Ποιο είναι το καλύτερο ποτήρι για να απολαύσει κανείς τη σαμπάνια του, το «flute» ή η «coupe»; Το δίλημμα έχει απασχολήσει επισταμένως ειδικούς και μη εδώ και δεκαετίες και, αν η «κρατούσα» επιλογή είχε κατά καιρούς εναλλαγές, αυτό οφειλόταν καθαρά και μόνο στις επιταγές της μόδας. Τώρα ωστόσο υπάρχει για πρώτη φορά επιστημονική απάντηση. Και μάλλον βρίσκεται κάπου στη μέση.
Αναζητώντας τις φυσαλίδες
Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ρεμς με επικεφαλής τον καθηγητή Ζεράρ Λιζέ-Μπελέρ, κορυφαίο «φυσικό της σαμπάνιας» στον πλανήτη, έβαλαν στο «στόχαστρο» των επιστημονικών οργάνων τα δυο πιο διαδεδομένα είδη ποτηριού σαμπάνιας – το μακρόστενο«flute», που επικρατεί τελευταία και τη ρηχή «coupe» με το πλατύ στόμιο που ήταν της μόδας στις δεκαετίες του 1960 και του 1970.
Στόχος τους ήταν να ελέγξουν τον ρόλο που παίζει το σχήμα του ποτηριού και η θερμοκρασία στον σχηματισμό των φυσαλίδων. Οι φυσαλίδες, οι οποίες δημιουργούνται από την προοδευτική παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα και πτητικών οργανικών ενώσεων (VOC), είναι το κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικό κάθε αφρώδους οίνου: αυτές είναι που «γαργαλούν» τον ουρανίσκο προσδίδοντας μια ιδιαιτερότητα στη γεύση του.
Η διαφορά στο στόμιο
Οι επιστήμονες μελέτησαν τον σχηματισμό αερίων διοξειδίου του άνθρακα και πτητικών οργανικών ενώσεων όπως η αιθανόλη στον χώρο που περισσεύει από την επιφάνεια της σαμπάνιας ως το στόμιο του κάθε ποτηριού. Οι ενώσεις αυτές δημιουργούνται μέσα στο υγρό με τη μορφή φυσαλίδων και στη συνέχεια απελευθερώνονται στον αέρα καθώς οι φυσαλίδες φθάνουν στην επιφάνεια του υγρού.
Όπως περιγράφουν στη μελέτη τους, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Public Library of Science One» («PLoS One»), οι ειδικοί εντόπισαν μεγαλυτερη συγκέντρωση αερίων στο «flute» σε σχέση με την «coupe», γεγονός το οποίο εξηγεί τη διαφορετική γευστική εμπειρία που προσφέρουν τα δυο είδη ποτηριού.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι αν η σαμπάνια ήταν πιο κρύα οι συγκεντρώσεις υδρατμών αιθανόλης μειώνονταν στην «coupe» ενώ οι συγκεντρώσεις αερίων δεν φαίνονταν να επηρεάζονται στο «flute». Τα αποτελέσματα απαθανατίστηκαν σε λεπτομερείς εικόνες με τις μεθόδους της χρωματογραφίας αερίων και της θερμογραφίας υπερύθρων.
Το ιδανικό βρίσκεται στη μέση
Η μεγαλύτερη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα και πτητικών οργανικών ενώσεων στο «flute» ενισχύει τα αρώματα του οίνου αλλά παράλληλα σημαίνει εντονότερο «τσούξιμο» στη ρινική κοιλότητα. Αυτό δεν προσφέρει απαραίτητα την ιδανική γευστική εμπειρία.
«Το “flute” είναι καλύτερο για τα αρώματα γιατί όσο πιο στενό είναι το ποτήρι τόσο πιο πολύ συγκεντρώνει τα αρώματα» δήλωσε ο κ. Λιζέ-Μπελέρ σε συνέντευξή του στον ξένο Τύπο, σπεύδοντας όμως να προσθέσει: «το πρόβλημα είναι ότι όσο περισσότερο συγκεντρώνει κανείς τα αρώματα, τόσο περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα παίρνει».
Ποια είναι λοιπόν η βέλτιστη επιλογή για την καλύτερη απόλαυση της σαμπάνιας; «Το καλύτερο σχήμα θα ήταν κάτι ανάμεσα στο “flute” και την “coupe”» απεφάνθη ο επιστήμονας. Ισως η «τουλίπα» να εξελιχθεί στο ποτήρι του μέλλοντος για τη σαμπάνια και όσους παραμένουν πιστοί σε αυτήν.
Σχηματική απεικόνιση των «περιοχών» όπου έγινε η δειγματοληψία σε κάθε σχήμα ποτηριού – αριστερά στην «coupe» και δεξιά στο «flute» Πηγή PLoS One,doi:10.1371/journal.pone.0030628.g001 doi:10.1371/journal.pone.0030628.g001
