Εκλογές με ευρωπαϊκή ταυτότητα

Η ευρωπαΪκή ταυτότητά τους – αγγλικής, γαλλικής ή γερμανικής… προέλευσης – δεν τους εμποδίζει να νιώθουν Ελληνες, περισσότερο ίσως και από κάποιους… made in Greece ημεδαπούς. Βλέπουν και αυτοί τους ανύπαρκτους παιδότοπους, περπατούν στα ίδια σπασμένα πεζοδρόμια, πέφτουν στις λακκούβες των κακοφτιαγμένων δρόμων. Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης που διαμένουν στην Ελλάδα έχουν γνώμη για την καθημερινότητά μας, ενώ ήλθε η ώρα να αποκτήσουν και λόγο, διεκδικώντας και την ψήφο μας. Αλλωστε – εκτός των ημεδαπών και αλλοδαπών, όπως η κυρία Υβέτ Τζάρβις της αθηναϊκής «Ομορφης Πόλης», ελλήνων υπηκόων – οποιοσδήποτε πολίτης της Ευρωπαϊκής Ενωσης μπορεί να ψηφίζει αλλά και να θέτει υποψηφιότητα, τόσο στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσο και στις δημοτικές, βουλευτικές και νομαρχιακές εκλογές, στο κράτος-μέλος όπου κατοικεί, υπό τους ίδιους όρους με τους υπηκόους του εν λόγω κράτους. Μάλιστα το ευρωπαϊκό αεράκι που φαίνεται ότι θα φυσήξει στις εκλογές του Οκτωβρίου «σηκώθηκε» ήδη στις Κυκλάδες, καθώς τοπικός συνδυασμός αναμένεται να εντάξει στο ψηφοδέλτιό του ως δημοτική σύμβουλο την πρώτη ευρωπαία υποψήφια στην Ελλάδα!

«Οι γυναίκες υπερτερούν άλλωστε» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Π. Ρήγας, νομάρχης Κυκλάδων, νησιωτικού συμπλέγματος που φιλοξενεί περί τους 90 ευρωπαίους πολίτες, και δη Αγγλους. «Στην πλειονότητά τους απασχολούνται σε τουριστικά επαγγέλματα ή διατηρούν καταστήματα που στοχεύουν στον εποχικό τουρισμό και είναι παντρεμένες με Ελληνες. Οποιες μένουν για χρόνια πάντως (ειδικά δε στα πολυσύχναστα νησιά, όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη) αναπτύσσουν έντονη κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα – σε οικολογικές κινήσεις, φιλανθρωπικές οργανώσεις ή σε σχολικούς συλλόγους».

Το όνομα της Ευρωπαίας που θα συμπεριλάβει στο ψηφοδέλτιό της η κυρία Κατερίνα Τζοάνου, εκπαιδευτικός και υποψήφια δήμαρχος στην κοινωνία της Υδρούσας στην Ανδρο, μπορεί να μην έχει γίνει γνωστό, η είδηση όμως έχει αρχίσει ήδη να κάνει τον γύρο των Κυκλάδων! «Τι πιο φυσικό;» διερωτάται η κυρία Τζοάνου. «Οι Ευρωπαίοι που ζουν χρόνια στα νησιά είναι πλήρως ενταγμένοι στην καθημερινότητά μας, σε σημείο να έχουμε πάψει πλέον να τους βλέπουμε ως «ξένους». Από την άλλη πλευρά, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι ο αριθμός τους είναι μεγάλος. Δεν είναι ευνόητο να εκπροσωπούνται στα δημοτικά ή στα νομαρχιακά συμβούλια;».

* Κρητικός εκ Γαλλίας

Ο κ. Νομπέλ Αρμάντ, από τη Νίκαια της Γαλλίας, δεν έχει πάρει την ελληνική υπηκοότητα, είναι όμως πολιτογραφημένος… Κρητικός. Σύμβουλος επί των πολιτιστικών του δημάρχου Ρεθύμνης κ. Δ. Αρχοντάκη από το 1995, ο κ. Νομπέλ (το μικρό του όνομα) έχει γίνει… Νομπελάκης! «Είναι τρανή απόδειξη του πόσο δικό τους με θεωρούν οι Κρητικοί. Βλέπετε, όταν ήμουν μικρός έπεσα σε μαρμίτα με… τσικουδιά» λέει ως γνήσιος Γαλάτης και γελάει. Πραγματικά ο κ. Αρμάντ δεν είναι χθεσινός στην Ελλάδα. Την έζησε για πρώτη φορά στο πλευρό της Μελίνας Μερκούρη, ως σύμβουλος κατά τη θητεία της στο υπουργείο Πολιτισμού. Αφότου μάλιστα το πρώτο εξάμηνο της παραμονής του έγινε χρόνος και… βάλε, αποφάσισε να περάσει και στον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης, κοντά στον Αντώνη Τρίτση και αργότερα – επί τετραετία – κοντά στον κ. Μ. Εβερτ, στον Δήμο Αθηναίων. Μουσικός το επάγγελμα, ο κ. Αρμάντ θεωρεί εαυτόν καλλιτεχνική φύση και αμφισβητεί το κατά πόσον θα μπορούσε να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις ενός πολιτικού ρόλου, αν τυχόν του ζητούσαν να θέσει υποψηφιότητα. Παρ’ όλα αυτά παρακολουθεί συστηματικά τα κοινά – μάλλον το αντίθετο θα προκαλούσε έκπληξη – ενώ δηλώνει ότι θα ψηφίσει οπωσδήποτε στις προσεχείς εκλογές.


Ποιοι απολαμβάνουν πολιτικά δικαιώματα

Σε ποιους και πόσους όμως από τους ξένους που ζουν στη χώρα μας και τη νιώθουν δεύτερη πατρίδα τους, το ελληνικό κράτος αναγνωρίζει πολιτικά δικαιώματα, τους επιτρέπει δηλαδή να ψηφίζουν ή να εκτίθενται οι ίδιοι στον πολιτικό στίβο διεκδικώντας την ψήφο των πολιτών στις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές;

Μόνο δύο δρόμοι υπάρχουν: του ευρωπαίου πολίτη, υπηκόου χώρας-μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή του εξ απονομής έλληνα πολίτη, αυτού δηλαδή που έχει αποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα.

* Για τους πολίτες των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης τα πράγματα είναι απλά, καθώς η Ευρώπη «των 15» αποτελεί ενιαία οντότητα. Ετσι η ιθαγένεια, αγγλική, γαλλική ή γερμανική κ.ά., δεν αποτελεί εμπόδιο. Αρκεί η μόνιμη διαμονή τους στη χώρα για την απόδοση του εκλογικού δικαιώματος. Ωστόσο – ως σήμερα – πολλοί Ευρωπαίοι αγνοούν ότι έχουν κερδίσει αυτό το δικαίωμα. Με μια απλή αίτησή τους στον δήμο ή στην κοινότητα όπου διαμένουν, σύμφωνα με τη Διεύθυνση Εκλογών του υπουργείου Εσωτερικών, μπορεί να εγγραφούν στον ειδικό εκλογικό κατάλογο και να τους χορηγηθεί ο ειδικός εκλογικός αριθμός με τον οποίο θα ψηφίσουν στις επόμενες τοπικές εκλογές. Είναι αυτονόητο ότι οι μη πολιτογραφηθέντες στην Ελλάδα ευρωπαίοι πολίτες δεν μετέχουν στις εθνικές εκλογές.

Ετσι, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, στις τελευταίες δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές δικαίωμα ψήφου είχαν αναγνωρίσει μόλις 1.474 ευρωπαίοι πολίτες, οι οποίοι διαμένουν στην Ελλάδα – κυρίως σε Δωδεκάνησα, Κέρκυρα, Κυκλάδες και Αθήνα – και δεν έχουν πολιτογραφηθεί, εκ των οποίων 510 Βρετανοί, 327 Γερμανοί, 168 Ιταλοί, 141 Ολλανδοί και 110 Γάλλοι. Οι ψηφοφόροι από τις υπόλοιπες χώρες – μέλη της ΕΕ συμπληρώνουν προς στιγμήν διψήφιους και μονοψήφιους αριθμούς, αν και στις επικείμενες δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές αναμένεται σχετική αύξησή τους.

* Δίπλα σε αυτούς θα πρέπει να προσμετρηθούν μερικές χιλιάδες πολίτες χωρών – μελών της ΕΕ, οι οποίοι έχουν παντρευτεί Ελληνες ή Ελληνίδες και έχουν αποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα, κατά συνέπεια εγγράφονται στα δημοτολόγια και στους γενικούς εκλογικούς καταλόγους ως έλληνες πολίτες. Στην εν λόγω κατηγορία βέβαια τα πολιτικά δικαιώματα είναι πλήρη, περιλαμβανομένης της συμμετοχής και στις εθνικές εκλογές.

* Αλλά αν οι εν Ελλάδι «Ευρωπαίοι των 15» αυτοδικαίως μετέχουν στις τοπικές εκλογές, τα πράγματα δυσκολεύουν αρκετά για όσους αλλοδαπούς προέρχονται από τις υπόλοιπες χώρες. Αυτοί, για να αποκτήσουν τα ανάλογα δικαιώματα, θα πρέπει προηγουμένως να έχουν αποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα. Και εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν.

Οπως σημειώνει ο διευθυντής Αστικής και Δημοτικής Κατάστασης του υπουργείου Εσωτερικών κ. Ευθ. Σκαρμούτσος, δικαίωμα υποβολής αίτησης πολιτογράφησης οι εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλοδαποί αποκτούν μόνον υπό την αυστηρή προϋπόθεση της νομίμου και συνεχούς επί 1Οετία παραμονής στη χώρα. Το γεγονός βέβαια ότι δικαιούνται τότε να υποβάλουν αίτηση σε καμία περίπτωση δεν προδικάζει και την έγκρισή της. Αντιστοίχως κατά περίπτωση κρίνεται η τύχη και των αιτήσεων πολιτογράφησης των εκτός ΕΕ αλλοδαπών, που έχουν συνάψει νόμιμο γάμο με Ελληνες ή Ελληνίδες και έχουν αποκτήσει παιδιά, με τη διαφορά ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν ισχύει η προϋπόθεση της δεκαετούς παραμονής για την υποβολή της αίτησης.


ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ «Γνωρίζουμε τα προβλήματα

«ΑΛΗΘΕΙΑ, μπορώ να ψηφίσω; Θα κάνω αμέσως τα χαρτιά μου!». Η κυρία Ανί Ντιντόνα, γαλλίδα με ιταλοϊσπανικές ρίζες, είναι σκιτσογράφος-καρτουνίστρια και ζει στην Ελλάδα περί τα 11 χρόνια με τον έλληνα σύζυγό της – γνωρίστηκαν στο Παρίσι – και τα δυο τους παιδιά. Βρήκε ωστόσο διαφωτιστική την ερώτηση περί εκλογών, αφού μέχρι πρότινος πίστευε ότι θα έπρεπε να έχει πάρει την ελληνική υπηκοότητα για να ασκεί το βασικό πολιτικό της δικαίωμα. «Βλέπω κυρίως τηλεόραση και διαβάζω μία τουλάχιστον κυριακάτικη εφημερίδα, οπότε μπορώ να πω ότι γνωρίζω πρόσωπα και πράγματα» επισημαίνει η ίδια. «Τα προβλήματα τα ζω καθημερινά άλλωστε στο Κουκάκι όπου μένω. Αδίκως, για παράδειγμα, ψάχνουμε παιδότοπους… Καταλήγουμε κάθε φορά στο – μοναδικό για το είδος του – Παιδικό Μουσείο στην Πλάκα, χωρίς να καταφέρνουμε πάντα να μπούμε εξαιτίας του αδιαχώρητου. Θα ψήφιζα εκείνον που θα συμπεριελάμβανε στο πρόγραμμά του τέτοια έργα, που θα είχε οικολογικές και κοινωνικές ευαισθησίες, με επίκεντρο πάντα τον άνθρωπο». Ο κ. Ντιέγκο Μίγκαελ Περέιρα Φερνάντεζ Τομάς, Πορτογάλος, δεν θα δίσταζε να θέσει υποψηφιότητα αν η ζωή του δεν μοιραζόταν ανάμεσα στην Αθήνα και στην Επίδαυρο. Η βιολογία και το τμήμα έρευνας στην εταιρεία όπου εργάζεται του απορροφούν τον περισσότερο χρόνο, με αποτέλεσμα να αδυνατεί, παρά το ενδιαφέρον του, να ασχοληθεί ενεργά με τα κοινά. Αν και από τους ελάχιστους Πορτογάλους που ζουν στη χώρα μας – οι περισσότερες είναι γυναίκες που έχουν παντρευτεί έλληνες ναυτικούς -, δηλώνει ότι δεν θα ψήφιζε έναν ομοεθνή του απλώς και μόνο για αυτή του την ιδιότητα. «Σε κάθε περίπτωση σημασία έχει το πρόσωπο: εκείνος που με το πρόγραμμά του θα μου υποσχεθεί ότι θα μπορώ να βγάζω βόλτα τα δυο μου παιδιά με το καρότσι χωρίς να σκοντάφτω μπροστά σε παράνομα παρκαρισμένα αυτοκίνητα, σε βουνά σκουπιδιών ή σε σπασμένα πεζοδρόμια». Στην Ελλάδα βρέθηκε κατ’ επιλογήν, πολλά χρόνια αφότου συνάντησε την ελληνίδα γυναίκα του στη χώρα σπουδών τους, την Αγγλία. «Στην αρχή δεν παρακολουθούσα συστηματικά τα πολιτικά πράγματα» συμπληρώνει. «Μέσα σ’ αυτά τα πεντέμισι χρόνια που μένω εδώ όμως αισθάνθηκα την ανάγκη να κάνω κι εγώ κάτι για αυτά που συμβαίνουν γύρω μου. Γίνεται να μην ψηφίσω;».


Οι εξ επιλογής και οι… made in Greece

Η κυρία Μιρέιγ Φάλκε ζει πολλά χρόνια στην Κέρκυρα. «Δεν ξέρω, αλήθεια, τι είμαι πια» λέει αναφερόμενη στις επιρροές που έχει επιφέρει στη γαλλική της ταυτότητα η πολύχρονη διαμονή της στην Ελλάδα. Η ίδια άλλωστε, εδώ και αρκετά χρόνια, είναι πλέον πολιτογραφημένη Ελληνίδα, ενδιαφέρεται για τα κοινά και ψηφίζει πάντα στις εκλογές, δεν σκέφτεται ωστόσο, εκτός «του εκλέγειν», να ασκήσει κάποτε και το δικαίωμα «του εκλέγεσθαι».

Και όμως η παρουσία ενός άγγλου, ιταλού ή γάλλου δημοτικού ή νομαρχιακού συμβούλου – ασχέτως αν έχει αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια ή είναι απλώς κάτοικος της χώρας μας και διατηρεί την υπηκοότητα μιας εκ των 15 χωρών της ΕΕ – θα ήταν, πιθανότατα, εξαιρετικά χρήσιμη, ιδιαίτερα στις τοπικές κοινωνίες, όπου η ένταξή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι είναι συχνά μεγαλύτερη από πολλών ιθαγενών. «Συνήθως βλέπουμε πιο καθαρά τα υπέρ και τα κατά από τους… made in Greece Ελληνες. Βλέπουμε τι λείπει, τι θα ήταν καλύτερα ν’ αλλάξει στην καθημερινότητά μας…» παρατηρεί χαρακτηριστικά η κυρία Φάλκε.

«Αμήν και πότε» λένε με τη σειρά τους ο δήμαρχος και ο νομάρχης Κερκυραίων κκ. Χρ. Σαρλής και Α. Παγκράτης, για τη συμμετοχή στα ψηφοδέλτια των δημοτικών και νομαρχιακών συνδυασμών και αλλοδαπών υποψηφίων. Δεν αποκλείουν μάλιστα στις επικείμενες τοπικές εκλογές να εμφανιστούν και τέτοιες υποψηφιότητες στο νησί, αν και προς το παρόν δεν έχει ανακοινωθεί οτιδήποτε σχετικό.

«Στην Κέρκυρα» παρατηρεί ο κ. Σαρλής «έχουμε σήμερα πολιτογραφημένες περί τις 5.000 Αγγλίδες, οι οποίες ήρθαν κάποιο καλοκαίρι για ολιγοήμερες διακοπές και τελικά έμειναν για πάντα». Τα επονομαζόμενα «καμάκια» των ελληνικών νησιών – που κάποια στιγμή ερωτεύονται και παντρεύονται κάποια από τις κατακτήσεις τους – ευθύνονται εν πολλοίς για αυτήν την κατηγορία εκ πολιτογραφήσεως Ελλήνων. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η πλειονότητά τους είναι γυναίκες.

Εκτός αυτών όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, στον Νομό Κέρκυρας διαμένει και η δεύτερη μεγαλύτερη – μετά τα Δωδεκάνησα – κοινότητα αλλοδαπών, υπηκόων χωρών – μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι οποίοι αυτοδικαίως έχουν αποκτήσει το δικαίωμα του «εκλέγειν και εκλέγεσθαι» στις τοπικές εκλογές, χωρίς να απαιτείται η πολιτογράφησή τους. Στον ειδικό εκλογικό κατάλογο ήταν εγγεγραμμένοι στις προηγούμενες εκλογές 182 ψηφοφόροι και συγκεκριμένα 125 Βρετανοί, 20 Γερμανοί, 14 Ιταλοί, 9 Ολλανδοί και μερικοί ακόμη από άλλες χώρες της ΕΕ.

Σε σημαντικό ποσοστό, σύμφωνα με τον κ. Παγκράτη, «πρόκειται για πολίτες που ανήκουν στην τρίτη ηλικία, Ευρωπαίους οι οποίοι μετά τη συνταξιοδότησή τους στη χώρα όπου ζούσαν αποφάσισαν να εγκατασταθούν σε ένα ελληνικό νησί για να περάσουν τα γεράματά τους». Πολλοί από αυτούς έχουν αγοράσει κάποιο ακίνητο στην Κέρκυρα, ενώ ο κ. Σαρλής προσθέτει και ορισμένους νεαρούς Ιταλούς ή Αγγλους, που επέλεξαν να ζήσουν και να εργαστούν στο νησί, μεταξύ αυτών αρκετοί υπάλληλοι τοπικών παραρτημάτων ευρωπαϊκών τουριστικών γραφείων.