Τα πρόσφατα αποκαλυπτήρια από το ΚΚΕ του μνημείου για τους εκτελεσθέντες και φυλακισθέντες αγωνιστές στο Λαζαρέτο, την μαρτυρική νησίδα που βρίσκεται δυόμιση μίλια από τις ακτές της Κέρκυρας, αναμόχλευσε το ιστορικό ενδιαφέρον για τον τόπο όπου έπεσαν ανυποχώρητοι για τις ιδέες τους εκατοντάδες μαχητές του ΕΑΜ και του ΔΣΕ με κορύφωση την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου 1946-49.
Το 1943 οι Ιταλοί δημιούργησαν στο Λαζαρέτο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Οι πρώτοι έγκλειστοι ήταν εξόριστοι αντιστασιακοί Κερκυραίοι και 200 Ακροναυπλιώτες, συνολικά 650 άτομα.
Το μαρτυρικό Λαζαρέτο
Στην διάρκεια του Εμφυλίου εκτελούντο οι καταδικασθέντες αγωνιστές. Υπολογίζονται στα 200 άτομα, ηλικίας κατά βάση μεταξύ 19-35 ετών, που θάφτηκαν σε ανώνυμους τάφους και μόνον πολλά χρόνια αργότερα κατέστη δυνατόν να συνταχθεί ένας κατάλογος 112 εκτελεσθέντων βάσει των ληξιαρχικών πράξεων που διασώθηκαν στον δήμο Κερκυραίων.
Το 1978 έγινε η πρώτη επίσκεψη-προσκύνημα στο νησάκι Λαζαρέτο από επιζώντες θανατοποινίτες της Κέρκυρας και συγγενείς θυμάτων που άφησαν ένα λουλούδι στους τάφους των συντρόφων τους.
Η ιστορική έρευνα παρά τις δυσκολίες εντοπισμού στοιχείων έφερε στο φως και άλλα ονόματα εκτελεσθέντων και όπως δήλωσε ο γραμματέας του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας στα αποκαλυπτήρια του ορειχάλκινου γλυπτού που φιλοτέχνησε ο Βασίλης Δωρόπουλος, ο οποίος «έφυγε» πρόσφατα από τη ζωή, δεν σταματά εδώ αλλά συνεχίζεται υπεύθυνα και εις βάθος ώστε να έρθει στο φως το πλήρες μέγεθος του εγκλήματος που συντελέστηκε στο Λαζαρέτο. Υπάρχουν όμως ακόμα άγνωστα ονόματα που απεκρύβησαν επιμελώς από το μεταπολεμικό και μετεμφυλιακό κράτος.
Πρόσφατα εντοπίστηκε στρατιωτικό έγγραφο που πιστοποιεί την εκτέλεση του Λευτέρη Σταμπολάκη στις 4 Νοεμβρίου 1947, αγωνιστή από τα Χανιά, ενώ σε ΦΕΚ και σε ληξιαρχικές βεβαιώσεις θανάτου από εκτελέσεις στον Λαζαρέτο εντοπίστηκαν άλλοι δεκατέσσερις ΕΑΜίτες αγωνιστές.
Νίκος Γόδας – Μπροστά στους δήμιους με τη φανέλα του Ολυμπιακού
Στοιχεία συγκεντρώνονται και από την διερεύνηση των δικαστικών τεκμηρίων που αποκαλύπτονται σχετικά με τις άδικες δίκες που οργανώνονταν εις βάρος όσων στέλνονταν στο απόσπασμα, όπως η περίπτωση του θρυλικού ΕΛΑΣίτη της Κοκκινιάς και ποδοσφαιριστή του Ολυμπιακού Νίκου Γόδα, ο οποίος αφού πέρασε από μια στημένη δίκη με μάρτυρες δωσίλογους συνεργάτες των Γερμανών, εκτελέστηκε το 1948 σε ηλικία 27 ετών, ακλόνητος και υπερήφανος για τις ιδέες του και την αγαπημένη του ομάδα.
Με τη χλαίνη, στρατευμένος στην Εθνική Αντίσταση ως λοχαγός του ΕΛΑΣ
Έχει καταγραφεί ότι η τελευταία του επιθυμία ήταν να σταθεί μπροστά στους δημίους του φορώντας την φανέλα του Ολυμπιακού, του οποίου υπήρξε βασικός μεσοεπιθετικός το 1942 στον αγώνα όπου η ερυθρόλευκη ομάδα επικράτησε με 4-0 έναντι του Εθνικού.
Το 1943 ήταν βασικός στην ενδεκάδα στον τελικό του τουρνουά που διοργάνωσε ο δήμος Πειραιά με αντίπαλο τον Παναθηναϊκό, ενώ την ίδια χρονιά πρωταγωνίστησε στον τελικό του Κυπέλλου Χριστουγέννων όπου ο Ολυμπιακός επικράτησε επί του Παναθηναϊκού με 5-2.
Η ένταξη στο ΕΑΜ
Δραστήρια προσωπικότητα (από την οικογενειακή ταβέρνα «Τα Αραπάκια», που βρισκόταν στο ισόγειο του πατρικού του σπιτιού, πέρασαν σπουδαίοι ρεμπέτες μουσικοί), μαχητικός και ανυπότακτος, ο Γόδας εντάχθηκε στο ΕΑΜ και πολέμησε τους κατακτητές μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ φτάνοντας στον βαθμό του λοχαγού στον επίλεκτο 5ο Λόχο Κοκκινιάς.
Διακρίθηκε στην Μάχη της Ηλεκτρικής στον Πειραιά ενάντια στους ναζί τον Οκτώβριο του 1944, ενώ πήρε μέρος και στην ένοπλη αναμέτρηση με τους βρετανούς στα Δεκεμβριανά του ’44 συμμετέχοντας στην μάχη που δόθηκε στο Νεκροταφείο της Ανάστασης στον Πειραιά.
Η μονάδα αποδεκατίστηκε και ο ίδιος θα βγει στο βουνό. Άρρωστος λόγω πνευμονίας επιστρέφει στον Πειραιά λίγο μετά την Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945). Προδομένος συλλαμβάνεται και οδηγείται σε μια δίκη-παρωδία, γνωστή ως «Δίκη του Ασύλου της Κοκκινιάς», στην οποία θα διαπρέψουν ως μάρτυρες κατηγορίας πρώην δωσίλογοι και ταγματασφαλίτες με προεξάρχοντες του αδελφούς Κασιδιάρη.
Το τελευταίο μήνυμα στην οικογένειά του
Στις 13 Ιουλίου 1945 καταδικάζεται μαζί με δέκα ακόμα εις θάνατον. Μεταφέρεται στις φυλακές Αβέρωφ και από εκεί στους θανατοποινίτες της Κέρκυρας. «Θέλω να ζήσετε καλά. Πεθαίνω για την πατρίδα και τα ιδανικά μου». Αυτό ήταν το τελευταίο του μήνυμα προς την οικογένειά του.
Τα ξημερώματα της 19ης Νοεμβρίου του 1948 οδηγήθηκε στον τόπο των εκτελέσεων. Αρνήθηκε να υπογράψει την δήλωση μετανοίας που του προσέφερε ακόμα και εκείνη την ύστατη στιγμή ο διευθυντής των φυλακών και αρνήθηκε να του δέσουν τα μάτια.
Ο συγκρατούμενός του Σταμάτης Σκούρτης, έχει γράψει: «Ο Νίκος ζήτησε να τον εκτελέσουν με την ερυθρόλευκη φανέλα κατάσαρκα και το λευκό σορτς γιατί ήταν αυθεντικός Ολυμπιακός όπως και κομμουνιστής». Τα τελευταία του λόγια όταν έφευγε από την φυλακή ήταν: «Νενικήκαμεν! Ζήτω οι Ολυμπιονίκες του Σοσιαλισμού. Γεια σας συναθλητές μου».
«Οι κόκκινοι αντάρτες του Πειραιά»
Η εφημερίδα L’ ESPORTIU της Καταλονίας θα γράψει για αυτόν στο αφιέρωμα υπό τον τίτλο «Rebels rojos del Pireu» («Κόκκινοι αντάρτες του Πειραιά»): «Πέθανε για τα ιδανικά του, ακουμπώντας ολόκληρη την σύντομη ζωή του στο κόκκινο της τιμής, όπως αυτό το βίωσε τόσο μέσα από την πολιτική, όσο και από την ποδοσφαιρική του ταυτότητα».
Δεν ήταν όμως ο μόνος λαϊκός αγωνιστής που προερχόταν από τις τάξεις του Ολυμπιακού.
Ο επιθετικός Μιχάλης Αναματερός σκοτώθηκε στα Δεκεμβριανά, ο Ανδρέας Μουράτης, ο θρυλικός «Μιζούρι», συμμετείχε στην Μάχη της Ηλεκτρικής, ο τερματοφύλακας Νίκος Πολίτης, ο Διονύσης Γεωργάτος, ο Ηλίας Μαλαμόπουλος και ο Γιώργος Δαρίβας («Λορέντζο») ήταν εξόριστοι στο κολαστήριο της Μακρονήσου και συμμετείχαν στην μεικτή ποδοσφαιρική ομάδα του Α’ και Γ’ Τάγματος της Μακρονήσου.
Ο Ανδρέας Μουράτης, ο θρυλικός «Μιζούρι» (αριστερά), είχε κάτι από το θάρρος και – σίγουρα – το ταλέντο του Γόδα. Δεν ήξερε τι σημαίνει φόβος. Οπως και ο Μιχάλης Αναματερός (δεξιά), που μπορεί να μην είχε τη φινέτσα του Γόδα, είχε όμως κάτι εξίσου πολύτιμο: αλύγιστη θέληση
Τα νοσηρά μυαλά των ιθυνόντων οργάνωσαν μάλιστα ποδοσφαιρικό αγώνα με τον Ολυμπιακό στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας στις 26 Ιανουαρίου 1949, παρουσία 12.000 φιλάθλων.
Ο Δαρίβας έχει αναφέρει σχετικά: «Μόλις έμαθαν ότι ήμουν ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού το εκμεταλλεύτηκαν, γι’ αυτό και έκαναν το παιχνίδι του Ολυμπιακού με τη Μακρόνησο, για να βγάλουν χρήματα και μάλιστα έβγαλαν αρκετά».
Επιπλέον, ήταν μια κίνηση προς εξωραϊσμό της εικόνας της μαρτυρικής Μακρονήσου με την επίκληση της ανάπτυξης «του αθλητικού πνεύματος μεταξύ των ανδρών ημών…».
Στις εξέδρες θα βρεθεί και ο υπουργός Στρατιωτικών Παναγιώτης Κανελλόπουλος, υμνητής της Μακρονήσου και του «έργου» της το οποίο αποτέλεσε μαύρη κηλίδα για την Ελλάδα και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Οι Μακρονησιώτες νίκησαν 2-1 τον Ολυμπιακό και αποθεώθηκαν από τους φιλάθλους αλλά και τους αντιπάλους τους παίκτες! Η εικόνα θα εξοργίσει το καθεστώς των «αναμορφωτών» που δεν θα οργανώσει ξανά άλλον ποδοσφαιρικό αγώνα…
