Μια νύχτα που δεν με έπαιρνε ο ύπνος και κατέφυγα στη μέθοδο ΠΑΓΚ (Περίεργες Αναζητήσεις στο ΓΚουγκλ), έμαθα ποια είναι τα έμβια όντα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό στον πλανήτη. Επίσης, έμαθα ότι μπορείς να μετρήσεις τον χρόνο μελετώντας τη συμπεριφορά ενός και μόνου ατόμου – το κάνουμε ήδη αυτό, με τα ατομικά ρολόγια.
Συνοπτικά, τα άτομα όπως στο καίσιο και στο στρόντιο δονούνται δισεκατομμύρια φορές το δευτερόλεπτο με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Οπότε, κατασκευάσαμε κάτι λέιζερ και μηχανές και τέτοια για να μετράμε τις δονήσεις τους και να υπολογίζουμε τον χρόνο με ακρίβεια δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου.
Αυτή η τεχνολογία εφαρμόζεται σε πολλά, όπως στους δορυφόρους GPS, που σου στέλνουν αρκετά πετυχημένα σήματα όταν οδηγείς, για να μην ξεκινήσεις να πας στη θειά σου στα Μελίσσια και βρεθείς σε τίποτα χωράφια στην Πεντέλη, κυνηγημένος από ορδές Βριλ που θέλουν να σου πάρουν τα όργανα για να τα κάνουν προσφορά στους Μεγάλους Παλαιούς.
Τέλος πάντων, πίσω στην ερώτηση για τα όντα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό στον πλανήτη. Η απάντηση είναι πιο τρομακτική από τους Μεγάλους Παλαιούς: τα νηματώδη. Ναι, τα σιχαμένα σκουληκοειδή που καταλήγουν μέσα σου εάν τρως πολύ σούσι.
Μετά την πρώτη ταραχή το έψαξα λίγο, βέβαια, και έμαθα ότι δεν είναι όλα παρασιτικά (υπάρχουν κάποια που ζουν κυρίως στο νερό, είναι αβλαβή, τρέφονται με βακτήρια και συμβάλλουν γενικότερα στον κύκλο της ζωής), και μάλιστα τα μη παρασιτικά είναι ασύγκριτα περισσότερα από τα παρασιτικά. Οπως και να ‘χει, όλα μαζί τα νηματώδη του πλανήτη είναι περίπου ένα εξάκις εκατομμύριο, δηλαδή, με μηδενικά, περίπου 1.000.000.000.000.000.000.000.
Ζούμε σε έναν κόσμο γεμάτο σκουλήκια. Ας φανταστούμε τι θα γινόταν εάν αυτά τα σκουλήκια κάποτε αποκτούσαν κάποιου είδους νοημοσύνη και συσπειρώνονταν. Θα ήμασταν χαμένοι. Τέρμα. Φινίτο. Δεν λέω, κατά βάση είναι μικρά (μολονότι κάποια παρασιτικά είδη μεγαλώνουν κάμποσο, για παράδειγμα το Dioctophyme renale μπορεί να φτάσει το ένα μέτρο), αλλά και πάλι.
Είναι τόσα που έτσι και αγκάλιαζαν το ένα το άλλο θα έφτιαχναν μια οντότητα μεγάλη όσο 1 δισεκατομμύριο τόνοι σε κιλά και ένα πεντάκις εκατομμύριο μέτρα σε ύψος. Κι ύστερα αυτή η οντότητα, που το κεφάλι της θα ακουμπούσε στον Εγγύτατο Κενταύρου, θα σουλάτσαρε στη Γη και θα σάρωνε τα πάντα στο πέρασμά της.
Θα πατούσε το Εβερεστ και θα ήταν σαν να πατάει ένα σουσαμάκι, θα πατούσε το Εμπάιρ Στέιτ και θα ήταν σαν να πατάει ένα μόριο σκόνης, θα πατούσε όλους εμάς τους ανθρώπους και δεν θα μας ένιωθε καν, αφού για εκείνη θα ήμασταν μικροί όσο τα άτομα που τώρα μάς μετράνε τον χρόνο, ενώ τότε, στο κρεσέντο της ειρωνείας, δεν θα είχαμε χρόνο ούτε για δείγμα.
Είναι κανόνας στη φύση ότι πολλά μικρά πράγματα μαζί μπορούν να κάνουν μεγάλη ζημιά. Είμαστε πολύ τυχεροί που ένας άλλος κανόνας στη φύση ορίζει ότι τα μικρά πράγματα δεν έχουν γενικώς την τάση να κάνουν πράγματα μαζί. Γι’ αυτό και τώρα συμβιώνουμε σχετικά ειρηνικά με τα νηματώδη (όταν δεν το παρακάνουμε με το σούσι), μολονότι κατακλύζουν τον κόσμο.
Τώρα, τα νηματώδη έρπουν ανέμελα κάτω από το χώμα των δασών, τρώγοντας φουζάρια και ριζοκτόνια. Κολυμπάνε βαθιά, πολύ βαθιά μέσα στους ωκεανούς, ξυλιάζουν μέσα στους αρκτικούς πάγους, κάνουν ζωάρα μέσα στο κομπόστ από μπανανόφλουδες που ρίχνεις στις ντάλιες σου, παίζουν μαντζόνγκ μέσα σε Γιαπωνέζους.
Τα νηματώδη δεν έχουν κοινωνίες, όπως οι μέλισσες ή τα μυρμήγκια. Δεν νοιάζονται το ένα για την ύπαρξη του άλλου, δεν συνεργάζονται και, κατά κάποιον τρόπο, ούτε εργάζονται. Το μόνο που κάνουν είναι να επιβιώνουν, το μόνο κίνητρό τους είναι η εξασφάλιση της τροφής. Ωστόσο, είναι κάθε άλλο παρά άχρηστα. Αν και, πράγματι, δεν κάνουν άλλο από το να τρώνε, την ώρα που αναζητούν τροφή συμβάλλουν ερήμην τους στη διατήρηση ενός ευρύτερου συστήματος.
Αφενός κρατούν υπό έλεγχο τους πληθυσμούς των βακτηρίων που τρώνε και αφετέρου αποβάλλουν άζωτο, που κάνει τη γη γόνιμη. Επιπλέον, δεν είναι μόνο θύτες, αλλά και θηράματα: αποτελούν τροφή για διάφορους, εξίσου σιχαμένους οργανισμούς, όπως τα ακάρεα (που κι αυτά κάποιος τα τρώει), οπότε είναι μέρος της τροφικής αλυσίδας. Εάν τα νηματώδη εξαφανίζονταν, ο κόσμος θα κατέρρεε.
Αυτό σημαίνει ότι αν δω ένα νηματόζωο να έρπει πάνω μου θα το αφήσω να ζήσει; Οχι. Πρώτα θα ουρλιάξω, μετά θα κλάψω, μετά θα φωνάξω τον άντρα μου να το σκοτώσει, μετά ο άντρας μου θα με αγνοήσει επιδεικτικά επειδή θα παίζει Age of Empires και μετά θα το λιώσω (μόνη μου, με την ίδια παντόφλα που θα έπρεπε να πετάξω στον άντρα μου). Και αυτή η αποτρόπαιη πράξη μου δεν θα έκανε κανένα κακό στον πλανήτη, διότι τα νηματόζωα είναι απλώς υπερβολικά πολλά. Οσα και να ξέκανα, πάντα θα έμεναν αρκετά για να συντηρούν το όλο σύστημα.
Θα μπορούσα, αν ήθελα, να αφανίσω μια αποικία από δαύτα, ας πούμε στερώντας τους την πρόσβαση σε τροφή (θα μάζευα τα μανιτάρια που τρώνε, ξέρω γω;). Δεν θα άνοιγε μύτη. Θα μπορούσα να τα μολύνω με ιούς RNA (σύμφωνα με το Γκουγκλ, ο ιός Orsay τα πιάνει). Θα μπορούσα να τους κάνω τον βίο αβίωτο καταστρέφοντας το περιβάλλον τους, για παράδειγμα μειώνοντας το οξυγόνο ή καίγοντας τις περιοχές τους. Θα μπορούσα να τα βομβαρδίσω (ρώτησα το Γκουγκλ αν το σαρίν, το αέριο μουστάρδας και η ραδιενέργεια σκοτώνουν τα νηματόζωα και μου είπε ναι. Ποτέ δεν ξέρεις). Και πάλι, δεν θα άνοιγε μύτη.
Με άλλα λόγια, δεν θα υπήρχε απολύτως καμία συνέπεια ούτε για μένα ούτε για τον κόσμο όπου ζω εάν σκότωνα λίγα νηματόζωα κάπου κάπου. Συνέπειες θα υπήρχαν μόνο στο προαναφερθέν φανταστικό σενάριο σύμφωνα με το οποίο τα νηματόζωα αποκτούν κάποιου είδους νοημοσύνη και συσπειρώνονται. Δεν θα ήθελα να δω το ένα εξάκις εκατομμύριό τους μαζεμένο έξω από την πόρτα μου να με ρωτάει τι πρόβλημα έχω με την πάρτη του τέλος πάντων. Γιατί το λιώνω με την παντόφλα μου, γιατί του στερώ το οξυγόνο, γιατί το βομβαρδίζω με πυρηνικά.
Θα ήμουν μία απέναντι σε όλη αυτή τη μάζα. Λίγα λίγα θα μπορούσα να τα αντιμετωπίσω, αλλά όλα μαζί; Εντάξει, τα πυρηνικά θα δούλευαν και πάλι, αλλά μετά τι θα έκανα; Ποιος θα μου ξεσκαρτάριζε τα βακτήρια, ποιος θα μου κρατούσε γόνιμο το χώμα; Οπως το είπα: Τέρμα. Φινίτο. Σε κάθε περίπτωση, κάποιος κόσμος θα κατέρρεε. Ή ο δικός μου ο κόσμος, εάν μου έδιναν μια ξανάστροφη και με πετούσαν ίσαμε τον Εγγύτατο Κενταύρου, ή όλος ο κόσμος γενικώς, εάν έπαιζα το καλύτερο χαρτί μου. Είμαι πολύ τυχερή που αυτό το σενάριο είναι φανταστικό και ο κόσμος μπορεί να παραμείνει ακριβώς όπως είναι.
Κωδικός για παλιές ιστορίες
Παλιά, κάποιες ιστοσελίδες σού ζητούσαν να καταγράψεις μια λέξη-κλειδί που θα σε βοηθούσε να θυμηθείς το password σου ή θα λειτουργούσε ως παρασύνθημα σε περίπτωση προβλήματος ασφάλειας: το όνομα της πρώτης σου δασκάλας ή του αγαπημένου σου θείου, η μάρκα του πρώτου σου αυτοκινήτου, η πόλη όπου γεννήθηκες. Πρωτύτερα, είχες δημιουργήσει ένα password αποτελούμενο από την ημερομηνία γενεθλίων των παιδιών σου, το παρατσούκλι του κατοικιδίου σου ή τον τίτλο του αγαπημένου σου βιντεοπαιχνιδιού.
Εγώ είχα χρησιμοποιήσει ως password τη διεύθυνση της οδοντιάτρου που με πήγαιναν μικρή, επειδή το όνομα της οδού (Ανακούς) μου φαινόταν ξεκαρδιστικό και στον χώρο υποδοχής υπήρχε ένα τεράστιο ξύλινο κουκλόσπιτο που λάτρευα (αυτά τα δυο ήταν ίσως ο λόγος για τον οποίο πάντα μου άρεσαν τα οδοντιατρεία). Προτού τα password μετατραπούν σε μια αράδα από κεφαλαία γράμματα, πεζά γράμματα, αριθμούς και «ειδικούς χαρακτήρες», ήταν ιστορίες.
