Η ραγδαία εξέλιξη του εγκεφάλου των θηλαστικών ως προς το μέγεθος και την πολυπλοκότητα, παραμένει μεγάλο μυστήριο για τους επιστήμονες. Σε πολλές περιπτώσεις, ο εγκέφαλος των θηλαστικών αναπτύχθηκε μέχρι και 10 φορές περισσότερες, αναλογικά με το σώμα τους. Τι έδωσε όμως, αυτή την ώθηση στα πρώιμα θηλαστικά σε σχέση με τα προγονικά τους ξαδέλφια;
Η ιδιαίτερα ανεπτυγμένη αίσθηση της όσφρησης φαίνεται πως είναι η απάντηση σε αυτό το ερώτημα, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science. Οι μελέτες αποκάλυψαν ότι οι περιοχές του εγκεφάλου των πρώιμων θηλαστικών που αναπτύχθηκαν πρώτες σε σχέση με των υπολοίπων ζώων και «προ – θηλαστικών», ήταν αυτές που σχετίζονται με την όσφρηση.
Η χρήση νέων σαρωτών (scanner) υψηλής ανάλυσης έδωσε την ευκαιρία στους επιστήμονες να δημιουργήσουν τρισδιάστατες εικόνες του εγκεφάλου προϊστορικών ζώων. Στην συνέχεια δημιούργησαν μοντέλα του εγκεφάλου δύο πρώιμων θηλαστικών, γνωστών με τα ονόματα Morganuocodon και Hadrocodium.
Συγκρίνοντας, αυτά τα μοντέλα με αντίστοιχα των άμεσων προγόνων τους στο δέντρο της εξέλιξης, διαπίστωσαν ότι είχαν δύο φορές μεγαλύτερο εγκέφαλο. Το κλειδί για αυτή την εξέλιξη εντοπίστηκε στην περιοχή που έχει να κάνει με το κέντρο της όσφρησης.
Χάρη στην οξυμένη τους όσφρηση, τα πρώτα θηλαστικά κατάφερναν να επιβιώσουν στον αφιλόξενο κόσμο των δεινοσαύρων. Τους έδινε την δυνατότητα να κυνηγούν την τροφή τους στο βραδινό σκοτάδι, ώστε να μην ανταγωνίζονται με τα τεράστια προϊστορικά ζώα που έβγαιναν για κυνήγι το πρωί. Επιπλέον, τους εξασφάλιζε καλύτερη αντίληψη του περιβάλλοντος, γεγονός που συχνά συνδέεται από τους επιστήμονες με την διαδικασία της εξέλιξης.
Μέχρι την δημοσίευση αυτής της έρευνας, η όσφρηση δεν βρισκόταν καν στο πεδίο μελέτης της εξέλιξη του εγκεφάλου των θηλαστικών. Οι παλαιοντολόγοι εστίαζαν σε όλες τις άλλες αισθήσεις, πλην αυτής. Η τεχνολογία όμως, άνοιξε νέους ορίζοντες, φέρνοντας την όσφρηση στο προσκήνιο.
