«Η συμφωνία για τη Μαύρη Θάλασσα πρέπει να θεωρηθεί η πρώτη επιτυχία στις μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Ωστόσο, είναι μια εύθραυστη συμφωνία» επισημαίνει στο «Βήμα» ο Σεργκέι Κονοπλιόφ, πρώην διευθυντής του Προγράμματος Ασφάλειας της Ευρασίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, πρώην αξιωματικός των Σοβιετικών Ενόπλων Δυνάμεων και συνεργάτης του International Institute for Strategic Studies (IISS) στο Λονδίνο.
Τι θα μπορούσε να διαρρήξει τη συμφωνία για τη Μαύρη Θάλασσα;
«Αλληλοκατηγορίες για “επιθέσεις με ψευδή σημαία” – τακτική της Ρωσίας. Είναι υψηλός ο κίνδυνος να συμβούν, παρότι η Μόσχα ενδιαφέρεται πολύ για την επανεκκίνηση των θαλάσσιων εμπορικών δρομολογίων της όπως, αντιστοίχως, και η Ουκρανία θέλει να χρησιμοποιήσει τα λιμάνια της για να εξάγει τα σιτηρά της χωρίς την απειλή των ρωσικών πυραύλων. Υπάρχει, στο μεταξύ, ο κίνδυνος διαφορετικών ερμηνειών των άρθρων της συμφωνίας».
Σε τι ακριβώς αναφέρεστε;
«Η Ρωσία απαιτεί να αρθούν αμέσως όλες οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν σε ρωσικές τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και να επανασυνδεθούν με το σύστημα Swift. Χωρίς αυτό, η κατάπαυση του πυρός στη Μαύρη Θάλασσα θα ήταν άκυρη. Είναι δύσκολο να προβλεφθεί εάν οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να άρουν αυτές τις κυρώσεις».
Πώς εκτιμάτε τη συμφωνία αμοιβαίας κατάπαυσης πυρός 30 ημερών σε ενεργειακές υποδομές;
«Μέχρι στιγμής, ο ρώσος πρόεδρος έχει παραβιάσει όλους τους θεμελιώδεις διεθνείς κανόνες, οι οποίοι επί δεκαετίες εγγυώνται την ασφάλεια στην Ευρώπη. Επομένως, θα του ήταν πολύ εύκολο να αθετήσει και τη συμφωνία αυτή. Οποιοδήποτε χτύπημα ουκρανικού drone σε ρωσικό έδαφος θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως επίθεση σε ρωσικές ενεργειακές υποδομές. Ο Πούτιν, γενικότερα, περιπλέκει τη συζήτηση με απαιτήσεις που είναι αδύνατον να γίνουν αποδεκτές, κερδίζοντας χρόνο για να συνεχίσει τον πόλεμο».
Με ποιον απώτερο σκοπό;
«Η Ρωσία δεν θέλει απλώς να υφαρπάξει περισσότερα ουκρανικά εδάφη αλλά να ελέγχει ολόκληρη την Ουκρανία, απομακρύνοντας την κυβέρνηση Ζελένσκι και εγκαθιστώντας ένα καθεστώς-μαριονέτα της Μόσχας. Ο ρώσος πρόεδρος είναι ένας επιδέξιος χειραγωγός, και ο αμερικανός ομόλογός του πρόθυμος να πάρει το μέρος του. Ο Τραμπ υποσχέθηκε να τερματίσει τον πόλεμο. Δεν τον νοιάζει ποιος θα είναι ο νικητής, θέλει απλώς την παγκόσμια αναγνώρισή του ως ειρηνευτή».
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για οριστικό τερματισμό του πολέμου;
«Μια ουκρανική στρατιωτική, πολιτική και οικονομική νίκη επί της Ρωσίας, με την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Οι όροι Πούτιν δεν θα σταματήσουν τον πόλεμο. Η Ρωσία είναι ο επιτιθέμενος και πρέπει να πληρώσει τις συνέπειες, όπως η Γερμανία και η Ιαπωνία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 2022, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, η Ουκρανία εξαρτιόταν από την Ευρώπη. Σήμερα η Ευρώπη εξαρτάται από την Ουκρανία».
Η Ευρώπη τι πρέπει να κάνει;
«Οι ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν να αυξήσουν αρχικά τις στρατιωτικές δαπάνες έως το 3% του ΑΕΠ. Δεν έχουν άλλη επιλογή αν θέλουν να σταματήσει η ρωσική επιθετικότητα. Εάν η Ουκρανία ηττηθεί, η Βαλτική θα είναι ο επόμενος στόχος της Ρωσίας».
Πώς πρέπει, επομένως, να δομηθεί η νέα αμυντική «αρχιτεκτονική» της Ευρώπης;
«Το πιο σημαντικό είναι να διασφαλιστεί ότι θα παρέχεται κυρίως από Ευρωπαίους και η υποστήριξη των ΗΠΑ θα είναι συμπληρωματική. Η Τουρκία πρέπει να είναι ένας από τους πυλώνες της ευρωπαϊκής ασφάλειας, ακόμη και αν δεν είναι μέλος της ΕΕ και πιθανότατα δεν θα καταστεί ούτε στο μέλλον. Θα πρέπει, επίσης, να υπάρξουν δραστικές αλλαγές στη Ρωσία, παρόμοιες με εκείνες μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Χωρίς αυτό, η αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής ασφάλειας θα ήταν απλώς ένα αμυντικό σύστημα κατά της Ρωσίας, όχι ένα σύστημα ασφαλείας που θα παρέχει ειρήνη και ευημερία».
