Εικόνα «αδυναμίας να προχωρήσουν στα όσα έχουν υποσχεθεί (…), αδεξιότητες οι οποίες μπορούσαν να αποφευχθούν» και άλλες «κατά βάση αρνητικές» καταστάσεις στη Ρουμανία διαπιστώνει ομάδα ευρωπαίων τεχνοκρατών που στις αρχές του χειμώνα ενήργησε «ανεπίσημη εξέταση σε βαθμό ελέγχου» για τους πολιτικούς χειρισμούς της κυβέρνησης του Βουκουρεστίου. Νωρίτερα η ομάδα είχε επισκεφθεί για τον ίδιο σκοπό και με παρόμοιους στόχους τη Βουλγαρία, όπου «παρά την απροθυμία ορισμένων κρατικών λειτουργών (…) να συνεργαστούν» έκανε μια σε βάθος «ερευνητική εκδρομή» σε υπουργεία και κρατικούς οργανισμούς που ασχολούνται με την οικονομία καθώς και σε μεγάλο αριθμό Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Η επίσκεψη της ομάδας στα δύο βαλκανικά κράτη –από τα νεότερα μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) –έγινε με εντολή του προέδρου Χέρμαν βαν Ρομπάι και το προσχέδιο της έκθεσης με τις διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα της ομάδας βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο γραφείο του προέδρου της Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο. Το τελικό κείμενο θα κατατεθεί στο Συμβούλιο του Ιουνίου, επί ελληνικής προεδρίας.
Στη Ρουμανία οι τεχνοκράτες της ΕΕ «με δυσκολία κατόρθωσαν», όπως λένε, «να αποφύγουν τη λέξη χάος» για να περιγράψουν την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα. Εντυπωσιάστηκαν (χρησιμοποιούν τη λέξη «astonished») από την «ψαλίδα» ανάμεσα στους «πλούσιους, εύπορους και σχετικά εύπορους», που αποτελούν το 26%-33% του πληθυσμού, και στους «φτωχούς, εντελώς άπορους και άπορους», το ποσοστό των οποίων κυμαίνεται γύρω στα 60%. Οι κυβερνήσεις της τελευταίας δεκαετίας και ο πολιτικός κόσμος της Ρουμανίας καθυστερούν να εφαρμόσουν αποφάσεις που έχουν εγκρίνει η Βουλή και τα περισσότερα κόμματα. Και υπάρχουν περιπτώσεις όπου «κυβερνητικές αποφάσεις και μέτρα τα οποία υποστηρίχθηκαν και από την ΕΕ» ακυρώνονται, ανατρέπονται και δεν υλοποιούνται.
Δεν διαφέρει πολύ η κατάσταση στη Βουλγαρία, μολονότι η ομάδα διαπιστώνει εδώ κυβερνητικό ενδιαφέρον να καταπολεμηθεί η διαφθορά και να βελτιωθεί η κατάσταση σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εδώ οι περισσότερες νομοθετικές πράξεις που αφορούν κρατική αναδιάρθρωση υλοποιούνται, δεν λείπουν όμως οι καθυστερήσεις –σε μια περίπτωση, σχεδόν οκτώ χρόνια. Η οικονομία «παραμένει σταθερά αδύναμη» και, στην ουσία, το βιοτικό επίπεδο υποχώρησε κατά 25%-30% μεταξύ 2004 και 2012, σύμφωνα με την κρατική τράπεζα της Βουλγαρίας.
Ως ένα σημείο η αδυναμία των βουλγαρικών κυβερνήσεων να προωθήσουν μέτρα εκσυγχρονισμού της οικονομίας και βελτίωσης των βασικών υποδομικών μηχανισμών αποδίδεται στο «κατά βάση διττό εθνικό και δημογραφικό καθεστώς» της χώρας (τουρκομουσουλμάνοι και σλαβοχριστιανοί). Παίζει ρόλο επίσης και ένα «φαινόμενο» το οποίο προβλημάτισε την ομάδα της ΕΕ: μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού δεν έχει αποβάλει τον τρόπο σκέπτεσθαι του παλιού κομμουνιστικού καθεστώτος –είκοσι και πλέον χρόνια μετά την κατάργησή του στη χώρα.
Σε μερικές περιοχές, ιδιαίτερα στις γεωργοκτηνοτροφικές, ο ένας στους τρεις «ζει και θέλει να νομίζει ότι ζει (…) το ανέμελο κρατικό μοντέλο», γράφουν. Διακρίνουν έτσι σοβαρή παρουσία «παραγόντων μη ευρωπαϊκών» αλλά δεν προχωρούν σε προβλέψεις. Εννοούν φυσικά την εγκατάσταση αμερικανικής βάσης στις ακτές του Εύξεινου για τη λεγόμενη αντιπυραυλική ασπίδα και τη διπλωματική πίεση της Ρωσίας.
Το πρόβλημα των Ρομά της Βουλγαρίας απασχολεί τις κυβερνήσεις των τελευταίων δύο χρόνων αλλά «με μεγάλη καθυστέρηση και όχι πάντοτε κατά τρόπο σφαιρικό», σημειώνοντας ταυτόχρονα ότι είναι μικρή και ποιοτικά ασήμαντη η βοήθεια που παρέχει η ΕΕ στη σχετική πολιτική της κρατικής μηχανής. Εύφημους μνείες δίνουν οι παρατηρητές της ΕΕ σε σειρά Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων οι οποίες παίρνουν πρωτοβουλίες όχι μόνο για τη μόνιμη εγκατάσταση των Ρομά αλλά και για «πληρέστερη ενσωμάτωσή τους» στη βουλγαρική κοινωνία.
Ρουμανία
Συμφέροντα, διαφθορά και ξένοι
Κατά τη γνώμη των τεχνοκρατών της ΕΕ και σχεδόν της παμψηφίας των Ρουμάνων όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, η «κυβερνητική δυσλειτουργία» οφείλεται κυρίως σε τρεις παράγοντες. Σε σύγκρουση συμφερόντων, σε διαφθορά η οποία αγγίζει ως και τα ύψιστα κλιμάκια της κυβερνητικής ιεραρχίας και σε «ξένες επιρροές».
Αναφέρονται ενδεικτικά η σύγκρουση τραπεζικού κεφαλαίου και κατασκευαστικών εταιρειών –η οποία μεταξύ άλλων ευθύνεται για την καθυστέρηση εκτέλεσης έργων υποδομής –καθώς και ο «τετραψήφιος αριθμός» των κατηγορουμένων για δωροδοκία που έχουν πάρει την άγουσα για τη Δικαιοσύνη. Οσον αφορά τον ρόλο των «ξένων επιρροών», επισημαίνεται ο «ιδιαίτερα δραστήριος αυστριακός τραπεζοεμπορικός παράγοντας», ο οποίος πιστεύεται ότι έχει ισχυρές διασυνδέσεις με όλο, σχεδόν, τον πολιτικό κόσμο της Ρουμανίας καθώς και η σταθερή αλλά σχετικώς βραδεία «διείσδυση» τουρκικών τραπεζικών κεφαλαίων.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
