Κάθε ημέρα που περνάει, ο πλανήτης μας αποκτά όλο και περισσότερο χαρακτηριστικά ευπαθούς προϊόντος με σύντομη ημερομηνία λήξης. Οι πάγοι στους πόλους λιώνουν – ο Ντόναλντ Τραμπ προλαβαίνει – δεν προλαβαίνει να ικανοποιήσει το ιμπεριαλιστικό όνειρο της προσάρτησης της Γροιλανδίας –, η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει, απειλώντας πια στα σοβαρά παράκτιες πόλεις και ολόκληρα νησιά, όσα δάση δεν καίγονται, αποψιλώνονται.
Μόνο το καλοκαίρι του 2019, το περίφημο «Μαύρο Καλοκαίρι», οι πυρκαγιές στην Αυστραλία κατέστρεψαν πάνω από 50 εκατομμύρια στρέμματα γης, ισοπέδωσαν οικοσυστήματα και αφάνισαν 3 δισεκατομμύρια ζώα. Το 2020 οι τυφώνες Λάουρα και Ησαΐας έπληξαν τις ΗΠΑ, προκαλώντας χάος. Το 2021, οι πρωτοφανείς καύσωνες στη Σιβηρία έφεραν πυρκαγιές που κόστισαν μερικές ακόμα δεκάδες χιλιάδες τ.χλμ. παρθένων δασών στην ανθρωπότητα, ενώ το διοξείδιο του άνθρακα που εκλύθηκε επιδείνωσε με τη σειρά του τον κύκλο της κλιματικής αλλαγής. Μήπως τελικά η Γκρέτα Τούνμπεργκ δεν ήταν τόσο γραφική όσο ήθελαν να την παρουσιάζουν εκείνοι οι οποίοι έβλεπαν θεωρίες συνωμοσίας και μεγάλα οικονομικά συμφέροντα πίσω από την απεργία για το κλίμα που καθιέρωσε ως μαθήτρια κάθε Παρασκευή;
Σε σημείο βρασμού
Μικρή σημασία έχει να απαντήσει κανείς στο ερώτημα εκ των υστέρων. Αλλωστε τα πράγματα εξελίσσονται πια με κεκτημένη ταχύτητα. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της IPCC (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος ), αν η μέση παγκόσμια θερμοκρασία ξεπεράσει τον 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα – σενάριο που φαντάζει πια πιθανό εντός της επόμενης δεκαετίας – τότε οι συνέπειες θα είναι ακόμα πιο συντριπτικές: πλημμύρες θα εκτοπίσουν εκατομμύρια ανθρώπους, ξηρασίες θα αφανίσουν καλλιέργειες, οι ακραίες θερμοκρασίες θα δοκιμάσουν ακόμα και τις πιο ανθεκτικές κοινωνίες.
Ο διακεκριμένος καθηγητής Μετεωρολογίας του MIT Κέρι Εμάνιουελ έχει από καιρό προειδοποιήσει πως η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας οδηγεί σε πιο ισχυρούς και καταστροφικούς τυφώνες. «Η κλιματική κρίση δεν είναι απλώς μια μακροπρόθεσμη απειλή, αλλά μια πραγματικότητα που ζούμε ήδη. Ο κόσμος αλλάζει πιο γρήγορα από όσο περιμέναμε και δεν έχουμε πολύ χρόνο για να αντιδράσουμε».
Θα περίμενε κανείς πως εκείνοι οι οποίοι ενστερνίζονται τις αγωνίες επιστημόνων που λίγο-πολύ μιλούν για μια αντίστροφη μέτρηση που έχει ήδη ξεκινήσει θα ασκούσαν πολιτική πίεση αν όχι για μια συγκλονιστική, τουλάχιστον για μια γενναία αλλαγή στάσης. Θα ωθούσαν λόγου χάρη τον πρόεδρο Τραμπ να ξανασκεφτεί την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα.
Ωστόσο ειδικά εκείνοι που θα μπορούσαν να το πράξουν μοιάζουν να είναι εξόχως απασχολημένοι όχι μόνο με τον εαυτό τους – αυτό θα ήταν το αναμενόμενο σε μια εποχή που ορκίζεται στη φιλαυτία και κλίνει το γόνυ στην αυτοαναφορικότητα –, αλλά κυρίως με την επιβίωσή τους στην περίπτωση που ο πλανήτης καταρρεύσει εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Οι πλούσιοι, οι έχοντες και οι ισχυροί, εκείνοι που έχουν το προνόμιο να διαφεντεύουν τις τύχες αυτού του κόσμου, ως άλλα φρόνιμα παιδιά φροντίζουν να δημιουργήσουν μικρές αλλά και μεγαλύτερες ιδιωτικές κιβωτούς στις οποίες θα σπεύσουν να βρουν καταφύγιο την ημέρα που η φύση θα ζητήσει να πάρει εκδίκηση για όσα έχει υποφέρει από την ανθρώπινη παρέμβαση.
Η πρόσφατη εμπειρία της πανδημίας της COVID-19 κατέδειξε πως στο τέλος της ημέρας καθένας είναι μόνος του και επανέφερε στη δημόσια συζήτηση την ανάγκη για διαφυγή. Και μπορεί στις πρώτες ημέρες του τότε άγνωστου μεταδοτικού ιού πολλοί να κοιτούσαν με υψωμένο φρύδι όλων των λογιών τους καταστροφολόγους που φλέξαραν στα κοινωνικά δίκτυα αλλά και στα συμβατικά media την προετοιμασία που είχαν επί χρόνια κάνει, δημιουργώντας πλήρως εξοπλισμένα και αρματωμένα καταφύγια, όμως πλέον ολοένα και περισσότεροι επενδύουν ένα σημαντικό μέρος από το βιος τους στην – ο μη γένοιτο – διάσωσή τους όταν σημάνει το τέλος του κόσμου.
Και μάλιστα όχι κατασκευάζοντας υπόγειες τρώγλες εφοδιασμένες μόνο με τα απαραίτητα, αλλά χτίζοντας πολυτελείς υπόσκαφες πολιτείες στις οποίες είναι αποφασισμένοι να επιβιώσουν ακόμα και όταν όλοι οι συνάνθρωποί τους θα αφανίζονται από προσώπου γης. Ποιος είπε ότι το ανθρώπινο είδος φημίζεται για τον αλτρουισμό του;
Καταφύγια με έμπνευση από τον 007
Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Πίτερ Τιλ, συνιδρυτή της PayPal, γενναιόδωρου χρηματοδότη της προεδρικής καμπάνιας του Ντόναλντ Τραμπ και χορηγού μεταξύ άλλων και των εσχάτως πολυσυζητημένων Enhanced Games. Στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, το επιφανές τέκνο της νομενκλατούρας της Σίλικον Βάλεϊ αποφάσισε να ξοδέψει ένα μεγάλο κομμάτι της δυσθεώρητης περιουσίας του για να αποκτήσει έναν αλλοτινό βοσκότοπο, έκτασης 477 εκταρίων στο νότιο νησί της Νέας Ζηλανδίας.
Για τον σήμερα 57χρονο επιχειρηματία και επενδυτή, ο τόπος που γυρίστηκαν τα φιλμ του «Αρχοντα των Δαχτυλιδιών» προβάλλει εδώ και χρόνια ως το ιδανικό σημείο για να εξασφαλίσει κανείς την επιβίωσή του ακόμα και στο πιο ακραίο σενάριο περιβαλλοντικής καταστροφής. Το όραμά του για την έκταση που αγόρασε πλησίον της λίμνης Γουανάκα ήταν να κατασκευάσει ένα τζεϊμσμποντικής κοπής καταφύγιο το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει στέγη, τροφή και όλες τις πεντάστερες ανέσεις στον ίδιο και τους εντιμότατους φίλους του για μήνες ή ακόμα και για χρόνια.
Ωστόσο τα σχέδιά του ανασχέθηκαν προσωρινά τα τελευταία χρόνια, όταν η τοπική κοινότητα αντέδρασε, με βασικό επιχείρημα την αλλοίωση και την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Αν και δεν είναι σαφές σε τι στάδιο υλοποίησης βρίσκεται σήμερα η κιβωτός του Τιλ, το άλλο τρομερό παιδί της Σίλικον Βάλεϊ, ο Σαμ Αλτμαν της Open AI, δήλωσε σε ανύποπτο χρόνο πως έχει συμφωνήσει με τον Τιλ να διαφύγουν μαζί στη Νέα Ζηλανδία, όταν ο κόσμος θα πάρει τροπή που ούτε χολιγουντιανό σενάριο ταινίας μαζικής καταστροφής δεν έχει προβλέψει.
Τον ίδιο δρόμο ιχνηλατεί και ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο οποίος όμως, για να αποφύγει την πολλή συνάφεια του κόσμου, χτίζει το δικό του, άπαρτο από έναν περιβαλλοντικό Αρμαγεδδώνα, μα και από πανδημίες και πυρηνικές καταστροφές, κάστρο στη Χαβάη.
Η επένδυση του ιδρυτή του Facebook υπολογίζεται πως αγγίζει σε κόστος τα 270 εκατ. δολάρια. Ναι, το ποσό είναι ουρανόμηκες, όμως πώς αλλιώς θα εξασφαλίσει ότι η προσωπική του κιβωτός θα διαθέτει τα κορυφαία και τα πιο σύγχρονα συστήματα φιλτραρίσματος του αέρα και του νερού, ειδικούς χώρους απολύμανσης από τη ραδιενέργεια και φυσικά προμήθειες αρκετές να θρέψουν τον ίδιο και τη φαμίλια του μέχρι την επόμενη μέρα, όταν και όποτε αυτή έρθει;
Το πλήρες πακέτο επιβίωσης και η prêt-à-porter βερσιόν
Βεβαίως, δεν χρειάζεται να αποθαρρύνεται όποιος δεν έχει το κομπόδεμα ή το γόητρο των ιερών τεράτων της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Εντάξει, μπορεί τα σύγχρονα καταφύγια να απέχουν πολύ από το να γίνουν λαϊκό κεκτημένο, όμως πλέον αυξάνονται με γεωμετρικό ρυθμό σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης και είναι διαθέσιμα σε όσους έχουν την πρόθεση και το κουράγιο για μια βαθιά εκσκαφή στην τσέπη τους.
Στη Νότια Καρολίνα των ΗΠΑ, για παράδειγμα, το βραβευμένο και με παγκόσμια αναγνώριση αρχιτεκτονικό γραφείο Abiboo Studio υλοποιεί τη δημιουργία ενός υπόγειου καταφυγίου από εκείνα που θα ζήλευαν και πεντάστερα resorts. Δεν μιλάμε απλώς για μια υπόγεια καμαρούλα μια σταλιά, δύο επί τρία, αλλά για ένα φαραωνικών διαστάσεων κομψό, λιτό, απέριττο αλλά ακραία πολυτελές σπίτι που μπορεί να στεγάσει, σύμφωνα με τους κατασκευαστές του, έως 10 άτομα. Το DBX Doomsday Bunker, όπως έχει ονομαστεί, διαθέτει όλα εκείνα που έχει ονειρευτεί ο μεταμοντέρνος επιζήσας. Και ακόμα περισσότερα.
Κατ’ αρχάς, έχει εξασφαλισμένη την ενεργειακή αυτονομία του, χρησιμοποιώντας τη γεωθερμία. Η ενέργεια αποθηκεύεται σε συνολικά 30 μπαταρίες λιθίου που υπόσχονται να μην αφήσουν ποτέ στα κρύα του λουτρού τους ενοίκους. Το υπόγειο οικοσύστημα είναι εφοδιασμένο με υδροπονικό κήπο που θα προσφέρει του Αβραάμ και του Ισαάκ τα αγαθά χειμώνα-καλοκαίρι, ενώ η πρόσβαση στο νερό είναι πάντα απρόσκοπτη, αφού έχει γίνει ειδική γεώτρηση που θα ξεδιψά ακόμα και τον πιο διψασμένο για ζωή ελεύθερο πολιορκημένο.
Και αν τα χίλια και βάλε τετραγωνικά της υπόγειας έκτασης φαντάζουν αβάσταχτα πολλά ή εξωφρενικά ακριβά για κάποιους, το εν λόγω αρχιτεκτονικό γραφείο έχει ακόμα πιο προσιτές λύσεις. Πλέον καθένας έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει το δικό του prêt-à-porter καταφύγιο, και μάλιστα στον κήπο του σπιτιού του, χάρη στις ειδικές κάψουλες επιβίωσης που μπορεί να έχουν περιορισμένο χώρο, όμως δεν υπολείπονται σε τίποτα σε λούσο και καλαισθησία. Στα ακόμα καλύτερα νέα, το συγκεκριμένο μοντέλο ονόματι Nomad μπορεί να παραδοθεί σε όλες τις χώρες του κόσμου, ενώ για την τοποθέτησή του κάτω από τη γη δεν απαιτούνται παρά τρεις ημέρες και άλλα τόσα μεροκάματα εργατών.
Κοντέινερ, σιλό πυραύλων και πρώην στρατιωτικές βάσεις
Την ίδια περίπου τεχνολογία με την Abiboo πουλάει – με περίσσευμα υπερηφάνειας – και η αμερικανική εταιρεία Atlas, μόνο που όσοι την επιλέξουν μάλλον θα πρέπει να κάνουν μια μικρή έκπτωση στα ευζωιστικά κομφόρ.
Τα εν λόγω υπόγεια καταφύγια που μοιάζουν εξωτερικά με κοντέινερ και έρχονται σε ποικιλία σχεδίων και μεγεθών, τοποθετούνται επίσης στα σπλάχνα της γης και συνδέονται μέσω μιας ειδικής, εννοείται αλεξίσφαιρης και αδιαπέραστης, εισόδου με την υπόλοιπη κατοικία. Ως πιο σκληροπυρηνικοί Αμερικανοί, οι κατασκευαστές έχουν και την πρόνοια για την ενσωμάτωση ενός δωματίου όπου θα μπορεί να φυλά κανείς τα καριοφίλια του, ενώ αμέσως μετά την τοποθέτηση του καταφυγίου και τη διευθέτηση του εξαερισμού και της υδροδοσίας, πάνω από το bunker στρώνονται 30 εκατοστά οπλισμένου σκυροδέματος, ώστε να είναι εξασφαλισμένη η στεγάνωση του χώρου και η ασφάλεια των ιδιοκτητών ακόμα και απέναντι στις πλέον αντίξοες συνθήκες.
Αν και πλέον τα καταφύγια – και δη αυτά που διασφαλίζουν τους πιο πολυτελείς όρους διαβίωσης – αποτελούν κοινή πρακτική σε όλες τις ηπείρους του πλανήτη, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να κρατούν τα σκήπτρα στο «σπορ». Τον λόγο μάλλον θα μπορούσε να αποσαφηνίσει κάποιος κοινωνιολόγος ή έστω ένας ψυχολόγος.
Σε κάθε περίπτωση, στη γεωγραφική καρδιά της χώρας, το Κάνσας, έχει δημιουργηθεί ένα ακόμα μικρό κομψοτέχνημα τελεολογικού ευ ζην. Πρόκειται για το Surviνal Condo ή αλλιώς ένα στρατιωτικού τύπου συγκρότημα κατοικιών 15 ορόφων, οι οποίοι όμως αντί να εκτείνονται προς τον ουρανό, ριζώνουν βαθιά στα έγκατα της γης.
Το πρώην σιλό πυραύλων, που πλέον έχει πάρει τη μορφή ενός πεντάστερου ξενοδοχείου, διαθέτει μεταξύ άλλων κινηματογράφο, πισίνα, γυμναστήριο και βέβαια το δικό του υδροπονικό αγρόκτημα. Οι τιμές αγοράς είναι εφάμιλλες των υπηρεσιών, φθάνουν δηλαδή έως και τα 4,5 εκατ. δολάρια. Ποσό που μάλλον μοιάζει με φιλοδώρημα, τουλάχιστον στα μάτια εκείνων που είναι αποφασισμένοι να ζήσουν ακόμα και όταν η Γη θα έχει μετατραπεί σε κρανίου τόπο.
Το μέγεθος και τις παροχές του καταφυγίου του Κάνσας συναγωνίζεται στα ίσα ένα άλλο αμερικανικό καταφύγιο, για το οποίο θα πρέπει κανείς να ταξιδέψει έως τη Νότια Ντακότα. Εάν καταφέρει να φθάσει ως εκεί όταν ο πλανήτης θα καίγεται, τότε στις εγκαταστάσεις μιας πρώην στρατιωτικής βάσης θα βρει το Vivos xPoint, το οποίο καυχιέται πως είναι η μεγαλύτερη αυτή τη στιγμή «Κοινότητα επιβίωσης επί γης».
Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα σύμπλεγμα, μια υπόγεια πολιτεία 575 ξεχωριστών καταφυγίων, όπου όλοι είναι ευπρόσδεκτοι, αρκεί να καταβάλουν το ανάλογο αντίτιμο. Ολοι εκτός βέβαια από τον θάνατο. Καλού κακού βέβαια, στο εν λόγω συγκρότημα έχει προβλεφθεί και η λειτουργία ενός πλήρως εξοπλισμένου νοσοκομείου.
Η ίδια εταιρεία φρόντισε να δώσει μια λύση και για την αφρόκρεμα της Γηραιάς Ηπείρου. Το Vivos Europa One μπορεί να βρίσκεται ακόμα σε εμβρυικό στάδιο ως ένα απλό σχέδιο επί χάρτου, όμως όταν αυτή η «σύγχρονη Κιβωτός του Νώε» υλοποιηθεί – και μπορεί κανείς να στοιχηματίσει πως η ημέρα δεν αργεί με τη συλλογική φρενίτιδα που έχει καταλάβει τον πλανήτη –, εκτός από ιδιωτικές κατοικίες, κινηματογράφο, θέατρο, ζωολογικό κήπο και ειδικές αποθήκες για τη διάσωση πολιτιστικών θησαυρών, θα διαθέτει και τράπεζα γενετικού υλικού.
Το θέμα είναι βέβαια γιατί να θέλει κανείς να διαιωνίσει ένα είδος που με τις αποφάσεις και τα καμώματά του τον ανάγκασε να ζει ως τρωγλοδύτης, έστω και σε luxury αμπαλάζ. Aβυσσος η ψυχή του ανθρώπου.
