Στο βασίλειο των μανιταριών

Παρατηρούσα τους πίνακες, τα θέματά τους στρέφονταν γύρω από τους άξονες της φύσης, του περιβάλλοντος και φυσικά των μανιταριών. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών έχει τον τρόπο του να σε βάζει κατευθείαν στο θέμα. Μετρώντας πλέον δύο χρόνια ζωής –δημιουργήθηκε το 2014 στην Καλαμπάκα για να αναδείξει τον φυσικό πλούτο της χώρας -, δίνει έμφαση στη μεγάλη διατροφική αξία των μανιταριών.

Η ξενάγησή μου είχε ξεκινήσει από το υπόγειο του μουσείου και την έκθεση ζωγραφικής των ντόπιων καλλιτεχνών. Ηταν, όμως, ώρα να περάσω στο ισόγειο και στο κύριο θέμα. Μπροστά μου ανοιγόταν μια μεγάλη αίθουσα που φιλοξενούσε περίπου 350 είδη ζώων και πτηνών που απαντώνται κυρίως στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, ενώ δεν είναι λίγα εκείνα που προέρχονται και από άλλες ηπείρους. Αυτό, όμως, που σίγουρα κέρδιζε τις εντυπώσεις ήταν ο τρόπος παρουσίασης των εκθεμάτων, μέσω διοραμάτων, δηλαδή προσομοιώσεων του φυσικού τους περιβάλλοντος. Τα διοράματα αυτά έχουν κατασκευαστεί, όπως με πληροφόρησαν οι άνθρωποι του μουσείου, από έλληνες και ξένους γλύπτες και ζωγράφους με απόλυτη ακρίβεια στη λεπτομέρεια. Ετσι, είχα τη δυνατότητα μεταξύ άλλων να θαυμάσω από κοντά τη λεπτομύτα, ένα από τα σπανιότερα και πλέον απειλούμενα είδη παρυδάτιων πουλιών στον κόσμο –ο πληθυσμός της εκτιμάται ότι δεν ξεπερνά τα 50 πουλιά παγκοσμίως -, τον λαγόποδα, ένα πτηνό με χαρακτηριστικά στρογγυλεμένο σώμα και φτερά στα δάχτυλα, που τον χειμώνα έχει κατάλευκο φτέρωμα, ενώ το καλοκαίρι καστανοκόκκινο –στο μουσείο τον θαυμάζεις με τη «χειμωνιάτικη ενδυμασία» του -, αλλά και το πετροκούναβο, που στην Ελλάδα συναντάται τόσο σε ηπειρωτικές περιοχές όσο και σε νησιά, καθώς και τον πραγματικό… τραγέλαφο, την αντιλόπη με την έντονη παρουσία στην υποσαχάρια Αφρική.

Στον πρώτο όροφο του μουσείου τα πάντα αλλάζουν γιατί εκεί απλώνεται το βασίλειο των μανιταριών. Η εισαγωγή στον κόσμο τους ξεκινά προοδευτικά, αρχικά με ένα δεκάλεπτο διαφωτιστικό βίντεο. Αμέσως μετά μπορείς να εισέλθεις στο λεγόμενο «μονοπάτι των μανιταριών»: Περπατώντας σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο έχεις τον χρόνο να παρατηρήσεις μια πλούσια συλλογή, η οποία αποτελείται από γλυπτά χειροποίητα μανιτάρια κατασκευασμένα ένα προς ένα, διατηρώντας ταυτόχρονα απόλυτη ομοιότητα χρώματος, σχήματος και μεγέθους με τα πραγματικά, ενώ θα δεις τις τρεις φάσεις ανάπτυξης του κύκλου ζωής τους και το αντίστοιχο οικοσύστημα όπου φύονται (οξιά, πεύκο, έλατο, δρυς, λιβάδι κ.τ.λ.). Εκεί «φύονται», μεταξύ άλλων, είδη όπως η λευκή τρούφα (η πιο δυσεύρετη στον κόσμο, που στην Ελλάδα έχει καταγραφεί μόνο στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας), το μανιτάρι γανόδερμα το λαμπερό, το οποίο δεν τρώγεται αλλά αναγνωρίζεται για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, αλλά και η μορχέλλα η εξέχουσα που αποκαλείται και μανιτάρι «της καταστροφής», αφού απαντάται συνήθως ύστερα από μεγάλες βροχοπτώσεις ή σε καμένες εκτάσεις. Και μετά την πληροφορία έρχεται η στιγμή της απόλαυσης, αφού με χαρά ο επισκέπτης μπαίνει στη διαδικασία της γευσιγνωσίας, δοκιμάζοντας διάφορα είδη μανιταριών, πίνοντας λικέρ από μανιτάρι και κλείνοντας τη διαφωτιστική εμπειρία με επιδόρπιο γλυκό κουταλιού, φυσικά και αυτό από μανιτάρι.

Οποιος θέλει να πάρει αυτές τις γεύσεις μαζί του μπορεί να περάσει και από το πωλητήριο του μουσείου. Εκεί, πέρα από διάφορα σουβενίρ μπορεί να προμηθευτεί κανείς προϊόντα μανιταριού και τρούφας με την εγγύηση και την υπογραφή του μουσείου. Οπως πληροφορούμαι, από τους 50 κωδικούς που διατίθενται οι 10 αφορούν προϊόντα τρούφας, ενώ από τους υπόλοιπους 40, περίπου 10 αναφέρονται σε μανιτάρια καλλιέργειας και οι υπόλοιποι 30 σε άγρια μανιτάρια, τα οποία μαζεύονται από έμπειρους μανιταροσυλλέκτες κυρίως στην ευρύτερη περιοχή της Πίνδου. Μάλιστα, η επιτυχία των προϊόντων αυτών ήταν τόσο μεγάλη που πλέον πέρα από τους χώρους του μουσείου διατίθενται σε επιλεγμένα καταστήματα ανά την Ελλάδα καθώς και στο εξωτερικό. Οπως επισημαίνουν οι άνθρωποι του μουσείου, η αγορά του μανιταριού έχει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης και αυτό συμβαίνει διότι η κατανάλωση μανιταριών στην Ελλάδα συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως για παράδειγμα η Γαλλία και η Ιταλία, είναι 15-20 φορές μικρότερη ανά κάτοικο. Αυτός μάλιστα είναι και ένας από τους πολλούς λόγους για τους οποίους στις 26, 27 και 28 Αυγούστου διοργανώνεται στην Καλαμπάκα η 2η Γιορτή Μανιταριού με σειρά δωρεάν εκδηλώσεων που περιλαμβάνουν εξορμήσεις στο βουνό, εκδηλώσεις μανιταροφαγίας, αλλά και μαγειρική μανιταριών, σεμινάρια καθώς και διάφορα καλλιτεχνικά δρώμενα.

Στο τέλος της ξενάγησης, απολαμβάνοντας καφέ με θέα στους βράχους των Μετεώρων, αντιλαμβάνομαι ότι το μουσείο είναι ιδιαίτερα ανοιχτό σε πλήθος διαφορετικών και ετερόκλητων συνεργασιών: από την έκθεση γλυπτικής «Ανθρωπογραφές: Η έννοια του εκμαγείου στην τέχνη» με έργα φοιτητών του Εργαστηρίου Γυψοτεχνίας-Χαλκοχυτικής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, η οποία θα φιλοξενείται στις εγκαταστάσεις έως τις 15 Οκτωβρίου, μέχρι την έκθεση προϊόντων γυναικείων συνεταιρισμών που ξεκίνησε την 1η Αυγούστου και διαρκεί όλον τον μήνα. Αλλωστε, το πρόγραμμα του μουσείου με τον γενικό τίτλο «Μανιταροδραστηριότητες» είναι ιδιαίτερα πλούσιο. Ξεχωριστή είναι αναμφισβήτητα η διοργάνωση του «κυνηγιού» τρούφας. Ετσι, όσοι επιθυμούν να το ζήσουν θα ξεχυθούν στο βουνό παρέα με εξειδικευμένα τρουφόσκυλα που συνοδεύονται από τον εκπαιδευτή τους και θα επιδοθούν στην αναζήτηση του μοναδικού αυτού καρπού της ελληνικής φύσης. Η απόλαυση, βέβαια, θα συνεχιστεί, καθώς στο τέλος θα έχουν τη δυνατότητα να γευτούν επιτόπου τον καρπό των κόπων τους, με μια εξαιρετική τρουφομακαρονάδα, που σερβίρεται σε ένα εντυπωσιακό σκεύος και μπορεί να χορτάσει 50 άτομα. Και κάπως έτσι ανοίγει η όρεξη για διακοπές στο βουνό…

Περισσότερα για τις δράσεις του μουσείου στο meteoramuseum.gr

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 13 Αυγούστου 2016