Ερμηνευτικό «ναρκοπέδιο» από τη Φιλαρέτη Κομνηνού

Oσο παρατηρώ τη Φιλαρέτη Κομνηνού τόσο εκπλήσσομαι για τη μοναδική της ικανότητα να μεταμορφώνεται ριζικά. Το προηγούμενο μόλις βράδυ την είχα απολαύσει στη νέα σειρά του Mega «Μια νύχτα μόνο» – αριστοκρατική, δυναμική, να υποδύεται την τηλεοπτική μητέρα του Δημήτρη Λάλου. Τώρα, εδώ, στη σκηνή του θεάτρου Ανεσις, βλέπω μια άλλη γυναίκα μπροστά μου. Ατσούμπαλη, ατημέλητη, με ένα χοντρό σκελετό γυαλιών, αφημένη, παρανοϊκή.

Η Φιλαρέτη Κομνηνού, σε σκηνοθεσία της Ελενας Καρακούλη, ενδύεται φέτος θεατρικά τον χαρακτήρα της Αννι Γουίλκς, της διαταραγμένης ηρωίδας του μυθιστορήματος του Στίβεν Κινγκ «Μisery», που αιχμαλωτίζει τον αγαπημένο της συγγραφέα Πολ Σέλντον (τον υποδύεται ο Αναστάσης Ροϊλός), τον κακοποιεί και τον εξαναγκάζει να ξαναγράψει το αγαπημένο της βιβλίο όπως εκείνη επιθυμεί.

Η μεταμόρφωση

Σε αυτή την παράσταση λοιπόν σχεδόν δεν μπορείς να την αναγνωρίσεις. Είναι φανερό ότι η Φιλαρέτη Κομνηνού, η ηθοποιός που κάποτε η Μαλβίνα Κάραλη είχε χαρακτηρίσει «εκπάγλου ταλάντου», τσαλακώνεται έχοντας αποβάλει κάθε ψήγμα ναρκισσισμού πάνω στη σκηνή. Και τότε θυμάμαι μια ιστορία που είχε διηγηθεί στο παρελθόν. Μια ιστορία με πρωταγωνιστές την ίδια και τον Ανδρέα Βουτσινά, τον άνθρωπο που η ίδια αποκαλεί «θεατρικό της πατέρα». «Θυμάμαι που έλεγε συχνά στις παρέες μας: “Οπως ο Δίας γέννησε την Αθηνά από το κεφάλι, έτσι γέννησα κι εγώ εσένα”» αναφέρει.

Ηταν το 1987 λοιπόν, στις πρόβες για τις «Τρωάδες» του ΚΘΒΕ, όταν εκείνη είχε χτυπήσει λίγο πάνω από το μάτι της. Πρήστηκε, μελάνιασε, έκανε ράμματα και την επόμενη ημέρα, παρ’ όλο που θα μπορούσε να ξεκουραστεί, πήγε στην πρόβα φορώντας μαύρα γυαλιά. Ο Βουτσινάς, για να την «προκαλέσει» υποκριτικά, της ζήτησε να παίξει βγάζοντάς τα, με τη στραπατσαρισμένη εικόνα της μπροστά σε ολόκληρο τον θίασο. Εκανε εκείνη την ημέρα μία από τις πιο συγκλονιστικές πρόβες της ζωής της. Οι λογαριασμοί της με τη φιλαρέσκεια μάλλον έκλεισαν τότε.

Η κυρία Χαριτάκη

Η συζήτησή μας ξεκινά λοιπόν από αυτή την αντίθεση μεταξύ των δύο ηρωίδων της: της τηλεοπτικής και της θεατρικής. «Πράγματι, η κυρία Χαριτάκη από τη σειρά “Μια νύχτα μόνο” είναι εκ διαμέτρου αντίθετη με την Αννι Γουίλκς – και στην όψη και στη συμπεριφορά» λέει. «Είναι μια γυναίκα πλούσια, δυναμική, με βαθύ τραύμα από ένα σκάνδαλο στην προσωπική της ζωή. Ο σκηνοθέτης μας, ο Στάμος Τσάμης, μου είπε χαρακτηριστικά: “Είναι ο αόρατος εγκέφαλος που ελέγχει τα πάντα, είτε στην εταιρεία είτε στη ζωή του γιου της”».

Η Φιλαρέτη Κομνηνού δείχνει να απολαμβάνει τον ρόλο της στη νέα σειρά του Mega, σε σενάριο Γιώργου Κρητικού και Στέλλας Βασιλαντωνάκη, που από την πρώτη κιόλας εβδομάδα προβολής έχει κερδίσει το τηλεοπτικό κοινό και για έναν ακόμη λόγο. «Συναντιέμαι τηλεοπτικά με τη φίλη μου, τη Λυδία Φωτοπούλου. Εχουμε παίξει πολλές φορές μαζί στη Θεσσαλονίκη και πεθυμήσαμε και οι δύο αυτή τη συνάντηση».

Η συνέχεια επί της οθόνης λοιπόν σε μια σειρά που παρουσιάζει μία ιστορία παράφορου έρωτα μεταξύ ενός άνδρα και μίας γυναίκας (Δημήτρης Λάλος – Μαριλίτα Λαμπροπούλου) που οι ενοχές, η σύγκρουση και η έλξη θα τους ενώσουν, μολονότι η πρώτη τους γνωριμία σημαδεύεται από μια σκοτεινή ιστορία.

Εργο για ψυχαναλυτές

Επιστρέφουμε όμως στο «Μisery». Γιατί είπε το «ναι»; «Το έργο μου το πρότεινε ο παραγωγός μας, ο Δημήτρης Αρχιμανδρίτης. Με ενδιέφερε το ερμηνευτικό υλικό του ρόλου και η ιδιαίτερη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε αυτά τα δύο πρόσωπα, την ηρωίδα μου και τον συγγραφέα, που οδηγούνται σε παθολογικές καταστάσεις» αναφέρει. «Το έργο προσφέρεται ως υλικό μελέτης στους ψυχαναλυτές. Τι είναι αυτό που εξωθεί ένα άτομο στα άκρα, πώς προκαλείται και ανασύρεται ένα δολοφονικό ένστικτο σε ένα άτομο που φαινομενικά ξεκινάει τη ζωή του μέσα σε φόρμες κανονικότητας;».

Πώς προσεγγίζεις όμως μια τόσο διαταραγμένη ηρωίδα; «Με προσοχή, σαν να περπατάς σε “ναρκοπέδιο” ερμηνευτικό» απαντά. «Εχει παγίδες που, αν δεν προσέξεις, μπορεί να γίνει καρικατούρα λόγω της αφέλειας και παιδικότητας που έχει στιγμές-στιγμές ο ρόλος. Για τη γυναίκα αυτή, ο χρόνος έχει κενά, ρωγμές, το μυαλό της συχνά βαλτώνει. Οι άνθρωποι με BPD (οριακή διαταραχή προσωπικότητας) φοβούνται πολύ μην τους απορρίψουν – ακόμα και για ασήμαντα πράγματα – και έχουν έντονα και ασταθή συναισθήματα. Τα ξεσπάσματά της είναι ενός διαταραγμένου ανθρώπου που εγώ, ως ηθοποιός, πρέπει να βρω το αληθινό κίνητρο που τα προκαλεί για να μη γίνουν “θεατρικά” και σχηματικά. Μελέτησα, συζήτησα με ειδικούς, για να ανιχνεύσω τον κόσμο της. Εξάλλου και το βιβλίο του Στίβεν Κινγκ είναι οδηγός – ένα είδος “ξεναγού” στον σκοτεινό κόσμο αυτού του πλάσματος».

Το «Misery» το 1990 μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη με την Κάθι Μπέιτς να τιμάται με Οσκαρ Α’ γυναικείου ρόλου. Πόσο την επηρέασε η ερμηνεία της διάσημης συναδέλφου της; «Τι σπουδαία ερμήνευσε τον ρόλο!» αναφωνεί.

«Ισως με επηρέασε, αλλά κυρίως μου ξεκλείδωσε κάποιους γρίφους. Την ταινία την είδα τελευταία φορά τον Αύγουστο· από τότε που ξεκίνησαν οι πρόβες δεν την ξαναείδα συνειδητά. Δεν είναι η πρώτη φορά που παίζω ρόλο σημαδεμένο από σπουδαίες ερμηνείες. Πέρυσι, στην “Αμφιβολία”, υποδυόμουν τη μοναχή Αλοΐσιους, που είχε ερμηνεύσει η μοναδική Μέριλ Στριπ. Αλλά ας μην ξεχνάμε – και μιλώ και για εμάς και για το κοινό – ότι άλλος είναι ο ερμηνευτικός κώδικας του κινηματογράφου και άλλος του θεάτρου». Μιλώντας για το «Misery», τη ρωτώ αν έχει βρεθεί ποτέ η ίδια αντιμέτωπη με εμμονικό θαυμαστή. «Ναι, και όχι μόνο μία φορά… Αρκετές φορές ένιωσα αυτόν τον αρρωστημένο θαυμασμό stalker να με πιέζει ασφυκτικά. Θες να είσαι ευγενής, αλλά εισβάλλουν στη ζωή σου, σε ταλαιπωρούν… και μερικές φορές σε τρομάζουν».

Το «Μisery» όμως, πέρα από ψυχολογικό θρίλερ, μοιάζει και με μία σκοτεινή αλληγορία για τη σχέση καλλιτέχνη και κοινού. Εχει νιώσει ποτέ «αιχμάλωτη» των προσδοκιών των άλλων από εκείνη; «Στο θέατρο, ποτέ – γι’ αυτό και παίζω τόσο διαφορετικούς ρόλους. Πέρυσι μια μοναχή, το καλοκαίρι τον Τειρεσία, τώρα τη διαταραγμένη Αννι. Στην τηλεόραση, βέβαια, με ταυτίζουν με ένα συγκεκριμένο μοντέλο γυναίκας: δυναμική, ηγετική, πλούσια, που μένει σε υπέροχα σπίτια» λέει γελώντας.

Πέρα από το θέατρο

Τι την κάνει όμως ευτυχισμένη πέρα από τη σκηνή; «Η οικογένειά μου, η εγγόνα μου και τα ταξίδια σε προορισμούς μακρινούς. Πόσο πεθύμησα εκείνο το ταξίδι με καταμαράν στο Πράσινο Ακρωτήρι, πόσο θα ήθελα να ξαναδώ το Βόρειο Σέλας…».

Παράλληλα, δεν διστάζει να παίρνει θέση για όσα την πληγώνουν. «Μας παραδόθηκε μια πανέμορφη χώρα και την καταστρέφουμε κάθε χρόνο με τις φωτιές, με την άναρχη οικοδόμηση. Και όλα αυτά για το κέρδος. Ξεπουλάμε τη χώρα μας. Δεν έχουμε ως πολίτες την αίσθηση της συλλογικής ευθύνης. Εχω ταξιδέψει πολύ και όταν βλέπω πόσο νοιάζονται άλλοι λαοί για το κράτος τους, πώς προστατεύουν οι κυβερνήσεις τους τούς πολίτες, τι να σας πω, τους ζηλεύω» λέει.

Πολλές είναι οι ειδήσεις που τη θυμώνουν λοιπόν. «Να ‘ταν μόνο μία;» λέει. «Εχω την αίσθηση ότι η ανθρωπότητα παγκοσμίως νοσεί· είναι σαν να βρίσκεται στην Εντατική, έχει πέσει σε κώμα. Αυτή η τόσο χυδαία, παράλογη και προκλητική γενοκτονία της Παλαιστίνης είναι η είδηση που με θύμωσε περισσότερο. Και σε θυμώνει ακόμη πιο πολύ η διαπίστωση του πόσο ανήμπορος είσαι».