Είναι η δέκατη έβδομη χρονιά που ο Ανδρέας Μανωλικάκης θα πραγματοποιήσει στην Αθήνα σεμινάρια υποκριτικής σε φοιτητές δραματικών σχολών και επαγγελματίες ηθοποιούς. Δάσκαλος ο ίδιος της μεθόδου του Αctors Studio, επιστρέφει κάθε καλοκαίρι στον τόπο του και, μέσα από τον κύκλο μαθημάτων που παραδίδει, μεταφέρει όλα αυτά που ο ίδιος έχει μάθει. Η επιλογή των περίπου 25 ηθοποιών θα γίνει και εφέτος μέσα από ακροάσεις- ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που παρακολουθούν συστηματικά κάθε χρόνο τα σεμινάριά του. Ετσι το έμψυχο υλικό του αποτελείται από νέους και έμπειρους καλλιτέχνες, που μαθαίνουν και από τη μεταξύ τους επαφή.
«Η ατομικότητα έκφρασης κάθε καλλιτέχνη είναι η βάση της μεθόδου Στανισλάφσκι» λέει ο Ανδρέας Μανωλικάκης από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, στη Νέα Υόρκη. «Η μέθοδος βασίζεται ακριβώς σε αυτό το στοιχείο, στην προσπάθεια να μη μιμηθεί ο ηθοποιός κανέναν. Μέσα από συγκεκριμένες ασκήσεις με το υποκριτικό όργανο που είναι ο ίδιος ο εαυτός του,ο ηθοποιός θα χαλαρώσει,θα συγκεντρωθεί,για να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή πρόσβαση στο προσωπικό του υλικό. Θα έλεγα» εξηγεί «ότι έτσι γράφει ο Καβάφης,αναφερόμενος στα αισθητήριά του.Ετσι και ο ηθοποιός θα βρει τους τρόπους να αντιμετωπίσει και να χειρισθεί τα ατομικά του χαρακτηριστικά.Αλλος μπορεί να εκφραστεί και άλλος όχι.Πιστεύω ότι στον ηθοποιό ο εαυτός του είναι ο καλύτερος φίλος και ο χειρότερος εχθρός» συμπληρώνει. «Ομολογώ ότι το υλικό των ηθοποιών που συναντώ στα σεμινάρια στην Αθήνα είναι πολύ πλούσιο,εκρηκτικό,αλλά όχι εκπαιδευμένο. Σε σχέση με το εξωτερικό θα έλεγα ότι η σύγκριση είναι αντίστοιχη με μια ομάδα της Α΄ Εθνικής και της Μπαρτσελόνα».
Τριάντα ένα χρόνια στην Αμερική, από το 1980 που έφυγε από την Αθήνα για σπουδές στη Νέα Υόρκη, ο Ανδρέας Μανωλικάκης κουβαλά πάντοτε στις αποσκευές του τη μαθητεία στο Θέατρο Τέχνης και την τύχη να έχει δάσκαλο τον Κάρολο Κουν- καθώς και τις σπουδές στο Παρίσι, μια πόλη που εξακολουθεί να αγαπά ιδιαίτερα. Εμπειρος θεατής παραστάσεων, βλέπει πολύ θέατρο κάθε φορά που έρχεται στην Αθήνα, την οποία επισκέπτεται όσο συχνότερα μπορεί, καθώς εδώ ζει η σύζυγός του, ηθοποιός Εβίτα Ζημάλη.
«Αυτή η τέχνη πάσχει ακόμη και από την ίδια την κατανόηση του κειμένου». Και όχι μόνο: «Λείπουν οι μεγάλοι δάσκαλοι.Λείπουν ο Ροντήρης, ο Κουν, ο Βολανάκης, άνθρωποι που αντιμετώπιζαν το θέατρο με θρησκευτική ευλάβεια» λέει . «Παλαιότερα το θέατρο ήταν λιγότερο μολυσμένο από την τηλεόραση.Ξαφνικά παρελαύνουν στις Επιδαύρους και στα μεγάλα θέατρα ηθοποιοί που δεν το αξίζουν, ενώ στις παραστάσεις παρατηρείται πολύς μεταμοντερνισμός, αλλοπρόσαλλες ερμηνείες. Σήμερα το μεταμοντέρνο έχει γίνει κατεστημένο.Οι Ελληνες παίρνουν ξένες επιτυχίες και τις ανεβάζουν α λα ελληνικά, αλλά δεν καταλαβαίνουν ότι την επιτυχία δεν τη διαλέγεις- εκείνη σε επιλέγει».
Στην Ελλάδα όμως κυρίως τον ενοχλεί η έλλειψη αξιοκρατίαςκυρίως δεν επιτρέπει στο νέο αίμα να δείξει το ταλέντο του. «Και βλέπεις ταλαντούχους νέους σαν έρημα ζώα στη ζούγκλα, να κάνουν άλλες δουλειές για να επιβιώσουν. Το θέατρο δεν είναι ζήτημα παρέας. Σήμερα το Εθνικό είναι μια παρέα.Δεν είναι δυνατόν ορισμένοι ηθοποιοί να κάνουν δύο-τρεις ρόλους τον χρόνο. Το Αμόρεδεν έπρεπε να γίνει Εθνικό».
Οσο για το Θέατρο Τέχνης, παραδέχεται ότι «από τη στιγμή που έφυγε αυτός ο αναντικατάστατος Κουν, τίποτα δεν μπορεί να είναι πια το ίδιο». Και προσθέτει: «Δεν μπορούμε να υποβιβάσουμε το θέατρο σε ανθρώπους που έχουν ατελείς γνώσεις. Ούτε πρέπει να κλείνουμε τις πόρτες σε ανθρώπους που έχουν πολλά να δώσουν» .
Αρα δεν σκέφτεται να γυρίσει πίσω; «Πάντα ετοιμάζω την επιστροφή μου στην Ελλάδα. Πάντα αυτό έχω στο μυαλό μου» επιμένει – και ας μην το αποφασίζει. Διατηρεί ωστόσο τα ελληνικά του σε άριστη κατάσταση και δεν νιώθει να έχει μεταναστεύσει. «Ούτε στην Αμερική ούτε στη Γαλλία ένιωσα μετανάστης. Ούτε ρατσισμό γνώρισα. Ισως γιατί δεν το επέτρεψα ποτέ στον εαυτό μου. Ημουν πάντα πολύ ανοιχτός, χωρίς κριτική διάθεση. Είχα να παλέψω με τη γλώσσα, τις σπουδές, την τέχνη μου. Αυτό ήταν το δύσκολο. Και όταν άρχισαν να έρχονται οι δουλειές,είχα να τιθασεύσω τις αγωνίες μου, τις αγωνίες του ανθρώπου που είναι μακριά και καταπιάνεται με κάτι τόσο άπιαστο όσο η τέχνη, το θέατρο».
Ο Ανδρέας Μανωλικάκης ομολογεί ότι θλίβεται με την αναποτελεσματικότητα που χαρακτηρίζει τους Ελληνες,όπως θλίβεται και με την Αθήνα τού σήμερα.«Παλιά, όλα ήταν μια αγκαλιά. Νιώθω σαν να έχει φύγει η πόλη…
Οι ευθύνες είναι πολύ μεγάλες πια. Χάθηκε ο έλεγχος. Και τώρα που είμαστε με το μαχαίρι στον λαιμό, πάλι η ανικανότητα βασιλεύει. Αν κάτι έμαθα στην Αμερική, είναι η αξιοκρατία, το δημοκρατικό δικαίωμα να μπορείς να διεκδικήσεις μια θέση, έναν ρόλο, ισάξια με τον διπλανό σου. Η Νέα Υόρκη μού έδωσε ευκαιρίες, με εκτίμησε. Στην Ελλάδα δεν άνοιξαν ποτέ οι πόρτες, ούτε καν για να πω ότι υπάρχω» . Πολύ φοβάται ότι αυτή η νοοτροπία δεν πρόκειται να αλλάξει.«Ισως επειδή είμαστε η μόνη χώρα στον κόσμο που ακόμα και τώρα, που βρισκόμαστε με το κεφάλι μέσα στο νερό, εξακολουθούμε να λέμε στον διπλανό μας “ξέρεις ποιος είμαι εγώ;”».
Ο Ανδρέας Μανωλικάκης θα διδάξει στην Αθήνα (Αμφιθέατρο Σχολής Μωραΐτη) σε σεμινάριο υποκριτικής βασισμένο στο «σύστημα» του Στανισλάφσκι και στη «μέθοδο» του Αctors Studio. Τα μαθήματα,από τις 4 ως τις 23 Ιουλίου,είναι διάρκειας 110 ωρών και περιλαμβάνουν ασκήσεις βασικής εκπαίδευσης,ανάλυση κειμένου και πρακτική εφαρμογή.Το σεμινάριο απευθύνεται σε ηθοποιούς και σπουδαστές δραματικών σχολών. Πληροφορίες στο τηλ. 6942 514.609. Συμμετοχές ως τις 27/5.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
