Το αποτέλεσμα των ισπανικών εκλογών επέφερε πολιτικό σεισμό. Οι Ισπανοί έδειξαν ότι επιθυμούν την αλλαγή την προηγούμενη Κυριακή. Η δικομματική ηγεμονία τριών και πλέον δεκαετιών αποδυναμώθηκε σημαντικά, με τα δύο παραδοσιακά κυβερνητικά κόμματα να αποσπούν σε συνδυασμό μόλις το 51% των ψήφων. Ρυθμιστές σε ένα θολό μετεκλογικό τοπίο αναδείχθηκαν νέα, μικρότερα, ριζοσπαστικά, ακόμη και περιφερειακά κόμματα, με τους συσχετισμούς δυνάμεων να εξαρτώνται κατά βάση από δύο πολιτικούς φορείς: το αριστερό Podemos και το κεντροδεξιό Ciudadanos.
Μετά τις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν ξεκίνησε η εναλλαγή στην εξουσία του Λαϊκού Κόμματος (PP) και των Σοσιαλιστών (PSOE), κανένα κόμμα δεν κέρδισε με ποσοστό μικρότερο του 38,8%. Στις πρόσφατες εκλογές, όμως, το PP απέσπασε το 28,72% των ψήφων και 123 έδρες, ενώ το PSOE το 22,01% των ψήφων και 90 έδρες. Την ίδια στιγμή το Podemos, διαψεύδοντας τις δημοσκοπήσεις, βρέθηκε στην τρίτη θέση με 69 έδρες και το 20,66% των ψήφων, ενώ το ποσοστό του Cuidadanos, της «έκπληξης» των τελευταίων μηνών, αποδείχθηκε χαμηλότερο των προσδοκιών, αφού δεν ξεπέρασε το 13,93% και τις 40 έδρες. Ο αρχηγός του Podemos Πάμπλο Ιγκλέσιας τόνισε ότι το κόμμα του «δεν θα επιτρέψει με κανέναν τρόπο στο PP να κυβερνήσει», αποκλείοντας την πιθανότητα ακόμη και αποχής από την ψήφο εμπιστοσύνης.
Αντίθετα, ο Αλμπέρτ Ριβέρα των Ciudadanos είπε ότι το κόμμα του θα απέχει από την ψήφο εμπιστοσύνης προκειμένου να επιτρέψει στον Μαριάνο Ραχόι να σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας, ενώ προέτρεψε τους Σοσιαλιστές να κάνουν το ίδιο. Ωστόσο τόνισε ότι δεν θα συμμετέχει σε κυβέρνηση υπό το PP, αφού δεν θέλει το Ciudadanos να «καεί» σε μια συνεργασία με το δεξιό κόμμα που οι πολίτες έχουν συνδέσει περισσότερο με την αναξιοκρατία, τον νεποτισμό και τη διαφθορά. Προεκλογικά το Ciudadanos εθεωρείτο το κόμμα από το οποίο θα εξαρτιόταν η κυβέρνηση μειοψηφίας του PP. Ωστόσο, οι έδρες που απέσπασε δεν είναι αρκετές για να διασφαλίσουν το PP από τις αρνητικές ψήφους του PSOE και των Podemos. Ο αρχηγός του PSOE Πέδρο Σάντσεθ, με τη σειρά του, αναγνώρισε το δικαίωμα του PP να προσπαθήσει πρώτο να σχηματίσει κυβέρνηση, αλλά ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να υποστηρίξει μια κυβέρνηση της οποίας ηγείται o Ραχόι.
‘Η Σοσιαλιστές με Podemos ή εκλογές
«Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν δύο εναλλακτικές. Η μία είναι ότι το PSOE θα ηγηθεί μιας κυβέρνησης μειοψηφίας την οποία θα υποστηρίζει το Podemos. Η δεύτερη είναι ότι θα διενεργηθούν νέες εκλογές σε μερικούς μήνες. Είναι πολύ δύσκολο για το PP να εξασφαλίσει αρκετή υποστήριξη ώστε να κυβερνήσει με έναν μεγάλο συνασπισμό» είπε στο «Βήμα» ο Πάμπλο Σιμόν, καθηγητής Συγκριτικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Carlos III στη Μαδρίτη.
Παρ’ όλα αυτά, ένας κυβερνητικός συνασπισμός μεταξύ των Σοσιαλιστών και του Podemos –πέρα από τον κίνδυνο να αποξενώσουν αμφότερα τους ψηφοφόρους τους (παράδειγμα, εκείνους των Podemos, κατά βάση νέους ανθρώπους που επιθυμούν τη ρήξη με τα κόμματα του κατεστημένου) –θα χρειαστεί τη στήριξη και από μικρότερα κόμματα όπως η Ενωμένη Αριστερά (IU), με δύο έδρες, και η Δημοκρατική Αριστερά της Καταλωνίας (ERC), με εννέα έδρες (ενδεχομένως και από άλλα μικρότερα περιφερειακά, αποσχιστικά κόμματα). Συνδυασμός εκρηκτικός, αφού το PSOE έχει ξεκαθαρίσει ότι θέλει να βάλει τέλος μια και καλή στα σενάρια ανεξαρτητοποίησης της Καταλωνίας.
ΤΑ ΔΥΟ ΝΕΑ ΚΟΜΜΑΤΑ
Οι νικητές…
Το δηµοσκοπικό ποσοστό των Podemos είχε µεγάλες διακυμάνσεις. Εχοντας φθάσει στο απόγειό του, με 28% τον περασμένο Ιανουάριο, βυθίστηκε περίπου στο μισό πριν από μερικούς μήνες, για να ανέβει και πάλι λίγο πριν από τις εκλογές, στις οποίες το κόμμα τα πήγε απροσδόκητα καλά και βρέθηκε στην τρίτη θέση. Πού οφείλεται η επιτυχία τους; Στη χαρισματική προσωπικότητα του αρχηγού τους Πάμπλο Ιγκλέσιας, σε μια «φρέσκια» προεκλογική εκστρατεία, στο γεγονός ότι οι θέσεις τους ήταν οι πιο ξεκάθαρα διαχωρισμένες από εκείνες του PP σε σχέση με τα υπόλοιπα κόμματα, αλλά και στις δραστήριες τοπικές οργανώσεις τους σε Καταλωνία, Βαλένθια και Γαλικία.
…και οι χαµένοι
Στην πραγµατικότητα, οι Ciudadanos είναι οι µεγάλοι χαµένοι των εκλογών, καθώς παρά τη δυναµική που είχαν αποκτήσει τους τελευταίους µήνες (δύο εβδομάδες πριν από τις εκλογές οι δημοσκοπήσεις τούς ήθελαν να ξεπερνούν το 20%), τελικά «τερμάτισαν» τέταρτοι με μόλις 13,93%. Και ενώ πριν από τις εκλογές θεωρούνταν ότι θα ήταν εκείνοι που θα κινούσαν τα νήματα στις μετεκλογικές διεργασίες, η διαπραγματευτική τους ισχύς μειώθηκε ανάλογα με το ποσοστό τους. Ακόμη και αν αποφασίσουν να υποστηρίξουν κάποιον άλλον αρχηγό κόμματος για πρωθυπουργό (ενδεχομένως τον Ραχόι), τα μαθηματικά δεν «βγαίνουν», αφού οι βουλευτές τους δεν ξεπερνούν τους 40.
Ομάρ Ενκαρναθιόν, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Κολέγιο Μπαρντ στις ΗΠΑ
«Ανατράπηκαν οι ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές δεκαετιών»
«Podemos και Ciudadanos έκαναν ό,τι μπορούσαν για να θολώσουν τις ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές βάσει των οποίων ψηφίζουν οι Ισπανοί εδώ και δεκαετίες»
είπε στο «Βήμα» ο Ομάρ Ενκαρναθιόν, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Κολέγιο Μπαρντ στις Ηνωμένες Πολιτείες.Βάσει ποιων διαχωριστικών γραμμών ψήφισαν αυτή τη φορά οι Ισπανοί;
«Παραδοσιακά οι Ισπανοί ψηφίζουν με βάση ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές, διατηρώντας ένα κομματικό σύστημα που φρόντιζε να τις ακολουθεί, το Λαϊκό Κόμμα στα δεξιά και το PSOE στα αριστερά. Αξιοσημείωτη εξαίρεση είναι τα περιφερειακά κόμματα, τα οποία απευθύνονται σε ψηφοφόρους που τους απασχολούν κατά βάση ζητήματα που αφορούν την περιφερειακή αυτονομία. Σε αυτές τις εκλογές ωστόσο δύο από τους συμμετέχοντες, οι Podemos και οι Ciudadanos, έκαναν ό,τι μπορούσαν προκειμένου να θολώσουν τον ιδεολογικό διαχωρισμό καθιστώντας τη διαφθορά των παραδοσιακών κομμάτων κεντρικό σημείο του μηνύματός τους προς τους ψηφοφόρους».
Πώς θα μπορούσε να σχηματιστεί κυβέρνηση;
«Τρία είναι τα πιο πιθανά σενάρια. Πρώτον, μια μεγάλη συμμαχία της Δεξιάς και της Αριστεράς, μεταξύ του PP και του PSOE. Αλλά αυτό είναι απίθανο να συμβεί, εξαιτίας της δυνητικής αστάθειας και των βαθιών φιλοσοφικών διαχωρισμών και της ιστορικής αντιπαλότητας μεταξύ των δύο κομμάτων. Δεύτερον, μια αριστερή συμμαχία, μεταξύ PSOE και Podemos, με την ενίσχυση μικρών, περιφερειακών κομμάτων που ελέγχουν έναν αριθμό εδρών στο κοινοβούλιο. Τρίτον, είναι πιθανή μια «συμμαχία των ηττημένων», σενάριο επηρεασμένο από όσα συνέβησαν στην Πορτογαλία τον περασμένο μήνα, έπειτα από τις εκλογές που επέφεραν πολιτική αβεβαιότητα στη χώρα. Αυτό θα σήμαινε συνεργασία του PSOE, των Podemos και των Ciudadanos».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
