Δεν είχε ιδιαίτερη συμπάθεια στους Ελληνες ο Ιωσήφ Στάλιν*, αυτό όμως δεν τον εμπόδισε να εμφανιστεί ο ίδιος ως Ελληνας! Το όνομα αυτού Σταύρος Παπαδόπουλος! Ηταν μάλιστα εφοδιασμένος με κανονικό ελληνικό διαβατήριο**, με το οποίο ταξίδεψε το 1913 από τη Μόσχα, μέσω Κρακοβίας, στη Βιέννη. Το «Κομπά» Στάλιν, όπως ήταν γνωστός στους επαναστατικούς κύκλους της Ρωσίας και στην τσαρική αστυνομία, είχε καταχωρισθεί στις λίστες τής τότε Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και θα τον συνελάμβαναν στα σύνορα αλλά ως… Παπαδόπουλος δεν είχε κανένα πρόβλημα.


Για την… ελληνικότητα του Στάλιν γράφει ο Frederic Morton στο βιβλίο του «Thunder at Twilight» (σελ. 6) και ο Deutcher στο κλασικό έργο του «Stalin» (σελ. 210). Γράφει ο Morton: «Ο Στάλιν είχε μεγάλο ταλέντο να μεταμφιέζεται. Το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωσήφ Ντζουγκασβίλι. Το διαβατήριό του όμως τον είχε ως Σταύρο Παπαδόπουλο. Είχε καταφέρει να δίνει στα γεωργιανά χαρακτηριστικά του προσώπου του μια ελαφρώς ελληνική μορφή».


Δεν αναφέρεται κανένα άλλο στοιχείο για το ελληνικό διαβατήριο του Ιωσήφ Στάλιν, αλλά ο Morton μάς περιγράφει με το χαριτωμένο ύφος του τον «Παπαδόπουλο» που έφθασε ένα παγωμένο πρωινό του Ιανουαρίου του 1913 στον σταθμό του Βορρά της αυστριακής πρωτεύουσας.


«Ηταν 34 χρόνων, ακριβώς όσο και ο Τρότσκι, και όταν βγήκε από το τρένο που τον έφερνε από την Κρακοβία ούτε το πιο ευγενικό γκαρσόνι της Βιέννης θα τον προσφωνούσε «χερ ντόκτορ». Δεν τον διέκρινε ούτε η επιμέλεια στο ντύσιμο ούτε η κομψότητα στον βηματισμό του. Στην Κρακοβία είχε περάσει μερικές εβδομάδες με τον Βλαντίμιρ Λένιν, αρχηγό των ρώσων σοσιαλιστών του εξωτερικού. Ο Λένιν τον εισήγαγε στην πολιτική της εξορίας. Αλλά προσπάθησε να του μάθει και ποδήλατο. Το αποτέλεσμα ήταν να χτυπήσει άσχημα το γόνατό του. Γι’ αυτό τώρα ο «Κομπά Στάλιν» κούτσαινε μέσα στις χωριάτικες μπότες του καθώς προχωρούσε από τον σταθμό του Βορρά στην πρώτη στάση του βιεννέζικου τραμ. Το αριστερό μανίκι του χοντροκομμένου παλτού του κρεμόταν κάπως άγαρμπα και στο δεξί χέρι του κρατούσε ένα ξύλινο κιβώτιο με χερούλι – κλασική βαλίτσα χωρικού. Ενα πυκνό μαύρο μουστάκι κυριαρχούσε πάνω σε όλο του το πρόσωπο χωρίς όμως να μπορεί να κρύψει τα σημάδια της ευλογιάς.


Στις πέντε εβδομάδες που πέρασε στη Βιέννη (πολύ περισσότερο από ό,τι έμεινε κάθε άλλη φορά έξω από τη Ρωσία) ο Στάλιν δεν έχασε ούτε ένα λεπτό στα καφενεία όπου σύχναζε η ιντελιγκέντσια. Και όμως θα ήταν σπουδαίο αν περνούσε από το Καφέ Σεντράλ, γιατί εκεί θα μπορούσε να νικήσει στο σκάκι και τον δρα Τρότσκι και τον δρα Αντλερ. Στην Κρακοβία εξόντωσε κυριολεκτικά επτά φορές τον Λένιν – και εκείνου δεν του έκανε μεγάλη εντύπωση. Πάντως το τραμ που πήρε από τον σταθμό του Βορρά δεν τον πήγαινε σε καμιά φτωχογειτονιά, όπως θα περίμενε κανείς από έναν σοσιαλιστή σε βαθιά παρανομία. Οχι, ο Στάλιν κατευθύνθηκε στην αριστοκρατική συνοικία του Χίτσινγκ, κατέβηκε στη στάση Σένμπρούνερ Σλοστράσε και προχώρησε στον αριθμό 20. Αρχιζε μια από τις πιο σημαντικές αποστολές της προεπαναστατικής καριέρας του, καθώς εκείνος, οι άγαρμπες μπότες του και η ξύλινη βαλίτσα του πέρασαν την πόρτα στη βαμμένη με ελαφρό χρώμα πρόσοψη, στολισμένη με πολύ γούστο».


* Ο Στάλιν έδειξε την… ευγνωμοσύνη του προς το ελληνικό στοιχείο που διαβιούσε στη Σοβιετική Ενωση διατάσσοντας το 1938 και αργότερα την «υποχρεωτική, καθολική και εντός πέντε ημερών» μετακίνησή του, υπό την απειλή των όπλων, 120.000 και πλέον στο άνυδρο Ουζμπεκιστάν και στο δυσπρόσιτο τότε Καζακστάν από τα παράλια της Μαύρης θάλασσας, τη Νότια Ρωσία και τον Καύκασο όπου ήταν εγκαταστημένοι. Πολλοί από αυτούς ζούσαν και εργάζονταν εκεί από εκατό και πλέον χρόνια και τουλάχιστον 3.500 ήταν μέλη και στελέχη του σοβιετικού ΚΚ, μεταξύ αυτών και επτά τοπικοί βουλευτές. Στις αρχές τις δεκαετίας του ’30 μια άλλη διαταγή με την υπογραφή του Στάλιν υποχρέωσε όλους τους πολίτες ελληνικής καταγωγής να αρνηθούν το ελληνικό τους επίθετο και να λάβουν ρωσικό.


** Το 1913 αλλά και τα προηγούμενα χρόνια επικεφαλής της ελληνικής πρεσβείας στη Μόσχα ήταν επιτετραμμένος. Την περίοδο 1910-1914 ο Παντελής Ψύχας.