Τα τελευταία χρόνια ζούμε μέσα σε μια μόνιμη και εντατική κατάσταση υπερσύνδεσης. Ειδοποιήσεις, πλατφόρμες, αλγόριθμοι και μια αίσθηση διαρκούς επείγοντος έχουν μετατρέψει την καθημερινότητά μας σε έναν αδιάκοπο ψηφιακό θόρυβο.
Η τεχνολογία, από εργαλείο διευκόλυνσης, συχνά λειτουργεί πλέον ως πηγή κόπωσης. Δεν είναι τυχαίο ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι μιλούν ανοιχτά για την ανάγκη ενός digital detox, μιας «ψηφιακής αποτοξίνωσης», όχι ως μόδα, αλλά ως αναγκαία συνθήκη ψυχικής και πνευματικής ισορροπίας.
Η ψηφιακή κόπωση και το νέο τοπίο
Το 2026 διαφαίνεται ως μια χρονιά καμπής. Όχι γιατί η τεχνολογία θα υποχωρήσει, αλλά γιατί αλλάζει ο τρόπος που τη χρησιμοποιούμε. Η άκριτη, συνεχής κατανάλωση ψηφιακού περιεχομένου δείχνει να φτάνει στα όριά της. Στη θέση της αναδύεται η ανάγκη για επιλεκτικότητα, για ποιοτικό χρόνο χωρίς παρεμβολές, για εμπειρίες που δεν μετρώνται σε scroll και likes. Σε αυτό το νέο τοπίο, οι λεγόμενες «αναλογικές» απολαύσεις επιστρέφουν δυναμικά, όχι ως άρνηση της προόδου αλλά ως συμπλήρωμά της.
Ανάμεσά τους, το βιβλίο καταλαμβάνει ξανά κεντρική θέση. Το διάβασμα προσφέρει κάτι που σπανίζει πια στην ψηφιακή εποχή: συνοχή και συνέχεια σκέψης, εμβάθυνση και αφοσίωση. Το διάβασμα δεν απαιτεί ταχύτητα, δεν διακόπτει, δεν επιβάλλει ρυθμό. Αντιθέτως, καλεί τον αναγνώστη να επιβραδύνει, να συγκεντρωθεί, να βυθιστεί σε έναν κόσμο λέξεων που εξελίσσεται και διαμορφώνεται με τον δικό του χρόνο και τη δική του φαντασία. Σε μια κοινωνία διαρκούς διάσπασης προσοχής, το διάβασμα αποτελεί σχεδόν ριζοσπαστική πράξη.
Διάβασμα και αυτοφροντίδα
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι αυτή η επιστροφή στο βιβλίο δεν αφορά μόνο τις μεγαλύτερες ηλικίες. Νεότερες γενιές, που μεγάλωσαν με οθόνες και ψηφιακές πλατφόρμες, δείχνουν να αναζητούν πλέον εμπειρίες πιο απτές και ουσιαστικές. Το έντυπο βιβλίο λειτουργεί για πολλούς ως αντίβαρο στην ψηφιακή υπερφόρτωση, ως χώρος ηρεμίας και προσωπικού χρόνου. Η ανάγνωση μετατρέπεται έτσι από απλή ψυχαγωγία σε μια πράξη αυτοφροντίδας.
Μια άλλη σχέση με την τεχνολογία
Το 2026, λοιπόν, μπορεί να είναι μια καλή χρονιά για το βιβλίο όχι μόνο με όρους αγοράς ή εκδοτικής παραγωγής, αλλά κυρίως με όρους πολιτισμικούς. Σε περιόδους ραγδαίας τεχνολογικής μετάβασης, η λογοτεχνία και το δοκίμιο λειτουργούν ως εργαλεία κατανόησης του κόσμου και του εαυτού μας. Προσφέρουν χώρο για στοχασμό, κριτική σκέψη και ενσυναίσθηση – στοιχεία απαραίτητα σε κάθε ζωντανή δημοκρατική κοινωνία.
Το digital detox, η «ψηφιακή αποτοξίνωση», δεν σημαίνει επιστροφή στο παρελθόν ούτε απόρριψη της τεχνολογίας. Σημαίνει επαναδιαπραγμάτευση της σχέσης μας μαζί της. Σημαίνει να επιλέγουμε συνειδητά πού δίνουμε τον χρόνο και την προσοχή μας. Και σε αυτή τη νέα ισορροπία που φαίνεται να αναζητούμε, το βιβλίο έχει όλα τα εφόδια για να πρωταγωνιστήσει ξανά.
*Ο κύριος Αργύρης Καστανιώτης είναι εκδότης
