Προστασία για τα αγροτικά μνημεία

Αλώνια, ανεμόμυλοι, νερόμυλοι, μιτάτα, πηγάδια, ξερολιθιές, δεξαμενές, καμίνια, πατητήρια, γεφύρια, κρήνες, μονοπάτια και πολλά άλλα κτίσματα αγροτικής και κτηνοτροφικής χρήσης, τα περισσότερα προϊόντα ανώνυμης, χρηστικής, λαϊκής αρχιτεκτονικής, διατηρούνται σήμερα στο νησί της Νάξου. Πρόκειται για μνημεία που χρονολογούνται από τους αρχαίους χρόνους ως τα μέσα του 20ού αιώνα.

«Διηγούνται με τον πιο εύληπτο τρόπο την καθημερινότητα των Ναξιωτών, κυρίως του 19ου αιώνα και του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του τοπίου της Νάξου. Κατασκευασμένα με τεχνικές κατασκευής που απαιτούσαν ιδιαίτερη δεξιότητα, απειλούνται σήμερα με καταστροφή ή αλλοίωση από φυσικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες» αναφέρει στο «Βήμα» η αρχαιολόγος κυρία Ειρήνη Γρατσία, συντονίστρια της οργάνωσης Monumenta για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς.

Ετσι, η οργάνωση, η οποία εδώ και εννέα χρόνια πραγματοποιεί το πρόγραμμα «Τοπικές Κοινωνίες και Μνημεία», με συστηματική παρουσία στο νησί της Νάξου, διοργανώνει μαζί με το Νομικό Πρόσωπο Πολιτισμού, Αθλητισμού, Περιβάλλοντος, Παιδείας, Πρόνοιας και Αλληλεγγύης Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων (ΝΟΠΠΑΠΠΠΑ), στις 6 και 7 Αυγούστου, διήμερο εκδηλώσεων για τα μνημεία της Νάξου.

Στόχοι του προγράμματος είναι η ανίχνευση των σχέσεων που αναπτύσσουν οι τοπικές κοινωνίες με τα μνημεία της φύσης και τα αρχιτεκτονικά μνημεία του τόπου τους, καθώς επίσης η ενημέρωση και η ευαισθητοποίησή τους σχετικά με τους κινδύνους που τα απειλούν και τους τρόπους προστασίας τους, προτείνοντας λύσεις ολοκληρωμένης διαχείρισης.

Τα τελευταία χρόνια, ως αποτέλεσμα της οικονομικής ύφεσης και της επιστροφής ανθρώπων στην ενδοχώρα της Ελλάδας, των νέων αναγκών της αγροτικής παραγωγής, της τουριστικής πίεσης ή της νοσταλγικής θεώρησης ενός χαμένου πια τρόπου ζωής, παρατηρούμε ένα συστηματικό ενδιαφέρον γύρω από το αγροτικό τοπίο των νησιών και των σχετικών αγροτικών κατασκευών που φιλοξενεί.

Η Νάξος, ένα νησί που συνεχίζει να στηρίζει την οικονομία της στον αγροτικό τομέα, έχει και διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την αγροτική της κληρονομιά.

Υπό το πρίσμα σύγχρονων εξελίξεων

Η ημερίδα εστιάζει σε όλα τα κτίσματα αγροτικής και κτηνοτροφικής χρήσης και υπό το πρίσμα των σύγχρονων εξελίξεων ανοίγει τη συζήτηση για το νομικό πλαίσιο προστασίας, την τουριστική, λειτουργική και εκπαιδευτική αξιοποίησή τους, τη σχέση τους με τον άυλο πολιτισμό του νησιού και τα σχετικά επαγγέλματα του αγρότη και του βοσκού, αλλά και τους τρόπους προστασίας και ένταξής τους στο απόθεμα της πολιτιστικής κληρονομιάς σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.

Η ημερίδα θα ξεκινήσει με τις ομιλίες «Αγροτική κληρονομιά» της κυρίας Γρατσία και «Αϋλη κληρονομιά και αγροτικά μνημεία» της γλωσσολόγου κυρίας Μαρίας Ξεφτέρη. Θα ακολουθήσουν διηγήσεις ντόπιων που ασχολήθηκαν και ασχολούνται με αγροτικά και κτηνοτροφικά επαγγέλματα και θα κλείσει με ανοιχτή συζήτηση.

Επιπλέον, το Σάββατο 6 Αυγούστου 2016, στις 18.30, στο Μουσείο «Ιάκωβος Καμπανέλλης» στη Γρόττα θα πραγματοποιηθεί η παρουσίαση των πρακτικών της ημερίδας «Πράττουμε για τα μνημεία» η οποία είχε πραγματοποιηθεί στο Χαλκί το 2009 με τη συνεργασία του τότε Δήμου Δρυμαλίας. Η εκδήλωση περιλαμβάνει την παρουσίαση του νέου βιβλίου της Monumenta, καθώς επίσης ομιλίες και συζήτηση σχετικά με την εξέλιξη του προγράμματος και τα μνημεία του νησιού. Ομιλητές θα είναι ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Βασίλης Λαμπρινουδάκης και ο αρχαιολόγος κ. Στέλιος Λεκάκης.

Την Κυριακή 7 Αυγούστου 2016, στις 19.00, στο Πολιτιστικό Κέντρο Φιλωτιού θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση με θέμα «Αγροτικά μνημεία της Νάξου», που θα περιλαμβάνει ομιλίες και δημόσια συζήτηση σχετικά με τον υλικό και άυλο αγροτικό πολιτισμό της Νάξου, την προστασία και την ανάδειξή του στις μέρες μας.