Αιφνιδίως εμφανίστηκε στη δημόσια σφαίρα το ζήτημα της ιδιαίτερης προστασίας του Μνημείου (στην Αθήνα) το οποίο είναι αφιερωμένο στον Άγνωστο Στρατιώτη που πέθανε υπηρετώντας την πατρίδα. Και για μια ακόμη φορά, δυστυχώς, το «στενό κομματικό συμφέρον» έφερε στην επιφάνεια ζητήματα τα οποία έχουν να κάνουν με το έθνος και την πατρίδα .
Και μέσα σε αυτό το παράδοξο πλαίσιο θα επιθυμούσα να διατυπώσω τις ακόλουθες παρατηρήσεις:
Και καταρχήν.
1. Χρειαζόμαστε- ως έννομη τάξη- μια νέα διάταξη για την ποινική προστασία ειδικά του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη;
Το αναφέρω αυτό, γιατί υπάρχει «η κυβερνητική σκέψη» για να κατατεθεί μια τροπολογία η οποία θα προβλέπει ποινή φυλάκισης έως δύο (2) έτη για όσα άτομα προκαλούν ζημιές ή «γράφουν» συνθήματα στο χώρο, όπου είναι τοποθετημένο το ανωτέρω μνημείο (ΤΑ ΝΕΑ).
Διαθέτει έστω και μια ελάχιστη νομιμοποιητική βάση αυτή η σκέψη;
Η σαφής απάντηση είναι όχι.
Και τούτο, γιατί υπάρχει ήδη η διάταξη του άρθρου 378 παρ. 2 του Ποινικού Κώδικα η οποία προβλέπει ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο (2) ετών για όσους καταστρέφουν ή βλάπτουν εθνικά (ή καλλιτεχνικά) μνημεία.
Επομένως, θα ήταν ένα προφανές «ποινικό σφάλμα» να διαμορφώσει κανείς ένα «ιδιαίτερο αδίκημα» για την ποινική προστασία μόνο του μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη στην Αθήνα, από τη στιγμή κατά την οποία υπάρχει η ανωτέρω γενική ποινική διάταξη (με την πρόβλεψη μάλιστα και μεγαλύτερης ποινής σε σχέση με εκείνη την οποία επιθυμούν κάποιοι κυβερνητικοί κύκλοι).
Υπό το πρίσμα αυτό θα ήταν καλό να εγκαταλειφθεί η ανωτέρω σκέψη, γιατί δεν είναι δυνατό να «αλλοιώνουμε» τον Ποινικό Κώδικα με αχρείαστες νομοθετικές προβλέψεις (επειδή κάποιοι προφανώς ενοχλήθηκαν κομματικά από την απεργία πείνας, την οποία έκανε ένας γονιός που είχε χάσει το παιδί του κατά την εγκληματική σύγκρουση των τραίνων στα Τέμπη).
Ωστόσο, υπάρχει και ένα ακόμη πρόβλημα. Δηλαδή:
2. Σε ποιον ανήκει το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη και ποιος θα έχει τη λειτουργική εξουσία για να το προστατεύει;
Ανήκει στο έθνος.
Είναι σαφές, ότι το μνημείο αυτό ανήκει στο έθνος και την πατρίδα.
Εγκαινιάστηκε το 1932 για να τιμήσει τους στρατιώτες, οι οποίοι κατά καιρούς είχαν χάσει τη ζωή τους πολεμώντας για την υπεράσπιση αυτού του έθνους.
Τώρα το ποια είναι η έννοια του έθνους είναι ένα μεγάλο ζήτημα .
Υπενθυμίζω, ότι ο συγγραφέας του «Κοινωνικού Συμβολαίου» Ζαν-Ζακ Ρουσσώ υποστήριζε, ότι οι «κοινοτικοί δεσμοί και οι κοινοτικές ταυτότητες είναι αναγκαία συμπληρώματα της καθολικής μας ανθρωπότητας» (Rousseau, Discourse on Political Economy, 1755).
Η έννοια, δηλαδή, του «ανήκειν σε μια πατρίδα και σε ένα έθνος» ήταν κατά την αντίληψη αυτή -με την οποία συμφωνώ απολύτως-) ένα δομικό στοιχείο της ανθρώπινης ζωής .
Επιπλέον, πολύ πρόσφατα ένας διακεκριμένος Αμερικανός διανοούμενος, ο Richard Rorty, υποστήριξε ότι οι σύγχρονες «εθνικές ταυτότητες» διαμορφώνονται μέσα από τους διαλόγους της διαβουλευόμενης κοινωνίας των πολιτών ( Achieving our country).
Σε κάθε περίπτωση, όπως και να οριοθετήσει κανείς την έννοια του έθνους, ένα είναι σίγουρο : Το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη με το νεκρό οπλίτη ανήκει στο έθνος.
Και αφού διευκρινίστηκε το ζήτημα τούτο μπορούμε να ανιχνεύσουμε και κάτι άλλο.
Δηλαδή, ποιος θα έχει την αρμοδιότητα για να προστατεύει το μνημείο αυτό ή για να το κρατά «καθαρό»;
Ο Δήμος με τη βοήθεια της αστυνομίας.
Η απάντηση, κατά τη γνώμη μου, είναι σαφής. Με άλλα λόγια:
Αφού το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη ανήκει στο έθνος, την εξουσία για την προστασία του είναι απαραίτητο να την έχει ο αντίστοιχος Δήμος, ως γνήσιο και αντιπροσωπευτικό υποσύνολο του έθνους.
Και η εξουσία αυτή θα ενεργοποιείται με τη βοήθεια της Αστυνομίας, η οποία έχει με βάση το ΠΔ 1941/1991 την αρμοδιότητα για τη φύλαξη των δημόσιων χώρων (υπό την εποπτεία βεβαίως και των Εισαγγελικών αρχών).
Υπό το πρίσμα τούτο η εξουσία προστασίας του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη ανήκει βασικά στο Δήμο της Αθήνας.
Επομένως, είναι εντελώς εσφαλμένο το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (δηλαδή ένας «βραχίονας της εκτελεστικής εξουσίας») να κάνει αυτή τη δουλειά (όπως προτείνει η κυβέρνηση και ο Πρωθυπουργός).
Και είναι επίσης λάθος να γίνονται συγκρίσεις με το εθνικό κοιμητήριο του Arlington στις Ηνωμένες Πολιτείες, γιατί η ιστορία αυτού του κοιμητηρίου έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο στη χώρα τούτη.
Το συμπέρασμα;
Φοβάμαι, ότι η ανωτέρω περίεργη συζήτηση ξεκίνησε, επειδή κάποιοι κυβερνητικοί κύκλοι ενοχλήθηκαν κομματικά από την απεργία πείνας την οποία έκανε ένας γονιός που είχε χάσει το παιδί του κατά την εγκληματική σύγκρουση των τραίνων στα Τέμπη!
Κατά συνέπεια είναι απαραίτητο να μη κατατεθεί καμία τροπολογία, γιατί η ποινική μας νομοθεσία έχει μια γενική πρόβλεψη για τη προστασία όλων των εθνικών μνημείων (και όχι μόνο επιλεκτικά για το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη).
Και καλό θα ήταν στο μέλλον να μη συσχετίζεται το συμφέρον του οποιουδήποτε κόμματος με τα εθνικά μνημεία!
*Ο κ. Καλφέλης Γρηγόρης, Καθηγητής της Νομικής Σχολής στο ΑΠΘ.
