Τελευταία αισθάνομαι ότι συστηματικά αρχίζω να χάνω την επαφή μου με την πραγματικότητα. Η λογική μου όλο και πιο πολύ αρνείται να ερμηνεύσει απόψεις, ενέργειες και στάσεις υπευθύνων απέναντι σε σημαντικά για το μέλλον της χώρας θέματα. Είναι πράγματι έτσι ή κάνω λάθος; Ας εξετάσουμε ορισμένα πρόσφατα γεγονότα.
Στον ευρωπαϊκό Τύπο καταγράφεται δήλωση του κ. ΥΠΕΘΟ στην Κολονία που σχολιάζει ορθά ότι «μόνο αν η ευρωπαϊκή αγορά εργασίας οργανωθεί όπως η αμερικανική, θα μπορέσει να ξεπεράσει το πρόβλημα της ανεργίας».
Για τους μη γνωρίζοντες αυτό σημαίνει ότι για να σταματήσει να ανεβαίνει η ανεργία π.χ. στη χώρα μας θα πρέπει η αγορά εργασίας να γίνει άμεσα πιο ευέλικτη. Ευελιξία όμως υπάρχει μόνο όταν τα δύο μέρη που υπογράφουν αποδέχονται ότι ο αντίπαλος λειτουργεί πάντοτε με στόχο το ατομικό όφελος χωρίς περιορισμούς. Τότε τελικά οδηγούμαστε σε αμοιβαίο όφελος. Αντίθετα, ευελιξία δεν υπάρχει όταν κάθε πλευρά φοβάται ότι ο αντίπαλος στοχεύει στην εκμετάλλευση του αντιπάλου.
Στις ΗΠΑ, όπως πολύ καλά γνωρίζει ο κ. υπουργός, αυτό λειτουργεί ευέλικτα και καταλήγει σε αμοιβαίο όφελος. Οι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται επειδή δεν υπάρχει καλύτερη επιλογή και απολύονται χωρίς κόστος (αποζημιώσεις και δικαστήρια). Για τους ίδιους λόγους αποχωρούν όταν υπάρχουν καλύτερες εναλλακτικές λύσεις. Οπως γνωρίζουμε, όταν υπάρχουν οργανωμένες αγορές, το αμοιβαίο συμφέρον και όχι η αμοιβαία εκμετάλλευση οδηγεί στις καλύτερες λύσεις. Στη χώρα μας η αγορά εργασίας δεν είναι ευέλικτη. Ολοι ψάχνουμε να βρούμε εργασία και μετά πιέζουμε να μονιμοποιηθούμε, λες και για τη μονιμότητα δεν αρκεί η εγγύηση της παραγωγικότητας. Βέβαια, αν λειτουργήσει η αγορά ευέλικτα, όπως θέλει ο κ. υπουργός, τότε και η ανεργία θα μειώνεται και οι αμοιβές θα αυξάνονται. Και με την άποψη αυτή συμφωνούν όλοι οι οργανισμοί που παρακολουθούν την ελληνική οικονομία. Με μία διαφορά: και οι δύο τα ίδια λένε αλλά εκείνος που μπορεί να τα εφαρμόσει δεν το κάνει.
«Το Βήμα» στην πρώτη σελίδα του με αφορμή την κρίση με τις διοξίνες προτείνει στον υπουργό Γεωργίας μια απλή αλλά εκπληκτική στη σύλληψή της ιδέα. Να η ευκαιρία, γράφει «Το Βήμα», για να διαφημιστούν η ελληνική παραγωγή αγροτικών προϊόντων και ο παράλληλος τουρισμός. Ο πόλεμος στα σύνορά μας τελείωσε και στην Ελλάδα δεν τρώμε βιομηχανικά απόβλητα.
Την ίδια στιγμή οι διαφημιστικές δαπάνες για προεκλογική προπαγάνδα έχουν φθάσει στα ύψη. Θα περίμενε κανείς ότι τουλάχιστον ένα κόμμα θα αποφάσιζε να εκμεταλλευθεί αυτή την ευκαιρία που προτείνει «Το Βήμα» στρέφοντας τις χαμηλής απόδοσης δαπάνες πολιτικών διαφημίσεων σε δαπάνες για να προωθηθούν τα ελληνικά προϊόντα. Πιστεύω ότι προεκλογικά εκείνος που θα τολμούσε κάτι ανάλογο θα κέρδιζε ψήφους. Τίποτε από όλα αυτά. Για μία ακόμη φορά τα χρήματα πήγαν στο καλάθι των αχρήστων.
Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ κ. Α. Γκρίνσπαν στην ετήσια συνέλευση των πρυτάνεων των αμερικανικών πανεπιστημίων λέει το εξής απλό: Στον αιώνα που έρχεται το μονοπώλιο θα είναι η γνώση. Γι’ αυτό θεωρεί και τρομερά σημαντικό το ότι σήμερα στη χώρα του το 75% των αποφοίτων λυκείου παίρνει δίπλωμα πανεπιστημίου, το 25% των αποφοίτων πανεπιστημίων παίρνει μεταπτυχιακό δίπλωμα και το 30% όλων των πτυχιούχων των ΗΠΑ περνά κάθε χρόνο από έναν ως 12 μήνες μετεκπαίδευση. Για τον ίδιο λόγο σήμερα στο Ισραήλ φοιτούν 180.000 παιδιά όταν στη χώρα μας με διπλάσιο πληθυσμό φοιτούν 110.000.
Πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ προτείνει για να μπορέσουμε να συναγωνιστούμε αυτά τα πραγματικά γεγονότα να επενδύσουμε στην παιδεία, χρησιμοποιώντας μάλιστα ως αιχμή το Ολυμπιακό Χωριό. Στη χώρα μας όμως τα πραγματικά γεγονότα ακολουθούν άλλη πορεία. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία των ισολογισμών των ΔΕΚΟ, την ίδια στιγμή που γίνονται όλα αυτά σε οκτώ επιχειρήσεις το ελληνικό Δημόσιο ξοδεύει μόνο για το 1998 260 δισ. δρχ. σε ζημίες χρήσης. Ο υπουργός Παιδείας έχει σκεφθεί τι θα μπορούσε να κάνει για το μέλλον των παιδιών μας αν κάποιος του διέθετε αυτά τα χρήματα;
Ο κ. Νίκος Γ. Χαριτάκης είναι επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
