ΛΟΝΔΙΝΟ. Η προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου και τα πολιτικά του σχέδια ενδιαφέρουν τη βρετανική κυβέρνηση,το 1977,καθώς η εκπληκτική άνοδος της δύναμης του ΠαΣοΚ στις βουλευτικές εκλογές εκείνου του χρόνου προκαλεί ερωτήματα στους Εργατικούς,οι οποίοι βρίσκονται στην εξουσία.Εντέλλεται να ενημερώσει σχετικώς το Φόρεϊν Οφις ο πρεσβευτής του στην Αθήνα Μπρουκς Ρίτσαρντς και τα έγγραφα του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών,
τα οποία έχουν αποχαρακτηριστεί με τη συμπλήρωση 30 χρόνων,είναι αρκετά αποκαλυπτικά.Εμπειρος διπλωμάτης ο Ρίτσαρντς,αντελήφθη αμέσως τη δύναμη του ΠαΣοΚ και οι ανησυχίες του ήσαν δικαιολογημένες.Στις κοινοβουλευτικές εκλογές ο Κωνσταντίνος Καραμανλής
είχε άνετη πλειοψηφία,όπως αναμενόταν,αλλά η έκπληξη ήταν η μεγάλη επιτυχία του Ανδρέα Παπανδρέου,αφού κανείς δεν περίμενε ότι θα ξεπερνούσε τον μετριοπαθή Γεώργιο Μαύρο.Η
Νέα Δημοκρατία συγκέντρωσε 173 έδρες,αλλά το ΠαΣοΚ εξασφάλισε 93 έδρες από 15 που είχε,γεγονός αδιανόητο για έναν «πρωτάρη» στην πολιτική.Μια άλλη εξέλιξη ήταν ότι το ΚΚΕ έχασε ψήφους από το ΠαΣοΚ, γεγονός επίσης απροσδόκητο.Ασφαλώς,ο Παπανδρέου πήρε και τις ψήφους της άλλοτε Ενωσης Κέντρου,που «κληρονόμησε» από τον πατέρα του Γεώργιο Παπανδρέου .Ετσι το ΠαΣοΚ έγινε το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης.
O βρετανός πρεσβευτής κινητοποιείται για να μάθει το μυστικό της νίκης του ΠαΣοΚ και για να χτίσει γέφυρες με τον Ανδρέα, για τον οποίο ως τότε εγνώριζαν ελάχιστα. Η βρετανική πρεσβεία δραστηριοποιείται για να εξακριβώσει το παρελθόν του και την καριέρα του στις ΗΠΑ- και οι συνάδελφοί του στην Αμερική βοηθούν. Ο Ανδρέας, όπως ήταν πλέον γνωστός, έγινε στόχος της βρετανικής διπλωματίας. Ο Ρ.Ε. Αλεν του Φόρεϊν Οφις, σε σημείωμά του προς την κεντρική υπηρεσία, ζητεί τη σύνταξη υπομνήματος με τίτλο «Ανοδος του ΠαΣοΚ και οι επιπτώσεις του πρωτοφανούς αυτού φαινομένου», ενώ σχετικές πληροφορίες συγκέντρωνε και το υπουργείο Αμυνας- έγγραφο το οποίο θα κυκλοφορούσε όχι μόνο στην κεντρική υπηρεσία του υπουργείου αλλά και στις πρεσβείες, ιδιαίτερα στην Ουάσιγκτον. Ταυτόχρονα ετοίμαζαν το προφίλ του Ανδρέα. Πώς ζούσε στις ΗΠΑ; Ο Ρ. Αλεν, παρ΄ όλο που βρισκόταν στο Φόρεϊν Οφις χωρίς να γνωρίζει τον Ανδρέα, είχε προβλέψει την άνοδο του ΠαΣοΚ και τη διαφοροποίηση της ηγεσίας του κόμματος. Είχε πληροφορηθεί για τον ανατέλλοντα ήλιο του ΠαΣοΚ και τα σχετικά, αλλά στην πραγματικότητα κανείς δεν εγνώριζε το παρελθόν του Ανδρέα. Και φθάνουμε στον φάκελο FC09/2566 με τίτλο «Η άνοδος του ΠαΣοΚ και οι επιπτώσεις της 14ης Δεκεμβρίου 1977». Ιδού μερικές από τις επισημάνσεις αυτής της έκθεσης:
* Ο διπλασιασμός των ψήφων του ΠαΣοΚ έφερε το κόμμα στην αξιωματική αντιπολίτευση.
* Το ΠαΣοΚ έδειξε ισχυρή οργάνωση και κυριαρχείται από τον Ανδρέα Παπανδρέου 100%.
* Ο Παπανδρέου ξεχωρίζει τον Σοσιαλισμό του από τον σοβιετικό. Στην πράξη, ο Ανδρέας δεν είναι δογματιστής αλλά πραγματιστής, που αποφεύγει τις ριζοσπαστικές θέσεις που προκαλούν απώλεια ψήφων από τον μέσο πολίτη.
Υπερεθνικιστική εξωτερική πολιτική
* Η εξωτερική πολιτική του Ανδρέα Παπανδρέου είναι στη βάση της υπερεθνικιστική, πυρετωδώς αντιαμερικανική και αντινατοϊκή. Πρόκειται για ένα απίστευτο φαινόμενο. Η μεταστροφή του από αμερικανό πολίτη, ο οποίος ζούσε και εργαζόταν ως καθηγητής πανεπιστημίου, σε ηγέτη αντιαμερικανικής σταυροφορίας στην Ελλάδα είναι ένα πρωτοφανές φαινόμενο. Εξάλλου, υπάρχουν ενδείξεις ότι απαλύνεται η αντίθεσή του στην ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ. * Ο χαρακτήρας του Ανδρέα Παπανδρέου έχει δύο όψεις: πρώτα, ως σώφρων και με ψυχρή λογική, μορφωμένος στην Αμερική οικονομολόγος και εκσυγχρονιστής και από την άλλη πλευρά, ο παραδοσιακός έλληνας πολιτικός ο οποίος δεν αποκλείεται να εμπλακεί σε ίντριγκες και δημαγωγία μόνο και μόνο για τη δική του προώθηση.
* Η στάση των Ενόπλων Δυνάμεων απέναντί του έχει γι΄ αυτόν καίρια σημασία και φροντίζει να έχει επαφή μαζί τους.
* Στον ξένο, η χρήση του εθνικιστικού εξτρεμισμού και αντιαμερικανισμού αποτελεί το σύμβολο του ΠαΣοΚ. Το μοναδικό εντυπωσιακό αποτέλεσμα των κοινοβουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα ήταν η αυξημένη δύναμη του ΠαΣοΚ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου διπλασίασε την ψήφο του κόμματός του. Εκανε άλμα από 15 σε 93 βουλευτές, σε μια Βουλή 300 βουλευτών. Οσα συνέβησαν στο πρόσφατο παρελθόν τα αποδίδει στους «Συμμάχους»- όλες τις κακοτυχίες από τον Β΄ Παγκόσμιο και μετά- ιδιαίτερα στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ για το πραξικόπημα του 1967 και την επταετή δικτατορία που επακολούθησε. Για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 ακόμη και τώρα δεν παύει να τονίζει ότι ενθαρρύνουν τον τουρκικό σωβινισμό στο Αιγαίο και στην Κύπρο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου τονίζει ότι η ακεραιότητα της Ελλάδας υπονομεύθηκε από τις «ξένες μυστικές υπηρεσίες», ιδιαίτερα από τη CΙΑ και το ΝΑΤΟ. Με λίγα λόγια, ισχυρίζεται ότι η Ελλάδα ελέγχεται από το ΝΑΤΟ, τη CΙΑ και το Πεντάγωνο.
Η οξύτητα της κριτικής του αυξάνεται αφότου μπήκε στην ελληνική πολιτική αρένα από το 1964. Εδώ έχουμε μια περίεργη μεταμόρφωση, ιδιαίτερα για ένα άτομο που έζησε 20 χρόνια στην Αμερική, που υπηρέτησε στο αμερικανικό Ναυτικό, που έγινε αμερικανός υπήκοος και σεβαστός ακαδημαϊκός και οικονομολόγος. Παντρεύτηκε Αμερικανίδα και έστειλε τους γιους του σε στρατιωτική ακαδημία. Από την άλλη πλευρά, ανήκει στη γενιά που μπήκε στην πολιτική στις αρχές της δεκαετίας του 1960, δηλαδή τότε που ο Ψυχρός Πόλεμος άρχιζε να υποχωρεί. Ταυτόχρονα, η Κύπρος είχε καταστεί πηγή διενέξεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, με την κάθε χώρα να νιώθει ότι ευνοείται η άλλη.
Αλλά κάποτε ο εξτρεμισμός του μειωνόταν. Για παράδειγμα, το σλόγκαν του Ανδρέα για τις αμερικανικές βάσεις (κυρίως για τη Σούδα, όπου βρίσκονται ακόμη εκεί) ήταν «Να διώξουμε τις βάσεις του θανάτου». Αλλά πρόσφατα η στάση του μετακινήθηκε- βάζοντας νερό στο κρασί του-, προτείνοντας οι βάσεις να απομονωθούν από τον πληθυσμό, με απώτερο σκοπό να απομακρυνθούν κάποτε.
Κάτι ανάλογο έγινε και με την Ευρώπη. Ο Παπανδρέου διεμήνυσε στον Μαύρο ότι το ΠαΣοΚ θα απαλύνει τη θέση του, εν όψει συνεργασίας του ΠαΣοΚ με το κόμμα του. Εκανε και υπερβολές, λ.χ. σκεφτόταν να ευθυγραμμιστεί με τη Λιβύη, τη Μάλτα και την Αλγερία. Σύμφωνα με τη Μάργκαρετ, τη σύζυγό του, τα όνειρά του ήσαν φρούδα και το γνώριζε και ο ίδιος.
Η προσωπικότητα του Ανδρέα
Σύμφωνα με τον πρεσβευτή Μπρουκς Ρίτσαρντς, η προσωπικότητα του Ανδρέα έχει δύο εντελώς διαφορετικές όψεις. Από τη μία είναι ο αμερικανοσπουδαγμένος οικονομολόγος καθηγητής, ο οποίος σε ιδιωτικές συνομιλίες με αλλοδαπούς παρουσιάζει την επιτομή της λογικής, όπου παρέθετε τις απόψεις του ήρεμα και με σαφήνεια. Από την άλλη, είναι ο έλληνας πολιτικός, γνήσιο τέκνο του πατέρα του, ο οποίος σε στιγμές έντασης πέφτει σε υπερβολές και εμπρηστικά σλόγκαν. Για παράδειγμα, το 1976, στην αιχμή της κρίσης στο Αιγαίο την οποία προκάλεσαν οι δραστηριότητες του τουρκικού σκάφους «Σισμίκ» (γνωστού ως «Χόρα»), ο Ανδρέας ζήτησε δημόσια από το Ελληνικό Ναυτικό: «Βυθίσατε το Χόρα». Κάτι τέτοιο θα προκαλούσε ελληνοτουρκικό πόλεμο. Η δήλωση ήταν σαφώς οπορτουνιστική, αφού γνώριζε πολύ καλά ότι κάτι τέτοιο δεν επρόκειτο να γίνει δεκτό, εξήπτε όμως τη φαντασία των Ελλήνων και θα γινόταν δημοφιλής στις Ενοπλες Δυνάμεις.
