προκαλεί τη μεταφορά των απαραίτητων πληροφοριών, κωδικοποιημένων στο γονίδιο, για να κατασκευαστεί το (τελικό) λειτουργικό προϊόν του γονιδίου, δηλαδή η πρωτεΐνη. Ετσι στην έκφραση του γονιδίου περιλαμβάνονται η μεταγραφή και η μετάφραση των εντολών κατασκευής. Κατά τη μεταγραφή σχηματίζεται RNA από ένα καλούπι DNA (που περιέχει αντίστοιχες πληροφορίες). Εκεί, λοιπόν, αν το σώμα έχει εξαπατηθεί από την εισαγωγή της τεχνητής ερυθροποιητίνης που εισάγεται με ενδοφλέβια ένεση, το RNA, σύμφωνα με το σκεπτικό του νέου αντιντόπινγκ τεστ, αποκαλύπτει το τι έχει συμβεί.
Οπως λέει ο ίδιος κάπως σχηματικά, πρόκειται για μια προσέγγιση-Polyomics: της γονιδιωματικής (Genomics), που δίνει πληροφορίες για ό,τι μπορεί να συμβεί με τα γονίδια, της έκφρασης του γονιδίου (Transcriptomics), από όπου αντλούνται πληροφορίες για ό,τι φαίνεται πως πάει να γίνει, της πρωτεομικής (Proteomics), για ό,τι κάνει κάτι να συμβεί, και της μεταβολομικής(Metabolomics), για ό,τι συνέβη τελικά.

Και όμως, έχουμε ταλέντο!
Αξίζει να τρέχουμε τόσο πολύ;
Αν και η ώρα ήταν περασμένη, η ερώτηση αν πρέπει ο άνθρωπος να διανύει τόσο μεγάλες αποστάσεις όπως είναι ο μαραθώνιος και οι διάφοροι υπερ-μαραθώνιοι τρέχοντας κάνει τον συνομιλητή μου να γίνει ακόμη πιο χειμαρρώδης στην ομιλία του. Εχοντας μελετήσει πολύ τους κενυάτες αθλητές έχει καταλήξει πως δεν διαθέτουν ιδιαίτερα γονίδια «τρεξίματος» ή αντοχής. Ο άνθρωπος μέσα από εξελικτικές διαδικασίες κατάφερε και έφτιαξε το σώμα του έτσι ώστε όταν βγήκε από τα δάση όπου ζούσε σαν καρποσυλλέκτης στην αποψιλωμένη από δέντρα σαβάνα να μπορεί να κυνηγάει ζώα όπως οι αντιλόπες εξασφαλίζοντας μια διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνες. Μπορεί να μην ήταν εξαιρετικά γρήγορος αλλά αποδείχθηκε πολύ ανθεκτικός στο τρέξιμο χάρη και στη διάπλαση των ώμων του, που κινούνται, των ποδιών του, με τους ισχυρούς μυς στο μηρό, της διαμόρφωσης του πέλματος και του λαιμού του. Τελικά εκείνοι οι μακρινοί και ταλαιπωρημένοι πρόγονοί μας άφησαν μια εξαιρετική κληρονομιά για όποιον θα ήθελε να τρέχει σήμερα. Για τους κενυάτες αθλητές τού τώρα ισχύει ότι μερικοί από μικρά παιδιά, ήδη στην ηλικία του δημοτικού, αναγκάζονται να διανύουν τρέχοντας κάθε ημέρα αποστάσεις μεγαλύτερες από πέντε χιλιόμετρα ως και δέκα χιλιόμετρα, και άλλα τόσα στην επιστροφή, για να πηγαίνουν από τα απομακρυσμένα χωριά τους εκεί όπου υπάρχει σχολείο. Και αυτές τις διαδρομές τα παιδάκια τις κάνουν ξυπόλυτα. Ετσι και η πρόσληψη οξυγόνου από τον οργανισμό αναπτύσσεται από τις μικρές ηλικίες, αλλά και ο τρόπος που το πόδι συναντά το έδαφος –πρώτα με τη μύτη και μετά με τη φτέρνα, αντίθετα από ό,τι τρέχει ο δυτικός άνθρωπος με τα πόδια του μέσα στα υπερφουσκωμένα μαλακά αθλητικά παπούτσια του –είναι πιο αποτελεσματικός. Γι’ αυτό υπάρχουν, για όσους ξέρουν, ήδη και παπούτσια αθλητικά με πολύ λεπτή σόλα. Οπως μου λέει λοιπόν ο κ. Πιτσιλαδής, αν και τα δικά μας παιδιά άρχιζαν να γυμνάζονται πραγματικά και να τρέχουν από μικρά όπως πρέπει, αποστάσεις όπως ο μαραθώνιος δεν θα ήταν εξοντωτικές για την αντοχή και τις αρθρώσεις. Εγώ προσπάθησα, μου λέει, να πείσω εδώ στην Αγγλία τους αρμοδίους να αλλάξει ο τρόπος γυμναστικής στα σχολεία αλλά απέτυχα. Γενικότερα, κατά τη γνώμη του, οι εταιρείες διατροφικών συμπληρωμάτων και αναψυκτικών έχουν καταφέρει να στρέψουν την προσοχή του κόσμου περισσότερο στο τι πρέπει να τρώνε ή να μην τρώνε και στα ιδιαίτερα υγρά που πρέπει να καταναλώνουν στη διάρκεια μιας εντατικής άσκησης ώστε το θέμα της εκγύμνασης και μάλιστα από νωρίς έχει πάει πίσω. Εκείνος πάντως συνεχίζει με τον ίδιο ρυθμό.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ