ΒΕΡΟΛΙΝΟ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ.
Είναι ακόμη ο άγνωστος X. Παρά τη χθεσινή ταυτοποίηση της σορού του, ο Χανς Γιούργκεν Μέρτεν παραμένει για τα ελληνικά και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης «μυστηριώδες» πρόσωπο· ο άνθρωπος που ως κυβερνήτης του μοιραίου αεροσκάφους πήρε μαζί του και το μυστικό της καταστροφής. Το περίεργο είναι μόνο ότι τα ίδια τα Μέσα επεκτείνουν το «μυστήριο» και στο παρελθόν του – όχι επειδή είναι πραγματικά σκοτεινό, αλλά επειδή γνωρίζουν λίγα γι’ αυτό. Σε αυτό συμβάλλει και μια διπλή άρνηση για παροχή πληροφοριών: Πρώτον, από τη χήρα του, που ζει στο Ανατολικό Βερολίνο και αποφεύγει κάθε επαφή με τους δημοσιογράφους, σε βαθμό που να καλεί την αστυνομία να τους απομακρύνει από το σπίτι της – όπως αυτό συνέβη δύο ημέρες μετά το δυστύχημα. Και δεύτερον, επειδή οι αρχές αρνούνται να δώσουν συγκεκριμένα στοιχεία, επικαλούμενες την προστασία των προσωπικών δεδομένων.
* Σιγή ιχθύος
Σε πολλά σχετικά ερωτήματα του «Βήματος», για παράδειγμα, το Ομοσπονδιακό Ιδρυμα Πολιτικής Αεροπορίας στο Μπραουνσβάικ απάντησε λακωνικά μόνο σε ένα: Οτι, ναι, ο εκλιπών διέθετε άδεια πλοήγησης – τίποτα παραπάνω. Παρόμοια σιγήν ιχθύος τηρούν και οι εταιρείες στις οποίες είχε απασχοληθεί παλαιότερα ο άτυχος πιλότος. H Lufthansa, αίφνης, αρνείται να επιβεβαιώσει προηγούμενη συνεργασία μαζί του, παρά το γεγονός ότι, όπως έγραψε η εφημερίδα «Τhόringer Allgemeine», βρέθηκε κάποτε στην υπηρεσία της πετώντας στη γραμμή Βερολίνου – Λευκωσίας.
Και οι λίγες πληροφορίες που έχουν δημοσιευθεί στον γερμανικό Τύπο φθάνουν για να δείξουν ότι το παρελθόν του Μέρτεν είναι κάθε άλλο παρά «σκοτεινό». Σύμφωνα πάλι με την «Τhόringer Allgemeine», o ηλικίας 58 ετών κυβερνήτης της Helios πήρε τα πρώτα μαθήματα στα 15 χρόνια του στο αεροδρόμιο Πένεβιτς, που ανήκει στο ανατολικογερμανικό κρατίδιο της Θιρινγκίας. Αργότερα εκπαιδεύθηκε στη Δρέσδη ως πιλότος της πολιτικής αεροπορίας και εργάστηκε από το 1978 ως το 1990 στην κρατική αεροπορική εταιρεία της Ανατολικής Γερμανίας Interflug. Μετά την ένωση της Γερμανίας και τη διάλυση της Interflug, ο Μέρτεν δεν βρήκε πλέον μόνιμη απασχόληση. Το συμβόλαιό του προ εξαμήνου με την Helios υποσχόταν προφανώς μονιμότερη συνεργασία, αν κρίνει κανείς από το γεγονός ότι είχε «ρισκάρει» την αγορά διαμερίσματος στη Λευκωσία.
* Οι εικασίες
Αν ο Μέρτεν ήταν «δύστροπος χαρακτήρας» ή και «μέθυσος» και ως εκ τούτου ακατάλληλος για το πιλοτήριο, όπως τον χαρακτηρίζουν σήμερα ορισμένοι παλιοί του συνάδελφοι, είναι βέβαια, εκτός από ιεροσυλία, και άνευ πρακτικής σημασίας, δεδομένου ότι και τα χειρότερα ελαττώματα δεν επηρεάζουν ουσιαστικά την απόδοση ενός ικανού πιλότου – όπως κατά γενική ομολογία ήταν ο αποθανών. «Και εγώ σκ… χαρακτήρας είμαι, αλλά αυτό δεν με εμποδίζει να είμαι άψογος στη δουλειά μου» έλεγε χαρακτηριστικά έλληνας κυβερνήτης που ρωτήθηκε σχετικά. Εκτός πια και αν ισχύει η «εικασία» της κυπριακής εφημερίδας «Σημερινή», ότι την ώρα της κρίσης πάνω από το Αιγαίο ο Μέρτεν κτύπησε στο κεφάλι τον συγκυβερνήτη του, θέτοντάς τον έτσι εκτός μάχης – ενδεχόμενο όμως που οι ειδικοί δεν συζητούν στα σοβαρά.
Ισως λόγω νοοτροπίας, ίσως λόγω «νομαδικής» ζωής ο γερμανός πιλότος δεν είχε πάντως στενούς φίλους. Οι μοναδικές μαρτυρίες γι’ αυτόν προέρχονται λοιπόν από συναδέλφους από την εποχή της Interflug. Πάντως και εκείνοι που μιλούν γι’ αυτόν τονίζουν ότι γνώριζαν τον Μέρτεν μόνο από μακριά και ότι επομένως οι μαρτυρίες τους είναι πολύ αποσπασματικές. «Ημασταν σε διαφορετικά σμήνη» λέει, για παράδειγμα, ο ηλικίας 64 ετών σήμερα Χάιντς-Ντίτερ Κάλμπαχ. Ο πρώην συνάδελφός του προσθέτει ότι ήταν «δύσκολος και εκκεντρικός χαρακτήρας», συγχρόνως όμως ήταν «άριστος κυβερνήτης». Υπάρχουν πολλές προκαταλήψεις, συνεχίζει, για τους 12.000 περίπου πιλότους από το πρώην ανατολικό μπλοκ και ιδίως από την Ανατολική Γερμανία που έχουν βρει απασχόληση στις αεροπορικές εταιρείες της Δύσης. «Το γεγονός ότι έπρεπε να προσαρμοστούν στη δυτική τεχνολογία δεν υπήρξε εμπόδιο» τονίζει. «Ολοι πέρασαν από σοβαρά τεστ, και αυτό ισχύει και για τον Μέρτεν». Και σε ό,τι αφορά τη δήθεν ελλιπή γνώση της αγγλικής γλώσσας, για την οποία κατηγορήθηκε επίσης ο Μέρτεν, ο κ. Κάλμπαχ λέει: «H Interflug πετούσε σε όλες τις χώρες του κόσμου. Σε ποια γλώσσα φαντάζεστε ότι συνεννοούμασταν όταν πιάναμε Αυστραλία, ή τις Ηνωμένες Πολιτείες;». Σχετικά πάλι με την πληροφορία της εφημερίδας «Bild-Zeitung», ότι ο Μέρτεν αμειβόταν από την Helios με 10.000 ευρώ τον μήνα, δηλώνει βέβαιος, ότι τα λεφτά αυτά δεν πήγαιναν χαμένα. «Συνήθως οι ελεύθεροι επαγγελματίες αμείβονται με 4.000-6.000 ευρώ μηνιαίως» λέει. «Τα 10.000 ευρώ που έπαιρνε ο Μέρτεν δείχνουν ότι ήταν σημαντικός για την εταιρεία».
* H εταιρεία
Σημαντικός όμως για τι πράγμα; Μόνο για τις τεχνικές του ικανότητες, ή και για το γεγονός ότι συνέπραττε με τους εργοδότες του στην απόκρυψη των τεχνικών προβλημάτων των αεροσκαφών τους; Το ερώτημα δεν είναι ανεπίτρεπτο. Οι εταιρείες χαμηλού κόστους, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ενωσης Γερμανών Πιλότων Τόμας φον Στουρμ, καταπιέζουν κάθε κριτική στο εσωτερικό τους. «Και όταν ασκούνται τέτοιες πιέσεις, εκδηλώνεται κίνδυνος» λέει.
Αν ο Μέρτεν έλεγε «έξω από τα δόντια» την άποψή του, απλώς «πιλόταρε», ή ήταν συνεργός στο κουκούλωμα των βλαβών είναι δύσκολο να ειπωθεί. Από τους υπευθύνους της Helios δεν πρέπει να αναμένεται «φως». H μόνη ίσως που θα μπορούσε να ρίξει κάποια ακτίνα φωτός είναι η χήρα του πιλότου – εφόσον βέβαια ο Μέρτεν μιλούσε ανοικτά μαζί της για τη σχέση του με την εταιρεία. H χήρα όμως σιωπά. Και από αυτή την άποψη υπάρχει όντως ένα «μυστήριο» – Μέρτεν.
