Αγωνία για την επόμενη μέρα μετά τη ρήξη στον Λευκό Οίκο

Σε κίνδυνο βρίσκονται οι ειρηνευτικές συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία ύστερα από την επεισοδιακή συνάντηση του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο την Παρασκευή και την ακύρωση της υπογραφής της συμφωνίας για την εκμετάλλευση του ουκρανικού ορυκτού πλούτου. Οι αντιαεροπορικές σειρήνες ούρλιαζαν στην Ουκρανία την ώρα που ο Ζελένσκι περνούσε το κατώφλι του Λευκού Οίκου προκειμένου να υπογράψει τη «μεγάλη συμφωνία» που αξίωσε ο «ειρηνοποιός» Τραμπ. Ακολούθησε μια ψυχρολουσία για τον ουκρανό πρόεδρο: αντί να υπογραφεί συμφωνία, υπήρξε μια έντονη αντιπαράθεση μπροστά στις κάμερες, με φωνές, διακοπές και προσβολές, χωρίς προηγούμενο στα παγκόσμια χρονικά, η οποία αποτελεί και ένα μήνυμα του Τραμπ προς όλους στη διεθνή σκηνή που διαφωνούν μαζί του.

Ο Τραμπ κατηγόρησε σε παγκόσμια ζωντανή μετάδοση τον Ζελένσκι ότι τζογάρει πάνω στον κίνδυνο για Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ότι είναι ασεβής και πως αντί να ευγνωμονεί την Αμερική προσβάλλει την κυβέρνησή της. Ο ουκρανός πρόεδρος προκάλεσε τη μήνιν του Τραμπ και του αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς όταν αποκάλεσε «φονιά» τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, είπε πως δεν πρέπει να τον εμπιστεύονται και τόνισε ότι το Κίεβο δεν πρόκειται να συμφωνήσει για κατάπαυση πυρός χωρίς εγγυήσεις ασφαλείας. «Δεν είσαι σε θέση να μας κάνεις υποδείξεις» του είπε ο Τραμπ. «Δεν πρόκειται να καταφερθώ εναντίον του Πούτιν, δεν γίνονται έτσι οι συμφωνίες, εγώ βρίσκομαι στη μέση και στηρίζω εξίσου την Ουκρανία και τη Ρωσία» πρόσθεσε.

Σύμφωνα με αμερικανικές πηγές, ο Τραμπ ήταν εκτός εαυτού όταν αποχώρησαν οι κάμερες και είπε στον Βανς και στον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο να πάνε στον Ζελένσκι και να του πουν να φύγει από τον Λευκό Οίκο. Λίγο αργότερα, ανακοινώθηκε η ακύρωση της συνέντευξης Τύπου που θα έδιναν οι δύο ηγέτες για τη συμφωνία – που τελικά δεν υπογράφηκε. «Ο Ζελένσκι μπορεί να επιστρέψει όταν θα είναι έτοιμος για ειρήνη» υπογράμμισε ο Τραμπ σε γραπτή ανακοίνωση. Ο Ζελένσκι πάντως, με μήνυμά του στο X, ευχαρίστησε την Αμερική «για την υποστήριξή της» και πρόσθεσε ότι «η Ουκρανία έχει ανάγκη μια ειρήνη δίκαιη και βιώσιμη».

Επιχαίρει η Μόσχα

Το Κρεμλίνο χαρακτήρισε «ιστορική» τη στιχομυθία Τραμπ και Ζελένσκι. Η επαναπροσέγγιση της Ουάσιγκτον με τη Μόσχα πάνω στις στάχτες της Ουκρανίας με την υιοθέτηση της επιχειρηματολογίας του Κρεμλίνου και την απαξίωση των νατοϊκών συμμάχων – στους οποίους ο Τραμπ πετάει ταυτόχρονα το μπαλάκι για τη συγκρότηση μιας ειρηνευτικής δύναμης – αποτελεί το ένα σκέλος της ανατροπής που έφερε ο νέος πρόεδρος της Αμερικής. Το άλλο σκέλος είναι η υπόσχεση του Τραμπ ότι η Αμερική θα αποζημιωθεί για όσα ξόδεψε στην Ουκρανία η προηγούμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ.

Προεκλογικά ο Τραμπ έλεγε πως ο Ζελένσκι ήταν «ο καλύτερος πωλητής στον κόσμο» επειδή έπεισε την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν να δαπανήσει τεράστια ποσά στην άμυνα της Ουκρανίας.

Οταν ο Ζελένσκι αρνήθηκε να υπογράψει τον πρώτο λογαριασμό (μνημόνιο οικονομικής συνεργασίας) χωρίς εγγυήσεις ασφαλείας, ο Τραμπ τον προειδοποίησε ότι στο τέλος δεν θα του απομείνει χώρα. Υποτίθεται πως έγιναν αλλαγές στις αμερικανικές αξιώσεις, στη δομή και στη λειτουργία του υπερταμείου στο οποίο θα καταλήγει ο πλούτος της ουκρανικής γης. Το Κίεβο έκανε λόγο για ένα «πλαίσιο συμφωνίας που ανοίγει τον δρόμο για μια στρατηγική εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ», όμως τελικά η συμφωνία ναυάγησε την Παρασκευή.

«Πιστεύω πως (ο Πούτιν) θα κρατήσει τον λόγο του και η συμφωνία θα τηρηθεί. Του έχω μιλήσει, τον γνωρίζω εδώ και πολύ καιρό» είχε πει ο Τραμπ μια ημέρα πριν την επίσκεψη του Ζελένσκι, ενώ έκανε τον ανήξερο όταν ρωτήθηκε για την προηγούμενη δήλωσή του ότι ο ουκρανός πρόεδρος είναι δικτάτορας. «Είπα εγώ κάτι τέτοιο;», διερωτήθηκε ειρωνικά ο Τραμπ, «δεν μπορώ να το πιστέψω. Επόμενη ερώτηση…».

Οι ευρωπαίοι ηγέτες που συναντήθηκαν με τον αμερικανό πρόεδρο στην Ουάσιγκτον νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα απέφυγαν να συγκρουστούν ανοιχτά μαζί του. Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν υπενθύμισε πως και εκείνος έχει συναντηθεί με τον Πούτιν: «Συζήτησα πολλές φορές μαζί του, ειδικά στις αρχές του 2022 μίλησα επί επτά ώρες με τον Πούτιν. Δεκαπέντε ημέρες πριν εξαπολύσει την επίθεση (στην Ουκρανία) αρνιόταν τα πάντα». Ο βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ δήλωσε ότι εκτός από τον πόλεμο πρέπει να κερδίζεις την ειρήνη. Διεκδικώντας ρόλο γεφυροποιού μεταξύ Τραμπ και Ευρώπης, ο Στάρμερ είπε ότι η Ιστορία είναι «με τον ειρηνοποιό, όχι με τον εισβολέα», ενώ δήλωσε ότι η Βρετανία είναι έτοιμη να στείλει στρατιώτες και αεροπλάνα για να στηρίξει μια συμφωνία σε στενή συνεργασία με τους συμμάχους.

Ο Στάρμερ συγκάλεσε για σήμερα Κυριακή διεθνή σύνοδο στο Λονδίνο με θέμα τις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, παρουσία του Ζελένσκι. Στη σύνοδο πήραν μέρος οι Γερμανία, Δανία, Ιταλία, Ολλανδία, Νορβηγία, Πολωνία, Ισπανία, Τουρκία, Φινλανδία, Σουηδία, Τσεχία, Ρουμανία, ο ΓΓ του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα και η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.   

Επίθεση και στην ΕΕ

Οι ευρωπαίοι ηγέτες, που μπήκαν στο περιθώριο του αμερικανορωσικού παζαριού, δεν μπορούν να εμπιστευτούν τον Τραμπ. Πόσω μάλλον όταν μετά την προσβλητική αντιμετώπιση της εκπροσώπου της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική Κάγια Κάλας και την ακύρωση προγραμματισμένης συνάντησης με τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο ο ίδιος ο Τραμπ δήλωσε δημόσια: «Κοιτάξτε, ας είμαστε τίμιοι, η ΕΕ δημιουργήθηκε για να γαμ…ει τις ΗΠΑ. Αυτός είναι ο στόχος, έκαναν καλή δουλειά, όμως τώρα είμαι εγώ πρόεδρος».

Αμέσως μετά ο Τραμπ δήλωσε ότι «σε γενικές γραμμές» σκοπεύει να επιβάλει δασμούς 25% στα ευρωπαϊκά προϊόντα. Οι Βρυξέλλες διατήρησαν χαμηλούς τόνους αναφέροντας ότι αυτό που έχει σημασία είναι να συνεχιστούν οι επαφές με τις ΗΠΑ με γνώμονα το συμφέρον των πολιτών και των επιχειρήσεων της Ευρώπης.

Ζήτημα εμπιστοσύνης θέτουν και αμερικανοί πρώην ανώτεροι αξιωματούχοι, καλώντας τον πρόεδρο Τραμπ να αναλάβει δεσμεύσεις για σθεναρή στάση απέναντι στο Κρεμλίνο.

Ο ναύαρχος ε.α. Τζέιμς Σταυρίδης, πρώην ανώτατος διοικητής του ΝΑΤΟ, προέτρεψε τον Τραμπ να ξεκαθαρίσει όταν συναντηθεί με τον Πούτιν ότι σε περίπτωση νέας εισβολής οι Ρώσοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με αμερικανούς, γάλλους και βρετανούς στρατιώτες.

Καθώς ο ουκρανός πρόεδρος έφθανε στην Ουάσιγκτον την Παρασκευή, ο γραμματέας του ρωσικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας Σεργκέι Σοϊγκού προσγειωνόταν στο Πεκίνο για συνομιλίες με τον κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ και τον υπουργό Εξωτερικών Γουάνγκ Γι. Είχε προηγηθεί τηλεφωνική επικοινωνία των Πούτιν και Σι.