«Δεν θα μπορούσα ποτέ να ξεκινήσω μόνη μου το Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας. Δεν είχα ούτε τα μέσα ούτε τις οργανωτικές ικανότητες». Τριάντα χρόνια μετά, η Μπέτυ Αρβανίτη γιορτάζει ένα «ρίσκο» που πήρε στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και θυμάται: «Εκείνο τον καιρό είχα γνωρίσει τον Βασίλη Πουλαντζά που αγαπούσε πολύ το θέατρο και διέθετε γερμανική παιδεία. Συγχρόνως ο Νίκος Μαστοράκης, με τον οποίο είμαστε φίλοι, βρισκόταν στη Βιέννη. Μου μίλησε για «Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ» του Φασμπίντερ, λέγοντάς μου «πρέπει να το κάνεις». Μου το έστειλε, το διαβάσαμε με τον Βασίλη και ήταν ο Βασίλης που πήρε την πρωτοβουλία να ξεκινήσουμε».
«Προχωρήσαμε μαζί»
Με το έργο ως αφετηρία αναζητήθηκε ο χώρος και οργανώθηκαν όλα. «Μεγάλο το ρίσκο τότε για εμένα. Αλλά μια και παίρναμε αυτό το ρίσκο, είπαμε να το πάρουμε όλο. Αν δεν εκτεθείς, τίποτα δεν γίνεται. Εκείνη την εποχή η Ρούλα Πατεράκη είχε παίξει στην Αθήνα την «Εντα Γκάμπλερ», σε μια ανατρεπτική παράσταση. Ηταν κι εκείνη σε μια κρίση. Προχωρήσαμε μαζί».
Ουσιαστικά όμως η προεργασία για μια αλλαγή πλεύσης είχε ήδη αρχίσει: «Εκείνη την εποχή είχα λίγο βαρεθεί να αναπαράγω μια εικόνα του εαυτού μου που ήταν στο μυαλό άλλων ανθρώπων. Είχα προτάσεις. Δεν με κάλυπταν πια. Ψαχνόμουν. Χωρίς να σημαίνει ότι δεν είχα κάνει και δουλειές που με ενδιέφεραν πολύ. Η συνεργασία μου με το Λαϊκό Πειραματικό Θέατρο και τον Λεωνίδα Τριβιζά, ένας πολύ σημαντικός για εμένα, ο θεατρικός μου μπαμπάς. Οι «Τρεις αδελφές» με τον Πέτρο Σεβαστίκογλου, το «Κεκλεισμένων των θυρών» με τον Χρήστο Βαχλιώτη, αυτό το τεράστιο μυαλό, που μου άνοιξε δρόμους».
Αλλά, όπως ομολογεί σήμερα, «ήταν πολύ μεγάλο όνειρο για εμένα να σκεφτώ ότι θα στήσω ένα θέατρο». Σαν να τα έφερε τα πράγματα η μοίρα; «Οχι, δεν πιστεύω στη μοίρα με την έννοια ότι είναι όλα γραμμένα. Πιστεύω όμως σε κάποιες συμπτώσεις, συγκυρίες, που γίνονται μοιραίες. Πιστεύω στο μοιραίο, στα πράγματα που συμβαίνουν και σου αλλάζουν πορεία. Αλλά αν δεν υπάρχει μέσα σου η ανάγκη, τίποτα δεν γίνεται. Μπορεί μια λέξη την κατάλληλη στιγμή να σου αλλάξει τη ζωή».
Οι άνθρωποι και τα έργα
Μίνως Βολανάκης: «Ενας άνθρωπος που θαύμαζα. Μια προσωπικότητα που με είχε γοητεύσει. Δεν με καθόρισε μόνο καλλιτεχνικά αλλά και ουσιαστικά. Αλλαξα οπτική για τη ζωή ολόκληρη. Μεγάλη τύχη για εμένα αυτή η σχέση, που είχε φτάσει σε μια σχεδόν μεταφυσική επαφή.
Θυμάμαι, σε μια πρόβα είχα σκεφτεί, από μέσα μου, ότι εκείνη τη δεδομένη στιγμή θα έπινα λίγο νερό. Πριν κάνω την κίνηση να πιω το νερό, ο Μίνως που παρακολουθούσε μου λέει. «Οχι τώρα. Mετά». «Ποιο;» του λέω. «Το νερό», μου απαντάει, «μετά θα το πιεις». «Πώς το κατάλαβες;» τον ρώτησα. «Μα αυτή είναι η δουλειά μου. Δουλειά μου είναι να θέλεις αυτό που θέλω». Δεν έχω γνωρίσει πιο ελεύθερο άνθρωπο στη ζωή μου.
Ενα βράδυ, πριν από την παράσταση, παίζαμε τον «Φερνάντο Κραπ», ήμουν στην κουίντα και είχα φοβερο τρακ. Ηταν εκεί. Του ζήτησα να μου πει μια λέξη για να βγω στη σκηνή. «Γενναιοδωρία» μου λέει. Οντως, αυτή είναι η λέξη για το θέατρο. Αν δεν δώσεις, δεν θα πάρεις».
Στάθης Λιβαθινός: «Μια συνεχής πορεία συνεργασίας. Μου πρότεινε τον Μπέρνχαρντ, μια παράσταση με την οποία πήρα το βραβείο Κοτοπούλη και τη «Φόνισσα». Εχει μια άλλη ματιά, μου άνοιξε πόρτες. Θυμάμαι ότι έκανα έναν μήνα να πω ναι στη «Φόνισσα». Δεν είχα καμία σχέση μαζί της. Είμαι ένας άνθρωπος από αστικό περιβάλλον, χωρίς καμία σχέση με χωριό. Από πού κι ως πού να κάνω τη Φόνισσα… Ο Στάθης τη σκέφτηκε, μου την πρότεινε. Οπως και το περασμένο καλοκαίρι που έκανα τον Μάντη Τειρεσία. Ποτέ δεν είδε σε εμένα το προφανές. Του έχω βαθιά εκτίμηση και τον αγαπώ. Εχουμε πια συγγενική σχέση».
Λευτέρης Βογιατζής: «Με τις «Δούλες» ήταν η πρώτη και μοναδική συνεργασία μου μαζί του. Πιστεύω ότι ο Λευτέρης σήκωσε τον πήχη στο ελληνικό θέατρο. Ηταν ένας σπουδαίος καλλιτέχνης. Αλλά δεν μπορώ να μην πω ότι βασανίστηκα. Με αυτόν τον τρόπο δούλευε και εμπνεόταν. Μέσα από μια κόντρα, μια επιθετικότητα. Ο τρόπος αυτός ήταν βασανιστικός. Από την άλλη έβγαλε μια παράσταση πάρα πολύ καλή. Κι εγώ, μετά, στην παράσταση, ευχαριστήθηκα τον ρόλο μου. Γιατί κατά τη διάρκεια των προβών ήταν πολύ δύσκολο».
Ρούλα Πατεράκη: «Δεν είναι ένας εύκολος άνθρωπος. Είναι αρκετά δασκάλα. Δουλεύοντας μαζί της δεν παίρνεις πράγματα μόνο για την παράσταση, αλλά και στη βαλίτσα σου. Αν θέλεις να προχωρήσεις και να πας παραπέρα, έχει και τον τρόπο και τη γενναιοδωρία. Αρκεί να θες να πάρεις. Οι «Τρωάδες» ήταν μια δική μου ιδέα. Η Ρούλα δεν διασκεύασε, έγραψε ένα άλλο έργο, τις «Τρωάδες σήμερα». Εχει πολύ ενδιαφέρον. Και είναι ένα μεγάλο ρίσκο. Δυνατό και ακραίο».
Δύσκολες στιγμές: «Δεν υπήρξαν στιγμές πλήρους αναθεώρησης ή αμφισβήτησης. Η τύχη είναι ότι δεν έχουμε ανάγκη να ζούμε από το θέατρο. Χρήματα μπαίνουν από εμάς πια, όπως έμπαιναν και την εποχή των επιχορηγήσεων. Εχουμε την πολυτέλεια να μη μας καθορίζει το ταμείο. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Εκ των υστέρων πολλά μπορεί να πει κανείς για παραστάσεις που δεν πέτυχαν, όπως η συνεργασία με τον Τάσο Μπαντή που παρά τις προδιαγραφές δεν είχε το αναμενόμενο αποτέλεσμα».
Οι ρόλοι και τα έργα: «Η Πέτρα φυσικά, η Φόνισσα, η Ελισάβετ, η Αρκάντινα. Εχω πολύ ψηλά μέσα μου τις Δούλες. Οσο για την Ελισάβετ, για εμένα ήταν ένα από τα δυσκολότερα πράγματα που έχω κάνει στο θέατρο».
Επιλογές: «Κάθε έργο όταν τελειώνει είναι σαν να σε οδηγεί στο επόμενο. Τι ονειρεύομαι να κάνω; Δεν ξέρω. Δεν έχω παίξει ποτέ μου Σαίξπηρ. Αλλά κανένας ρόλος δεν με ενδιαφέρει έξω από κάποιες προϋποθέσεις».
30 χρόνια: «Πάμε παρακάτω».
1987-2015: 28 παραγωγές
1987 «Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ» του Φασµπίντερ –Ρούλα Πατεράκη.
1989 «Οι Δανειστές» του Στρίντµπερκ –Βίκτωρ Αρδίττης.
1990 «Εβριάνα» του Λαρς Νόρεν –Ρούλα Πατεράκη.
1991 «Διπλή Απιστία» του Μαριβό –Μίνως Βολανάκης.
1992 «Ο Φερνάντο Κραπ µού έγραψε ένα γράµµα» του Τάνκρεντ Ντορστ –Μίνως Βολανάκης.
1994 «Φτερά στρουθοκαμήλου» του Ανδρέα Στάικου.
1994 «Κυρία από τη θάλασσα» του Ιψεν –Μίνως Βολανάκης.
1996 «Ο χρόνος και το δωμάτιο» του Μπότο Στράους –Μίνως Βολανάκης.
1996 «Παλιοί καιροί» του Χάρολντ Πίντερ –Νίκος Μαστοράκης.
1997 «Γερτρούδη» του Γιάλμαρ Σέντερμπεργκ –Νικαίτη Κοντούρη.
1998 «Το παιχνίδι των ρόλων» του Πιραντέλο –Μίνως Βολανάκης.
1999 «Πριν την αποχώρηση» του Τόμας Μπέρνχαρντ –Στάθης Λιβαθινός.
2001 «Μια πιθανή συνάντηση» του Πάουλ Μπαρτς –Στάθης Λιβαθινός.
2001 «Η πολιορκία του Λένινγκραντ» του Χοσέ Σάντσις Σινιστέρα –Μίμης Κουγιουμτζής (Θέατρο Τέχνης).
2002 «Η Επιστροφή» του Χάρολντ Πίντερ –Νίκος Μαστοράκης.
2002 «Γλάρος» του Αντον Τσέχοφ –Νίκος Μαστοράκης.
2003 «Μαρία Στιούαρτ» του Φρίντριχ Σίλερ –Νίκος Μαστοράκης.
2004 «Και Καλά Χριστούγεννα» του Αλαν Εϊκμπορν –Τάσος Μπαντής.
2005 «Οι Δούλες» του Ζαν Ζενέ –Λευτέρης Βογιατζής.
2006 «Ο Χορός του θανάτου» του Στρίντμπεργκ –Νίκος Χατζόπουλος.
2007 «Βάσσα» του Γκόρκι – Στάθης Λιβαθινός.
2008 «Η Επίσκεψη της γηραιάς κυρίας» του Ντίρενματ –Στάθης Λιβαθινός.
2009 «Βυσσινόκηπος» του Τσέχοφ –Στάθης Λιβαθινός.
2010 «Το Σπίτι της Μπερνάρντα Αλμπα» του Λόρκα –Στάθης Λιβαθινός.
2011 «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη –Στάθης Λιβαθινός.
2013 «Βρικόλακες» του Ιψεν –Στάθης Λιβαθινός.
2014 «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι» του Τενεσί Ουίλιαμς –Δημήτρης Μαυρίκιος.
2015 «Η Τσερλίνε και το σπίτι των κυνηγών» του Χέρμαν Μπροχ –Γιάννης Καλαβριανός.
πότε & πού:«Τρωάδες σήμερα» βασισμένο στις «Τρωάδες» του Ευριπίδη.
Μετάφραση: Ελένη Βαροπούλου.
Συγγραφή-σκηνοθεσία: Ρούλα Πατεράκη.
Παίζουν επίσης: Νίκος Αρβανίτης, Μαρία Κεχαγιόγλου, Αννα Κουτσαφτίκη, Νίκος Μαυράκης, Τζίνη Παπαδοπούλου, Δημήτρης Παπανικολάου, Τασία Σοφιανίδου.
Πρεμιέρα: 24/11, στις 21.00.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
