«Δημοκρατία» τιτλοφορείται το graphic novel που ετοιμάζει ο γνωστός κομίστας Αλέκος Παπαδάτος, από τους συντελεστές του επιτυχημένου και βραβευμένου Logicomix (Ικαρος, 2008), ένα ιστορικό μυθιστόρημα με εικόνες, εμπνευσμένο από τη χρονική περίοδο που προηγήθηκε της γέννησης της δημοκρατίας στην αρχαία Ελλάδα. Αυτά αποκάλυψε σε ιστορικούς και μερακλήδες του κόμικ που συναντήθηκαν την περασμένη Τετάρτη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών για να παρακολουθήσουν τη συζήτηση του δημοσιογράφου Ηλία Κανέλλη με τη λιβανέζα σχεδιάστρια κόμικ Ζέινα Αμπιραχέντ για το πώς τα κόμικ μπορούν να λειτουργήσουν ως όχημα για την αφήγηση της Ιστορίας. Εντέλει η Αμπιραχέντ δεν έφτασε στην Ελλάδα, αλλά το κοινό απόλαυσε πολύ τις εμπειρίες και τις απόψεις ενός δικού μας κομίστα ο οποίος γράφει για τη δική μας Ιστορία.
«Όλα ξεκίνησαν ένα συνηθισμένο απόγευμα», έλεγε την επόμενη μέρα στο tovima.gr o ο Αλέκος Παπαδάτος. Η κόρη του, μαθήτρια της Β΄ δημοτικού τότε, του ζήτησε βοήθεια για μια σχολική εργασία της για τον Περικλή, τον Φειδία και τον Κλεισθένη. Συγκεντρώνοντας μαζί της πληροφορίες για την εποχή, έπεσε πάνω στη φράση «Ο Κλεισθένης θεωρείται ο ιδρυτής της δημοκρατίας» και αποφάσισε να μάθει περισσότερα για ένα πρόσωπο της Ιστορίας που άφησε πίσω του μια μεγάλη κληρονομιά αλλά που παραμένει εν πολλοίς άγνωστο και αινιγματικό.
Η «Δημοκρατία» έχει ακόμα δρόμο μπροστά της. Ο καλλιτέχνης υπολογίζει ότι το βιβλίο θα είναι έτοιμο το 2013. «Εχω ήδη καταλήξει στους χαρακτήρες και έχω γράψει το σενάριο». Ο Αβραάμ Κάουα, συγγραφέας και μελετητής της ένατης τέχνης, συνεργάζεται μαζί του στην ανάπτυξη των σκηνών και των χαρακτήρων στη λεπτομέρειά τους. Τον επόμενο μήνα ο ίδιος και η σύζυγός του, η κομίστα Αννί Ντι Ντονά (από την ομάδα του Logicomix κι αυτή), θα ξεκινήσουν να σχεδιάζουν.
Η πλοκή είναι συναρπαστική. Δεν θα την αποκαλύψουμε στις λεπτομέρειές της όπως μας την αφηγήθηκε. Υπάρχουν όμως πόλεμος και λαϊκές εξεγέρσεις αλλά και ειρηνικές συντροφικές σκηνές. Συμμετέχουν περίπου δεκαπέντε βασικοί χαρακτήρες, ιστορικά πρόσωπα και επινοημένα, ανάμεσά τους ο Κλεισθένης, ο Ιππίας, ο Ισαγόρας, ο Σπαρτιάτης Κλεομένης αλλά και γυναίκες. Κάπου, σε ρόλο guest star, εμφανίζεται και ο Αισχύλος. Πρωταγωνιστεί ένας κοινός Αθηναίος της εποχής, πρόσωπο φανταστικό, ο Λέανδρος, που αφηγείται, σε ώριμη πλέον ηλικία, την ιστορία της ζωής του, και μαζί την ιστορία της πόλης του και της γέννησης της δημοκρατίας.
Σε περίπου 200 έγχρωμες σελίδες, θα δούμε πώς ο Λέανδρος, γιος εύπορου εμπόρου λαδιού, ο οποίος ονειρεύεται να γίνει καλλιτέχνης αγγειογράφος «σπάει τα μούτρα του» και από εγωίσταρος εξελίσσεται σταδιακά σε άνθρωπο με πολιτική συνείδηση. «Κάπως έτσι ο άξονας της προσωπικής πλοκής συμπλέκεται με τον άξονα της πολιτικής πλοκής».
Οι βιογραφίες και τα απομνημονεύματα άρεσαν ανέκαθεν στον Παπαδάτο. Του αρέσει να διαβάζει ιστορικές αφηγήσεις που σε βάζουν μέσα στο κλίμα μιας εποχής και εξηγούν την αλληλουχία των γεγονότων. Αυτό σκοπεύει να κάνει με τη «Δημοκρατία». Αυτό που τον ενδιαφέρει είναι τα νοήματα που υπάρχουν κάτω από τα ιστορικά γεγονότα, το ζουμί που βγαίνει από την Ιστορία.
Εχει σκεφτεί ποτέ ένα κόμικ εμπνευσμένο από την Ελληνική Επανάσταση; τον ρωτήσαμε. «Στη δεκαετία του 1980 ήθελα να κάνω ένα κόμικ με ήρωα τον Μακρυγιάννη. Είχα διαβάσει τα απομνημονεύματά του και με είχαν επηρεάσει. Είναι ένα ιστορικό πρόσωπο που μπορεί να μας μεταφέρει κάτι, μια επίγνωση για το ποιοι είμαστε και πού πάμε».
Σήμερα, υπάρχει κάποιο γεγονός της πρόσφατης Ιστορίας που τον εμπνέει; «Όχι ακριβώς. Περισσότερο μου έρχονται στον νου ιστορίες για τη διαφθορά του πολιτικού, είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της ιστορικής περιόδου, το οποίο δεν είναι βέβαια μονάχα ελληνικό φρούτο. Ψευδαισθήσεις και ιδεολογίες καταρρίφθηκαν μετά τη Μεταπολίτευση και τη θέση τους πήραν ο νεοπλουτισμός και η διαφθορά, που βρίσκονται στον αντίποδα αυτού που σημαίνει η δημοκρατία».
Ποιο είναι το πλεονέκτημα που δίνει το κόμικ στην αφήγηση της Ιστορίας; Όπως μας εξήγησε, «δεν χρειάζεται να περιγράψεις με λόγια το σκηνικό, όπως στα ιστορικά μυθιστορήματα, γιατί είναι εκεί, στην εικόνα, το βλέπεις όπως στο θέατρο. Κι έτσι μπαίνεις κατευθείαν στο ψητό».
Βασικές πηγές του είναι η Ιστορία του Ηροδότου και η Αθηναίων Πολιτεία του Αριστοτέλη. Για τις λεπτομέρειες έχει συμβουλευτεί ένα σωρό επιστήμονες: αρχαιολόγους για το πώς έμοιαζε η Αθήνα της εποχής, ιστορικούς, πολιτικούς επιστήμονες. Θέλει να γνωρίζει λεπτομέρειες, αλλά δεν πρόκειται η ιστορική τεκμηρίωση να καταλήξει ο αισθητικός δυνάστης του έργου, «ας δούμε την εποχή και λίγο με τα δικά μας μάτια», λέει. Πάντως θα αποφύγει, σε κάθε περίπτωση, την κιτς αισθητική τύπου «χλαμύδα», και καταλαβαίνουμε καλά τι εννοεί.
Η Ιστορία είναι πολύ της μόδας τα τελευταία χρόνια, ήταν άραγε ένας από τους λόγους που τον οδήγησαν στην επιλογή του θέματος; αναρωτηθήκαμε. «Είναι αλήθεια ότι οι ιστορικές αφηγήσεις ενδιαφέρουν όλο και περισσότερο κόσμο», παραδέχτηκε, «όμως όταν κάνεις ένα κόμικ επενδύεις πάρα πολύ κόπο και χρήματα, οπότε, όταν δοκιμάζεις να περάσεις από την πλευρά του αναγνώστη στην πλευρά του δημιουργού, πρέπει να υπάρχει λόγος, πρέπει να έχεις κάνει να επικοινωνήσεις, να μεταφέρεις μια γνώμη».
Τι θέλει εκείνος να μεταφέρει με τη «Δημοκρατία»; «Το μισό της αφήγησης είναι η ιστορία του Κλεισθένη. Το άλλο μισό η ιστορία του αθηναϊκού λαού, πώς κατέληξαν αφενός να αποκτήσουν πολιτική συνείδηση και αφετέρου να συνδυάσουν την ελευθερία του ατόμου με το συμφέρον του συνόλου», λέει. Μεγάλωσε σε μια οικογένεια όπου θέματα τα οποία αφορούν την πολιτική και τον συλλογικό βίο συζητιούνταν καθημερινά, έχει μάθει αυτά να είναι θέματα που τον νοιάζουν. Εγνοιες, προβληματισμοί και γνώμες που θέλει να τους μοιραστεί με τους άλλους μέσα από την τέχνη του. Περισσότερα προσεχώς… επί της σελίδας.
