Οσο περισσότερη αγάπη υπάρχει σε μια ζωή ως φυσική, αληθινή και αμόλυντη έκφραση, τόσο περισσότερο νόημα και αυθεντική ευτυχία υπάρχει στη ζωή αυτή, γράφει ο καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι Μαρκ Ρόουλαντς. Ομως αυτό δύσκολα το καταφέρνουν οι άνθρωποι, σε αντίθεση με τους σκύλους, από τους οποίους μπορούμε να μάθουμε πολλά για το νόημα της ζωής.
Με επιχειρήματα, αλλά και με χιούμορ και πολλά παραδείγματα από τις εμπειρίες του με τον Χιούγκο, τον Σάντοου, τον Μπρένιν, την Τες και τη Νίνα, τα σκυλιά που έζησαν μαζί του, ο Ρόουλαντς υποστηρίζει στην Ευτυχία των σκύλων (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου) ότι ο αναστοχασμός μάς κάνει δυστυχισμένους.
Mark Rowlands. Η ευτυχία των σκύλων. Γιατί ο ανεξέταστος βίος είναι ο πιο αξιοβίωτος. Μετάφραση Γιώργος Καράμπελας. Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2025, σελ. 240, τιμή 16,96 ευρώ
Ο αναστοχασμός, η ικανότητα να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας και τη ζωή μας, τις πράξεις μας και τους λόγους που μας ωθούν να δράσουμε δεν κάνει τη ζωή μας καλύτερη από τη ζωή των σκύλων, τονίζει, σημειώνοντας ότι η ιστορία της Πτώσης είναι μια ιστορία για την ανάδυση του αναστοχασμού, με συνέπεια την εξορία από την Εδέμ, την απώλεια της «εστίας», τις δυσκολίες της ζωής…
Η αυτοεξέταση, ο αναστοχασμός, συνεχίζει, μας αποσπά από τον κόσμο, γινόμαστε θεατές του εαυτού μας και ο νους μας δεν ηρεμεί ποτέ, καθώς μας απασχολούν ερωτήματα όπως: Ποιος είμαι; Πώς πρέπει να ζω; Πώς πάει η ζωή μου; Είμαι ευτυχισμένος; Εχει νόημα η ζωή μου; Θα έπρεπε να φέρομαι αλλιώς;
Ετσι, δεν ζούμε απλώς τη ζωή μας, αλλά απομακρυνόμαστε από αυτήν, την παρακολουθούμε και την αξιολογούμε και εν τέλει «σπαραζόμαστε σαν δίγαμοι σύζυγοι με οικογένειες σε διαφορετικές άκρες της χώρας, χωρίς να μπορούμε να αγαπήσουμε πλήρως καμία από τις δύο ζωές μας».
Αγωνιούμε συνεχώς για τις επιλογές μας, τις οποίες πρέπει να ερμηνεύουμε αλλά και να βρίσκουμε τα κίνητρα της εκάστοτε ερμηνείας μας.
Οι σκύλοι – είτε διαθέτουν ικανότητα αυτοεπίγνωσης και αναστοχασμού είτε αδιαφορούν – δεν εξετάζουν τη ζωή τους ως αντικείμενο. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει κανένα χάσμα ανάμεσα σε ό,τι κάνουν και σε ό,τι είναι. Eπειδή η καρδιά και ο νους τους είναι αδιαίρετα, και φύση και δράση ευθυγραμμίζονται, αγαπούν τη ζωή τους και το νόημά της, η αυθεντική ευτυχία, έρχεται αβίαστα.
Ο Ρόουλαντς τονίζει επίσης ότι οι σκύλοι μπορούν να σκέφτονται λογικά, καθώς η νοημοσύνη δεν είναι κάτι που εντοπίζεται αποκλειστικά στον εγκέφαλό μας, αλλά και στην αλληλεπίδρασή μας με το περιβάλλον. Ακόμη, τα ηθικά γνωρίσματα δεν είναι μόνο ανθρώπινα αλλά και άλλων ζώων – ο συγγραφέας παραθέτει παραδείγματα ηθικής συμπεριφοράς και αυτοθυσίας σκύλων.
Εμείς συνήθως σκεφτόμαστε πριν από μια πράξη μας και σε περιπτώσεις που απαιτείται γρήγορη απόφαση μπορεί να έχουμε την αποτυχία της μίας σκέψης παραπάνω. Oμως, η ηθική δεν είναι μόνο ζήτημα ορθολογικής σκέψης, αλλά και συναίσθησης, συγκίνησης, τρυφερότητας, συμπόνιας και διαπιστώνουμε ότι οι σκύλοι συναισθάνονται τη χαρά ή τη δυσφορία των άλλων και μπορούν να αναστέλλουν σκοτεινές παρορμήσεις και να δρουν με αγάπη και πειθαρχία.
Σ’ αυτό το πρωτότυπο και απολαυστικό βιβλίο ο Μαρκ Ρόουλαντς καταλήγει ότι η υπερβολική εστίαση στη ζωή μας και η υπερβολική χρήση του αναστοχασμού μάς κάνει να αμφιβάλλουμε συνεχώς για όλα και να χάνουμε έτσι το νόημα της ζωής – που, όπως φαίνεται, το ξέρουν καλά οι σκύλοι.
Η κυρία Αννα Λυδάκη είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου.
