Πόσα views πιστεύετε ότι θα έπαιρνε ένα βίντεο που θα έδειχνε μια Ηπειρώτισσα γιαγιά να ανοίγει φύλλο; Ή μια Κασιώτισσα να τυλίγει με αμπελόφυλλο τα παραδοσιακά, μικροσκοπικά ντολαμαδάκια του νησιού; Πόσους θα ενδιέφεραν οι μαγειρικές τους συμβουλές, αποτέλεσμα δεκαετιών μέσα στην κουζίνα για την ετοιμασία πιάτων που έχουν μεγαλώσει τουλάχιστον δύο γενιές;
Στην περικλεισμένη με μεσαιωνικό τείχος πόλη Αλταμούρα της Απουλίας κοντά στο Μπάρι, η οποία είναι διάσημη για το ψωμί της, δεν χρειάζεται να αναρωτιούνται γιατί ξέρουν. Και η απάντηση είναι «εκατομμύρια».
Τουλάχιστον αυτό συμβαίνει, σύμφωνα με το CNN, με δύο πολύ συγκεκριμένες γιαγιάδες, την Γκρατσιέλα Ινκάμπο, η οποία είναι 89 ετών, και την παιδική της φίλη Τερέζα Κάλια, 88. Οι δυό τους, μια ανάσα πριν κλείσουν το 90ό έτος της ηλικίας τους, έχουν «ρίξει» το ίντερνετ -όπως λέμε όταν κάποιου οι αναρτήσεις δέχονται εξαιρετικά μεγάλο αριθμό αντιδράσεων και αλληλεπιδράσεων-, χάρη στις μαγειρική τους δεινότητα.
Το φαινόμενο γεννήθηκε μέσα από μικρά βιντεάκια, στα οποία οι δυο τους πλάθουν ζυμάρι, χορεύουν ηλεκτρονική μουσική, παίζουν κιθάρα και φτιάχνουν μεγάλες ποσότητες κοκτέιλ μαργαρίτα μέσα σε καροτσάκι οικοδομής (χειράμαξα).
Προφανώς δηλαδή δεν πρόκειται για τυπικές γιαγιάδες. Η Καλία, για παράδειγμα, σε μια ανάρτησή τους, φοράει ένα vintage στρατιωτικό κράνος και η Ινκάμπο κίτρινα γυαλιά καθώς τηγανίζουν μελιτζάνες και χτυπούν αβγά με ένα πιρούνι, το οποίο έχουν προσαρμόσει σε τρυπάνι (αντί για μίξερ).
Παράλληλα με όλα αυτά, σχολιάζουν με τον δικό τους τρόπο την καθημερινότητα, εμπνέοντας τους ακόλουθους τους με την σοφία τους, αποκτηθείσα στην διάρκεια σχεδόν ενός αιώνα ζωής.
Ο φούρνος του 1307 και οι επισκέπτες που έρχονται από παντού
Τα γυρίσματα λαμβάνουν χώρα σε μια μεσαιωνική αυλή απέναντι από έναν φούρνο 719 ετών, τον Antico Forno Santa Caterina. Οι δραστηριότητες των δύο γυναικών αποτελούν μέρος του προγράμματος «Bread Experience» του φούρνου, μιας εξατομικευμένης γευστικής εμεπιρίας, ενός τουρ, που περιλαμβάνει ιστορική διερεύνηση των τεχνικών αρτοποιίας, της παρασκευής τυριών και της δημιουργία παραδοσιακών θεραπευτικών σκευασμάτων από βότανα.
Τα εξαιρετικά δημοφιλή βίντεο ξεκίνησαν σαν ένα μικρό αστείο του Τζιάκομο Μπαρατίνι, ανιψιού της Ινκάμπο, ο οποίος δημιουργεί τα Reels με το iPhone του. Ο ίδιος μαζί με μια παρέα φίλων του είναι εκείνοι που έχουν αναλάβει τον αρχαιότερο φούρνο της περιοχής, σώζοντάς τον από λουκέτο.
Οι ουρές που σχηματίζονται πλέον έξω απ’ έξω είναι τεράστιες, κάτι ασυνήθιστο για την Αλταμούρα, η οποία για χρόνια δεν αποτελούσε τουριστικός προορισμός της Απουλίας, καθώς οι επισκέπτες προτιμούσαν τα σπήλαια της Ματέρα ή τα χαρακτηριστικά σπιτάκια του Αλμπερομπέλο.
Επισκέπτες από κάθε γωνιά του κόσμου φτάνουν στην πόλη για να γευτούν φοκάτσια, ορεκκιέτε, σάντουιτς με τοπικά τυριά, αλλά κυρίως για να συναντήσουν τις δύο γυναίκες. Εκείνοι που περιμένουν στην ουρά συχνά λαμβάνουν μικρά κεράσματα, τραγανά κράκερ ή ζεστές μπουκιές από φρεσκοψημένο ψωμί.
Τραπέζια κάτω από θολωτές καμάρες γεμίζουν με ανθρώπους που θέλουν να απολαύσουν τοπικές γεύσεις, να δουν το ξυλόφουρνο σε δράση, να αντιληφθούν γιατί το ψωμί της περιοχής έχει ταξιδέψει τόσο μακριά μέσα από ιστορίες και μύθους.
Πολλοί επισκέπτες αναζητούν συμμετοχή στο Bread Experience, μια εμπειρία που περιλαμβάνει ζύμωμα, μάθημα παραγωγής τυριών, ξενάγηση στην πόλη και γνωριμία με βοτανικά μυστικά.
Κάποιοι μαθαίνουν να διπλώνουν το ζυμάρι σε αυτό που οι κάτοικοι ονομάζουν σχήμα καπέλου ιερέα, άλλοι δοκιμάζουν να πλάσουν ορεκκιέτε (παραδοσιακά ιταλικά ζυμαρικά με σχήμα που θυμίζει αυτί) με τον αντίχειρα και την παλάμη.
Οι γιαγιάδες επιβλέπουν, καθοδηγούν με λίγες λέξεις και πολλές χειρονομίες, ενώ οι συμμετέχοντες καταλαβαίνουν πόση δεξιοτεχνία απαιτείται για ένα ζυμαρικό που στην όψη μοιάζει απλό.
Επίσης, το Bread Experience συνδέει τη γαστρονομία της πόλης με την καθημερινή ζωή των κατοίκων. Η ξενάγηση στην αγορά φέρνει τον επισκέπτη σε επαφή με παραγωγούς όπως ο Πιερινο Καρλούτσι, που φημίζεται για δυνατά μυρωδικά και σπιτικές θεραπείες. Στο τουρ περιλαμβάνεται στάση στο γαλακτοκομείο της οικογένειας Ντιτσέκα, όπου οι συμμετέχοντες μπορούν να δουν την διαδικασία παραγωγής μπουράτα και μοτσαρέλας.
Πλέον, στους αμέτρητους επισκέπτες, έχουν προστεθεί και όλοι εκείνοι που δεν μπορούν να πάνε να το ζήσουν όλο από κοντά, αλλά το βλέπουν στο Instagram.
Η πόλη που μοσχοβολά φρεσκοψημένο ψωμί
Η πόλη, η οποία παράγει μεγάλες ποσότητες σιτηρών, κουβαλά μια μακρά παράδοση στην αρτοποιία, στο ψήσιμο σε ξύλα με μια τεχνική που περνά από γενιά σε γενιά. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον μεγάλωσαν οι δύο γιαγιάδες, σε σπίτια όπου τα παιδιά έμαθαν από νωρίς να ξεχωρίζουν μυρωδικά, να φτιάχνουν ζυμάρι με τα χέρια και να δημιουργούν τα ζυμαρικά ορεκκιέτε με μια κίνηση του αντίχειρά τους.
Το ψωμί της Αλταμούρα (Pane di Altamura) είναι ΠΟΠ (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης), αναγνωρισμένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, πράγμα που σημαίνει ότι το αυθεντικό προϊόν φτιάχνεται μόνο στην πόλη, με τοπικά υλικά, δηλαδή αλεύρι σιμιγδαλιού, νερό, αλάτι και φυσικό προζύμι.
Οι παλιές οικογένειες της περιοχής θυμούνται εποχές όπου το ζύμωμα γινόταν στο σπίτι και η μεταφορά στον ξυλόφουρνο αποτελούσε καθημερινή πρακτική. Τότε, τα νοικοκυριά χάραζαν σημάδια στο ζυμάρι ώστε κάθε ψωμί να γυρίζει στον σωστό ιδιοκτήτη. Εκεί γεννήθηκε μια παράδοση που σφράγισε τη γαστρονομική ταυτότητα της πόλης.
Από τον φούρνο στο ζαχαροπλαστείο
Μετά την τεράστια επιτυχία, ο Μπαρατίνι, εκτός από τον φούρνο ανέλαβε κι ένα άλλο project. Οι τοπικές αρχές ζήτησαν τη βοήθεια της ομάδας για τη διατήρηση της Pasticceria delle Monache, του ζαχαροπλαστείου της Αλταμούρα όπου οι μοναχές παρασκευάζουν από το 1597 στρογγυλά αμυγδαλένια γλυκά με κρεμώδη γέμιση που μοιράζονται στους γάμους και είναι γνωστά με το παιχνιδιάρικο όνομα «nun’s tits» (τα στήθη της μοναχής).
Οι μοναχές είναι πλέον λιγοστές και η εκκλησία μαζί με τον Μπαρατίνι και την ομάδα του επιδιώκουν να συνεχιστεί η παράδοση. Το ζαχαροπλαστείο λοιπόν, άνοιξε ξανά με νέα στοιχεία που προσελκύουν το νεότερο κοινό, χωρίς να χαθεί ο σύνδεσμος με το παρελθόν.
Μάλιστα, απέκτησε δικό του λογαριασμόστο Instagram, ενώ στο παιχνίδι των κοινωνικών δικτύων έχουν μπει και άλλες τοπικές επιχειρήσεις, καθώς οι νέοι επιχειρηματίες γπροσπαθούν να προβάλουν την πόλη τους ως έναν τόπο που σέβεται το παρελθόν και ταυτόχρονα επενδύει στο μέλλον. Κανένα όμως «προφίλ» δεν έχει την ίδια απήχηση με εκείνα των δύο γιαγιάδων, οι οποίες έχουν εξελιχθεί σε άτυπες πρέσβειρες της πόλης.
Οι επισκέπτες θέλουν μια φωτογραφία μαμ τους, μια χειραψία, μια σύντομη κουβέντα. Για πολλούς, η εικόνα τους μέσα στο θολωτό πέρασμα απέναντι από τον φούρνο λειτουργεί σαν σύμβολο μιας ζωής που συνδέεται στενά με το φαγητό, την παράδοση και τον χρόνο.
Ο Μπαρατίνι και οι συνεργάτες του ελπίζουν πως το ενδιαφέρον του κόσμου θα κρατήσει αρκετό καιρό ώστε να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του φούρνου, των τοπικών παραγωγών και των παραδοσιακών ζαχαροπλαστείων.
Όσοι δοκίμασαν το Bread Experience κάνουν λόγο για μια εμπειρία που συνδυάζει τη χαρά της γεύσης με τη μάθηση. Το ζύμωμα, η επίσκεψη στην αγορά, η γνωριμία με τους παραγωγούς, η συνάντηση με τους ντόπιους που δίνουν συμβουλές και αφηγούνται ιστορίες, προσφέρουν στους συμμετέχοντες την εικόνα μιας πόλης που αξίζει να γνωρίσει κανείς εις βάθος.
Η Αλταμούρα, με τις δύο γιαγιάδες γεννημένες σε μια εποχή που η Ευρώπη ήταν πολύ διαφορετική, αντιτάχθηκε στο αφήγημα που θέλει στο Instagram να προβάλλονται μόνο νέοι, μόδες και τάσεις που αλλάζουν με φρενήρεις ρυθμούς. Τα stories τους προκάλεσαν το ενδιαφέρον του κόσμου επειδή δείχνουν τις αρετές μιας καθημερινότητας που διαδραματίζεται γύρω από οικογενειακά και φιλικά τραπέζια, με φαγητά ψημένα σε ξυλόφουρνους με την διάθεση και την ενέργεια δύο μικρών παιδιών -στην ψυχή-, που παίζουν, γελούν και χορεύουν μαγειρεύοντας. La vita è bella!
.
