Η φράση ανήκει σε ανώτατο στρατιωτικό παράγοντα του ΝΑΤΟ και ειπώθηκε, σύμφωνα με τις πληροφορίες του «Βήματος», σε μία από τις συνεδριάσεις της Συμμαχίας την εβδομάδα που πέρασε με θέμα την ουκρανική κρίση: «Την Κριμαία ξεχάστε την. Το ζήτημα πλέον είναι να μη συμβεί το ίδιο και με την Ανατολική Ουκρανία». Αυτός ο ψυχρός ρεαλιστικός υπολογισμός είναι ενδεικτικός του τρόπου σκέψης τόσο των ΝΑΤΟϊκών όσο και των Αμερικανών, σε αντίθεση με την έλλειψη στρατηγικής της κατακερματισμένης Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οσα προηγήθηκαν και όσα επακολούθησαν της ουκρανικής κρίσης, με την κατάληψη ουσιαστικά της Κριμαίας από τους Ρώσους, κατέδειξαν ότι οι Ευρωπαίοι υποεκτίμησαν σοβαρότατα τις συνέπειες που θα είχε στις ευρωρωσικές σχέσεις η πρωτοβουλία της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης (Eastern Partnership). Η υποστήριξη της αντιπολίτευσης, στην οποία έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο –πάντοτε παρασκηνιακά –η Γερμανία, αλλά και οι ιστορικές εμμονές χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ εναντίον της Ρωσίας, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο.
Η δυσανεξία της Μόσχας για την πρωτοβουλία αυτή είχε μεταφερθεί και στην Αθήνα κατά την επίσκεψη του ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, προτού ακόμη ξεκινήσει η ελληνική προεδρία του Συμβουλίου και προτού καν πραγματοποιηθεί το… ναυάγιο της Συνόδου στο Βίλνιους, όπου τελικά ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς αρνήθηκε να υπογράψει την προσφερόμενη Συμφωνία Σύνδεσης με την ΕΕ.
Είναι απολύτως σαφές, σημειώνουν ενημερωμένες πηγές, ότι «οι Ευρωπαίοι δεν αντελήφθησαν την αλλαγή στρατηγικής που ακολουθεί πλέον στην εξωτερική της πολιτική η αμερικανική κυβέρνηση» και προσωπικά ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα. Επειτα από μία δεκαετία πολέμων που εξάντλησαν την αμερικανική οικονομία, ο Ομπάμα έχει στραφεί σε μια «στρατηγική ισορροπίας ισχύος», όπως έχει επισημάνει σε πρόσφατες αναλύσεις του ο επικεφαλής του Stratfor, ο Τζορτζ Φρίντμαν. Τι σημαίνει αυτό; Οτι οι Αμερικανοί θα προσεγγίζουν κάθε περιοχή του κόσμου ξεχωριστά και θα κινούν τα «πιόνια» που κρίνουν σκόπιμο, ώστε να διαμορφώνουν μια ισορροπία που θα τους επιτρέπει να επεμβαίνουν άμεσα όσο το δυνατόν λιγότερο.
Αυτό έγινε και στην περίπτωση της Ουκρανίας. Η Ουάσιγκτον και ο Ομπάμα προσωπικά γνώριζαν ότι σε περίπτωση που ακολουθούσαν την πρακτική της ανοιχτής υποστήριξης της αντιπολίτευσης όπως έπραξε ο πρώην πρόεδρος Τζορτζ Μπους το 2004 με την «πορτοκαλί επανάσταση» θα βρίσκονταν αντιμέτωποι με την έντονη ρωσική αντίδραση. Το τελευταίο πράγμα που ήθελαν ήταν ένα νέο μέτωπο αντιπαράθεσης με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, έπειτα από την υπόθεση Σνόουντεν και το Συριακό.
Ο καταμερισμός εργασίας ήταν, λοιπόν, σαφής: η ΕΕ θα αναλάμβανε να πείσει το Κίεβο να υπογράψει τη Συμφωνία Σύνδεσης και οι ΗΠΑ να πείσουν το ΔΝΤ να βοηθήσει οικονομικά την Ουκρανία, σε συνδυασμό με την εφαρμογή σκληρών οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, η υπερβολική δημόσια ρητορική των Ευρωπαίων στο θέμα της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης ενεργοποίησε τα ρωσικά αντανακλαστικά, κατ’ αρχήν στην περίπτωση της Αρμενίας, ήδη από τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Οταν τον περασμένο Νοέμβριο ο Γιανουκόβιτς είπε «όχι» στη Συμφωνία Σύνδεσης, εκνευρίζοντας σε διαδοχικές συναντήσεις τον επίτροπο διεύρυνσης Στέφαν Φούλε, τον πρόεδρο της Κομισιόν Ζοζέ Μπαρόζο και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπάι, οι Αμερικανοί κατάλαβαν ότι έπρεπε να παρέμβουν –από τη στιγμή, μάλιστα, που ο Γιανουκόβιτς φαινόταν διατεθειμένος να διακινδυνεύσει ακόμη και τον εμφύλιο πόλεμο προκειμένου να μην παραδώσει την εξουσία. Σύμφωνα με τη «Wall Street Journal», το έργο της προσέγγισης με τον Γιανουκόβιτς ανέλαβε ο αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ενώ ο Τζον Κέρι είχε συνομιλίες με κορυφαίους ευρωπαίους αξιωματούχους στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια, τον Φεβρουάριο στο Μόναχο.
Παράλληλα με όλα αυτά, οι Ευρωπαίοι και ιδιαίτερα το Βερολίνο εμφανίζονταν τόσο ρητορικά όσο και πρακτικά να συνδράμουν την ουκρανική αντιπολίτευση. Σύμφωνα δε με ορισμένες πληροφορίες, οι Γερμανοί βοήθησαν σημαντικά το κόμμα UDAR του άλλοτε πρωτοπυγμάχου Βιτάλι Κλίτσκο και προκάλεσαν με τη στάση τους τον Γιανουκόβιτς. Ισως, σημειώνουν διπλωματικοί κύκλοι, η στάση τους να εντάσσεται στο πλαίσιο μιας πιο εξωστρεφούς εξωτερικής πολιτικής που πολλοί εκτίμησαν ότι θα ακολουθήσει η Γερμανία έπειτα από δηλώσεις κορυφαίων αξιωματούχων, μεταξύ των οποίων και ο πρόεδρος Γιόαχιμ Γκάουκ.
Οι Αμερικανοί έχουν καταλάβει ότι η έλλειψη στρατηγικής κουλτούρας στην Ευρώπη δεν τους επιτρέπει να παραχωρήσουν την πλήρη πρωτοβουλία των κινήσεων. Μπορεί τρεις ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών να μετέβησαν στο Κίεβο, αλλά τώρα που «τα λουριά έσφιξαν», το παιχνίδι θα γίνει μεταξύ ΗΠΑ – Ρωσίας. Και οι Αμερικανοί θα αξιοποιήσουν όσο μπορούν την Ουκρανία γα να θυμίσουν στους Ρώσους ότι παραμένουν ευάλωτοι…
Κολοσσοί της αμερικανικής στρατηγικής σκέψης, όπως ο Χένρι Κίσινγκερ και ο Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, έχουν μάλιστα ήδη περιγράψει το ρεαλιστικό πλαίσιο εκτόνωσης της ουκρανικής κρίσης, που αναμφισβήτητα θα περάσει από διακυμάνσεις και μια διελκυστίνδα πιέσεων, με κυρώσεις, πάγωμα συνεργασίας με τη Ρωσία σε εμπορικά ζητήματα κ.λπ. Το πλαίσιο ακούει στο όνομα «φινλανδοποίηση της Ουκρανίας» και θα περιλαμβάνει οικονομική στήριξη από την ΕΕ και το ΔΝΤ, ουδέτερη εξωτερική πολιτική (άρα όχι ένταξη στο ΝΑΤΟ) και μία εσωτερική πολιτική αναδιάρθρωση που θα σέβεται τις ρωσικές ευαισθησίες στην Κριμαία.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
