Απεξάρτηση: «Δεν άντεχα να ακούω “έλα μωρέ”» – Γονείς και πρώην χρήστες μιλούν στο ΒΗΜΑ

Κλείστε τα μάτια σας και μπείτε για λίγα λεπτά στη θέση ενός γονέα που το παιδί του κάνει χρήση ουσιών. Σκεφθείτε αν θα θέλατε το παιδί σας να είναι ένας «λειτουργικός χρήστης» ή ένας άνθρωπος ελεύθερος, κατόπιν σκληρής προσπάθειας, από οποιαδήποτε παθολογική εξάρτηση, με σχέδια για τη ζωή του. Σχέδια που όσο βρισκόταν στη χρήση, δεν μπορούσε καν να σκεφτεί.

Θεωρώ εύκολη την απάντηση. Έτσι όπως έθεσα το ερώτημα, ποιος θα διάλεγε την πρώτη επιλογή; Το ερώτημα όμως, δεν είναι παραπλανητικό. Είναι συγκεκριμένο και ουσιαστικό, γιατί τίθεται για ένα ζήτημα εξαιρετικά σοβαρό: την απεξάρτηση.

Η τοξικοεξάρτηση είναι ένα φαινόμενο που αφορά χιλιάδες συμπολίτες μας. Πιθανόν και πολλούς από εσάς που διαβάζετε τώρα αυτές τις γραμμές. Και μη σκεφθείτε ότι σε εσάς δεν θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο. Δυστυχώς, σε όλους μπορεί να συμβεί. Όπως στον Γιώργο, τον Γιάννη, τον Νίκο, τη Γεωργία, τον Τάσο, τον Παντελή, την Αλίκη. Όλοι τους άνθρωποι της «διπλανής πόρτας», «οικογενειάρχες», με καλό μορφωτικό επίπεδο, αλλά με διαφορετικές παραστάσεις και βιώματα. Ο αγώνας τους, κοινός: να εντοπίσουν τα αίτια και να τα «πολεμήσουν» για να αναδομήσουν κατ’ αρχάς τον ίδιο τους το εαυτό και στη συνέχεια να επανενώσουν τους αρμούς της οικογένειας.

Τον τελευταίο χρόνο, μετά τη ψήφιση του νόμου για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, επιδίδονται και σε έναν διαφορετικό αγώνα – αυτόν που θα διατηρήσει «ζωντανά» τα προγράμματα του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ), τα οποία μαζί με άλλες μονάδες και οργανισμούς απεξάρτησης (Οργανισμός Κατά των Ναρκωτικών -ΟΚΑΝΑ, 18 ΑΝΩ, ΑΡΓΩ, ΜΕΘΕΞΙΣ, ΔΙΑΠΛΟΥΣ) μπήκαν κάτω από την ίδια ομπρέλα του νεοσυσταθέντος ΕΟΠΑΕ (Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης & Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων), ανεξαρτήτως θεραπευτικής προσέγγισης. Κι αυτό είναι πολύ βασικό, διότι η ποικιλομορφία που χαρακτηρίζει τα προγράμματα, είναι αυτή που κάνει τη διαφορά.

Κάθε πρόγραμμα είναι διαφορετικό

«Μέσα στο ΚΕΘΕΑ κάθε πρόγραμμα είναι διαφορετικό. Είναι διαφορετικές οι ανάγκες ενός εφήβου κι ενός ενήλικα. Άλλος ο τρόπος λειτουργίας της “Παρέμβασης” που είναι κλειστό πρόγραμμα, άλλος ο τρόπος που εφαρμόζεται στην “Έξοδο” στη Λάρισα. Όλα τα προγράμματα χρειάζονται και όλα έχουν διαφορετικό στόχο, ανάλογα με τον χαρακτήρα κάθε χρήστη. Δεν κάνουν όλα για όλους. Γι’ αυτό και υπήρχαν κατά καιρούς παραπομπές ατόμων από ένα πρόγραμμα σε κάποιο άλλο που πιθανόν να ήταν πιο καλό για το συγκεκριμένο άτομο. Ακόμη και για το προφίλ της οικογένειας. Διότι υπήρχαν άνθρωποι που δεν είχαν κανένα οικογενειακό υποστηρικτικό περιβάλλον. Και εκεί βρέθηκαν οι σύλλογοι οικογένειας για να βοηθήσουν αυτούς τους ανθρώπους. Εκεί, οι σύλλογοι έκαναν τεράστια δουλειά, έκαναν τη δουλειά μιας δεύτερης οικογένειας. Τα λέμε όλα αυτά για να καταλάβετε τι χάνεται αυτή τη στιγμή, τι πάει να χαθεί. Σαράντα χρόνια ιστορίας του ΚΕΘΕΑ δεν τα πετάς».

Ο Παντελής Ξυπολυτάς, γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Συλλόγων Οικογένειας ΚΕΘΕΑ και γονιός αποφοίτου – όπως αποκαλούνται όσοι έχουν ολοκληρώσει το σύνολο του προγράμματος, έχουν δηλαδή απεξαρτηθεί και επανενταχθεί στην κοινωνία – μιλά με αγωνία.

Η ίδια αγωνία, για το μέλλον των προγραμμάτων απεξάρτησης, ζωγραφίζεται στο πρόσωπο όλων των ανθρώπων που συναντήσαμε ένα μεσημέρι του Ιουλίου στην αίθουσα του ΚΕΘΕΑ Διάβαση – ενός προγράμματος που ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1990 στην Αθήνα και απευθύνεται σε χρήστες ουσιών και τις οικογένειές τους. Ανάμεσά τους, ο Γιάννης και ο Νίκος, πρώην χρήστες οι ίδιοι, ο Γιώργος, ο Τάσος, ο Παντελής και η Αλίκη, γονείς παιδιών που έκαναν χρήση ουσιών, και η Γεωργία, σύζυγος πρώην χρήστη. Δίπλα τους, η Λεμονιά, 19 χρόνια θεραπεύτρια στο ΚΕΘΕΑ.

«Ο καθένας καταθέτει ένα κομμάτι από τη ψυχή του μέσα εδώ»

«Ας το κάνουμε όπως το κάνουμε πάντα», είπε η Γεωργία στους υπολοίπους, καλωσορίζοντας μας. Ο Παντελής έσπευσε να μας εξηγήσει: «Ακόμη και την επαφή με δημοσιογράφο, την κάνουμε ως ομάδα. Ο καθένας καταθέτει ένα κομμάτι από τη ψυχή του μέσα εδώ. Κι αυτό έχουμε μάθει να το κάνουμε στο ΚΕΘΕΑ».

Ο λόγος τους, ζωηρός, γεμάτος ενέργεια, έρεε σαν ποτάμι. Ήθελαν μέσα στις λίγες ώρες που είχαμε στη διάθεσή μας να μάς δώσουν να καταλάβουμε την πολύτιμη αξία του Κέντρου που τους ξαναχάρισε τη ζωή. Και όχι μόνο στους ίδιους. Σε όλα τα μέλη της οικογένειάς τους. Διότι, όπως λένε και οι ίδιοι, η εξάρτηση δεν είναι πρόβλημα μόνο του χρήστη. Συμπαρασύρει την οικογένεια.

«Το σπίτι μας ανασυγκροτήθηκε»

Αποφασίζουν να μας μιλήσουν με τη σειρά που κάθονται. Πρώτος ο Γιώργος Καλαϊντζίδης, πρόεδρος Συλλόγου Οικογένειας ΚΕΘΕΑ Διάβαση, ο οποίος βρίσκεται στο πρόγραμμα από το 2019. «Είδα χρήση κάνναβης στον μικρό μου γιο, ήταν 19 ετών. Ένα χρόνο αφότου ήρθαμε με τη σύζυγό μου, προσέγγισε το πρόγραμμα και ο γιος μου, ο οποίος είναι πλέον “καθαρός”. Το σπίτι μας είχε διαλυθεί και ανασυγκροτήθηκε. Από τότε παραμένω στο πρόγραμμα ως εθελοντής. Το ίδιο και η σύζυγός μου».

«Δεν σταματά κανείς την προσπάθεια»

Ο Γιάννης Παπαθανασίου, υπεύθυνος Επικοινωνίας στον Σύλλογο Αποφοίτων ΚΕΘΕΑ, μπήκε στο πρόγραμμα το 2019 και το ολοκλήρωσε το 2022. Η μητέρα του παραμένει ως εθελόντρια. «Εγώ ένιωσα καλά σύντομα, αλλά ήρθα μόνος μου και έφερα και τους γονείς μου. Θεωρώ ότι δεν σταματά κανείς την προσπάθεια. Τα τρία χρόνια είναι, κατά μέσο όρο, ένας ικανοποιητικός χρόνος που σε μένα λειτούργησε καλά».

Δίπλα του ο Νίκος, ο οποίος ήταν εξαρτημένος από οπιούχα φάρμακα. Είναι «καθαρός» από το 2016 και το 2020 ολοκλήρωσε το πρόγραμμα.

«Η θεραπευτική πορεία έχει διάφορα στάδια», εξηγεί. «Από την ώρα που θα βγεις από την “πιάτσα” και θα αρχίσεις να πηγαίνεις στον συμβουλευτικό σταθμό, όπου σιγά σιγά αρχίζει και ενισχύεται το αίτημά σου στην απεξάρτηση, παίρνοντας την απόστασή σου από τη χρήση των ουσιών, κατόπιν αρχίζεις να μπαίνεις στις ομάδες όπου γνωρίζεις τους άλλους, μετά έρχεται η Κοινότητα – το κύριο στάδιο της θεραπείας το οποίο μπορεί να διαρκέσει από 9 μήνες μέχρι 1 ½ χρόνο, και ακολούθως έχουμε τη φάση της κοινωνικής επανένταξης, όπου πάλι γίνονται ομάδες και σιγά σιγά αρχίζεις να μπαίνεις στην κοινωνία.

Αυτό το σημείο είναι κρίσιμο διότι τότε βγαίνεις από το προστατευμένο περιβάλλον. Την απεξάρτηση πολύς κόσμος την συγχέει με τα στερητικά. Η αλήθεια είναι ότι είναι πολύ βαθύτερο και πολύ πιο δύσκολο να απελευθερωθείς και να απεξαρτηθείς βιώσιμα από τη χρήση ουσιών. Και όχι μόνο από τις ουσίες. Στο σύλλογο αποφοίτων είναι και άνθρωποι που απεξαρτήθηκαν από τον τζόγο, το αλκοόλ… Η καταστροφή που γίνεται σε ατομικό, κοινωνικό και οικογενειακό επίπεδο, έχει πάνω κάτω την ίδια μορφή».

Υπάρχει πάντα μια πόρτα ανοιχτή

Η Γεωργία Νικολακοπούλου, γραμματέας του Συλλόγου Οικογένειας ΚΕΘΕΑ – Διάβαση, παρακολούθησε τα αντίστοιχα προγράμματα, ως σύζυγος ανθρώπου που έκανε χρήση.

«Ο σύζυγός μου ήταν αρχικά στη χρήση, έκανε μία υποτροπή πολλά χρόνια μετά και απευθύνθηκε μόνος του στο πρόγραμμα, γνωρίζοντας ήδη πώς και πού, αφού είχε ήδη πάρει βοήθεια την πρώτη φορά. Κι αυτό είναι το σημαντικό: ότι θα επανέλθουμε στο πρόγραμμα αν παραστεί ανάγκη. Υπάρχει πάντα μια πόρτα ανοιχτή. Η υποτροπή του συζύγου μου στη χρήση δεν δημιούργησε ιδιαίτερα προβλήματα, αλλά ο ίδιος αντιλήφθηκε αρκετά νωρίς ότι αρχίζει να εξαρτάται και μπόρεσε να προλάβει κάποια χειρότερη υποτροπή», αναφέρει.

Σύμφωνα με τη Γεωργία, επί της ουσίας κανείς δεν είναι μόνος του στη χρήση. «Συμπαρασύρει όλη την οικογένεια και στο τέλος μπορεί αυτός που φτάνει στη χρήση να είναι και ο πιο υγιής πυλώνας της οικογένειας, ο πιο δυνατός, αυτός που αντιστέκεται σε κάτι που φαίνεται να καταρρέει μέσα από τη χρήση», λέει και σημειώνει ότι πολλοί ωφελήθηκαν μέσα από τα προγράμματα. «Υπήρχαν ζητήματα που σχετίζονταν με ενδοοικογενειακή βία. Οι γυναικοκτονίες που βλέπουμε, πολλές φορές σχετίζονται με τη χρήση ουσιών».

Όλα ξεκίνησαν μέσα στην πανδημία

Ο Τάσος Καπάτος, πρόεδρος του Συλλόγου «Στροφή» (σ.σ. πρόκειται για το δεύτερο πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ που τέθηκε σε λειτουργία το 1988, πέντε χρόνια μετά το πρώτο, την «Ιθάκη», και απευθύνεται σε έφηβους χρήστες ναρκωτικών ουσιών 13-21 ετών και τις οικογένειές τους), μπήκε στο πρόγραμμα πριν από 3,5 χρόνια.

«Ζήτησα βοήθεια όταν ο μικρός μου γιος, σε ηλικία 15 ετών, ξεκίνησε χρήση ουσιών. Αυτό έγινε την περίοδο του lockdown. Στον κορωνοϊό πολλά παιδιά έφευγαν σκαστά από το σπίτι και πήγαιναν στις πλατείες. Διαφορετικές παρέες ενώνονταν… Έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο αυτό την περίοδο του κορωνοϊού. Η χρήση στις πλατείες ήταν ανεξέλεγκτη. Στα 17 του χρόνια ζητήσαμε βοήθεια από τη “Στροφή”. Σήμερα είναι κοντά 3,5 χρόνια “καθαρός”. Βρίσκεται στη φάση της επανένταξης. Τα άλλα δύο μου παιδιά παρακολουθούν το πρόγραμμα των αδερφών».

Ο Τάσος έχει διπλή ιδιότητα: εκτός από γονέας είναι και στον σύλλογο των αποφοίτων. «Είμαι κι εγώ απόφοιτος του ΚΕΘΕΑ. Είμαι 30 χρόνια “καθαρός”. Το 1994 ήταν η πρώτη μου επαφή με το ΚΕΘΕΑ. Έκανα μία πρώτη προσπάθεια τότε. Ξεκίνησα όμως να παίρνω βοήθεια, απόλυτα συνειδητοποιημένος πια, το 1996-1997. Είχα την ανάγκη να γυρίσω 360 μοίρες και να αλλάξω, να νιώσω άλλος άνθρωπος. Αυτό για να συμβεί πρέπει να δουλέψεις πραγματικά με εαυτό σου και να κάνεις αλλαγές.

Δεν γίνεται με άλλον τρόπο, δεν πιστεύω σε άλλον τρόπο, γιατί ο χρήστης έχει πρόβλημα εσωτερικό, μέσα του. Έχει πρόβλημα με τον τρόπο σκέψης. Δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει με μια απλή θεραπεία. Δεν μπορεί κάποιος που έχει οποιαδήποτε εξάρτηση να πάει κάπου να του δώσουν θεραπεία και να πει ότι “σε έναν, δύο, πέντε μήνες είμαι καλά”. Η αλλαγή πρέπει να γίνει μέσα του. Χρειάζεται να μπουν όρια στη ζωή του και να τα δομήσει».

Η απεξάρτηση είναι δύσκολη, αλλά μονόδρομος

Ο κ. Καπάτος είναι της άποψης ότι «με τον νέο νόμο θέλουν να κάνουν λειτουργικούς χρήστες, αλλά εγώ δεν μπορώ να το δεχτώ αυτό. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα έρθουμε αντιμέτωποι με σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα και ακραίες καταστάσεις, διότι η χρήση έχει μεγάλες καταστροφές και πολλή βία. Η απεξάρτηση, κι όταν λέμε απεξάρτηση εννοούμε τη “στεγνή”, είναι δύσκολη, υπόθεση, αλλά είναι μονόδρομος. Η χρήση είναι τρισχειρότερη».

«Δεν άντεχα να ακούω “έλα μωρέ”»

Η Λ., μητέρα εφήβου που έκανε χρήση και η οποία θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία της, μας περιγράφει πώς αντιδρούσε ο περίγυρός της όταν μοιραζόταν το πρόβλημα του γιου της.

«Επειδή ο γιος μου έκανε χρήση ουσίας που ανήκει στα αποκαλούμενα “μαλακά” ναρκωτικά, όταν άρχισα μέσα στην αγωνία μου να το μοιράζομαι με γνωστούς μου, άκουγα συνέχεια “έλα μωρέ, δεν είναι τίποτα, έφηβος είναι”. Αυτό άκουσα ακόμη και σε δομή του ΟΚΑΝΑ, από ψυχίατρο, που μου είπε: “Έλα μωρέ, δεν είναι τίποτα. Δες όλοι αυτοί τι παίρνουν”. Δυστυχώς, η χρήση ναρκωτικών, εκτός από τις βαριές περιπτώσεις, είναι “έλα μωρέ…”. Δεν θεωρώ ότι όλοι αυτοί που έχουν αυτή την αντίληψη αποσκοπούν σε κάτι. Ζούμε σε μία κοινωνία που διαβρώνεται.

Ήρθα εδώ διότι έμαθα ότι αυτή η δομή δεν είναι του “έλα μωρέ” και του “δε βαριέσαι”. Σκέφτομαι σήμερα ότι αν δεν υπήρχε, εγώ που θα έβρισκα να απαγκιάσω; Σε ποια δομή; Έκατσα και είδα. “Είδα” τη φωνή του γιου μου, “είδα” τη φωνή του άντρα μου, είχα την “οικογένεια” μαζί μου και γύρω μου, χωρίς να είναι οικογένεια. Και μπόρεσα να αλλάξω πέντε πράγματα».

Την ίδια αυτό που την ενοχλεί πολύ – όπως λέει – με τον νέο νόμο, είναι η ομοιογενοποίηση των δομών κάτω από μία ταμπέλα, το οποίο δεν βοηθάει. Κάθε δομή – αναφέρει – έχει τον δικό της χαρακτήρα και τα δικά της στοιχεία.

«Ο άνθρωπος γεννιέται εξαρτημένος. Δεν μπορεί να ζήσει χωρίς εξάρτηση, εν γένει. Πότε μπαίνει στην παθολογική εξάρτηση; Όταν είναι σε ηλικίες εφηβικές που πρέπει να αυτονομηθεί και να βγει στην κοινωνία. Εκεί την πατάει. Άρα λοιπόν, σκοπός των προγραμμάτων και ειδικά του ΚΕΘΕΑ, που είναι ολιστικά, με τον γονιό δίπλα, τον αδελφό, τον σύντροφο, δεν είναι να κρατήσουν εξαρτημένο το παιδί στο γονιό, αλλά να συμπληρωθούν τα κενά που υπήρχαν, που δημιούργησε η οικογένεια σε αυτό τον νέο άνθρωπο, έτσι ώστε να αυτονομηθεί ουσιαστικά. Γιατί η απεξάρτηση είναι μία βαθιά πληγή της ωρίμασης της προσωπικότητας», εξηγεί.

«Οι 5 πρώτοι μήνες, ήταν οι δυσκολότεροι της ζωής μου»

Η οικογένεια του Παντελή Ξυπολυτά – πατέρας αποφοίτου – παρακολούθησε στο σύνολό της το πρόγραμμα της «Στροφής».

«Μπήκαμε στο πρόγραμμα το 2018. Στις 21 Ιουνίου ήταν το πρώτο ατομικό ραντεβού, στις 2 Ιουλίου ήταν η πρώτη ομάδα. Ξεκινήσαμε εμείς και ο γιος μας ήρθε 5 μήνες μετά, με δική του θέληση. Ήταν οι 5 πιο δύσκολοι μήνες της ζωής μου», μας λέει.

Ο γιος του ξεκίνησε τη χρήση πριν τα 16 του χρόνια, στην εφηβεία. «Άκουγα “έλα μωρέ, όλοι το κάνουν στην εφηβεία, θα περάσει”. Με το “θα περάσει” φτάσαμε στο σημείο να υπάρχει πολλή μεγάλη βία στο σπίτι. Πολλή βίαιη συμπεριφορά γενικότερα και μεγάλη αποστασιοποίηση του γιου μου από εμάς».

Οι χρήστες δεν είναι η αρρώστια, είναι το σύμπτωμα

Όταν εντάχθηκαν στην κοινότητα, ανακάλυψαν τα κενά που υπήρχαν στην οικογένεια και συνειδητοποίησαν αυτό που τους έλεγαν: ότι οι χρήστες δεν είναι η αρρώστια, είναι το σύμπτωμα. «Η “αρρώστια” ήταν αλλού. Ήταν μέσα στην οικογένεια, στους δεσμούς της οικογένειας. Μέσα από τις ομάδες, καταλάβαμε μετά από πολύ χρόνο, τι συνέβαινε και τι έπρεπε να αλλάξουμε εμείς στη μεταξύ μας συμπεριφορά, κατ’ αρχάς εγώ με τη γυναίκα μου. Παρότι δεν είχαμε αυτό που λένε “σοβαρά προβλήματα”. Μια χαρά συνεννοούμασταν μεταξύ μας. Αλλά τα πράγματα ήταν πιο βαθιά. Καταλάβαμε μετά από πολύ καιρό τι έπρεπε να αλλάξουμε».

Ο γιος του, αρχικά έμεινε στην Κοινότητα έξι μήνες. Τότε διέκοψε το πρόγραμμα και έμεινε στο σπίτι για έναν μήνα. «Είχαμε πάρει πολλή βοήθεια ως οικογένεια από το πρόγραμμα, στο πώς θα του συμπεριφερθούμε την περίοδο της διακοπής ώστε να τον βοηθήσουμε να πάρει την απόφαση να ξαναγυρίσει στο πρόγραμμα. Τελικά γύρισε στο πρόγραμμα και, κατά τα λεγόμενα του ιδίου, μετά από τουλάχιστον 6 μήνες πήρε την απόφαση να απεξαρτηθεί. Ο γιος μου παρακολούθησε συνολικά το πρόγραμμα για τέσσερα χρόνια. Μπορώ να σας πω ότι και στην πορεία της επανένταξης υπήρξαν προβλήματα. Έναν μήνα πριν ολοκληρώσει το πρόγραμμα, είχαμε την πιο σοβαρή οικογενειακή κρίση. Εκεί είχαμε τεράστια βοήθεια από το πρόγραμμα. Στη νέα δομή, αυτή η κατάκτηση θα είχε χαθεί».

«Νιώθω τυχερή μέσα στην ατυχία μου»

Η Αλίκη Νικολάτου, leader σήμερα στην ομάδα αυτοβοήθειας ΚΕΘΕΑ ΔΙΑΒΑΣΗ, εντάχθηκε στο πρόγραμμα το 2000 μαζί με τον σύζυγό της.

«Διαπιστώσαμε ότι ο μεγάλος μας γιος κάνει χρήση, βρίσκοντας κάτι χάπια στην αρχή. Ευτυχώς ήρθαμε κατευθείαν εδώ, δεν πήγαμε αλλού. Ερχόμασταν μόνοι μας, χωρίς ο γιος μας να προσεγγίσει, και στα δύο χρόνια που σχεδόν θα ολοκληρώναμε το πρόγραμμα, αποφάσισε να έρθει. Ήρθε στην βραδινή κοινότητα τότε, ως εργαζόμενος».

Η ίδια μας εξομολογείται ότι νιώθει τυχερή μέσα στην ατυχία της. Τυχερή που βρήκε μια «αγκαλιά» και μια ουσιαστική στήριξη όταν την είχε ανάγκη. Τυχερή που κατάφεραν να ξεπεράσουν τα όποια προβλήματα είχαν ως οικογένεια.

«Ξεκίνησα με ντροπή και ενοχές»

«Όταν πρωτοξεκίνησα εδώ, μέσα στην ντροπή, τις ενοχές… Μου πήρε πολύ καιρό… Τώρα όλα είναι καλύτερα, όχι μόνο στο γιο μας, αλλά και σε μας ως οικογένεια, στη συμπεριφορά μας, στις σχέσεις μας, στους ανθρώπους παραέξω… Πιστεύω στις διορθωτικές κινήσεις, να ανοίξει το μυαλό μου, να μάθω να ακούω. Κι όλα αυτά τα έμαθα εδώ. Βέβαια, όλα έγιναν με πολλή δουλειά. Εγώ συνεχίζω ακόμα και νιώθω πως εξελίσσομαι, ότι γίνομαι καλύτερος άνθρωπος. Νιώθω πως αυτό δεν τελειώνει. Και πάνω που λέω ότι έμαθα, κάτι συμβαίνει και συνεχίζω».

Η Αλίκη δεν κρύβει τη στεναχώρια της για τις εξελίξεις στον τομέα της απεξάρτησης. «Είναι πολύ βίαιο αυτό που συμβαίνει, όλες αυτές οι αλλαγές, και δεν ξέρουμε τι μας γίνεται. Με νοιάζει για τους ανθρώπους που βρίσκονται στις ομάδες. Τι θα κάνουν; Εγώ βρήκα μία αγκαλιά όταν τη χρειάστηκα. Αυτοί πως θα συνεχίσουν;».

«Ο νόμος οδηγεί στη διάλυση του ΚΕΘΕΑ»

Σύμφωνα με τον Παντελή Ξυπολυτά, «η ανάγκη ύπαρξης της Ομοσπονδίας δημιουργήθηκε από την κατάργηση του αυτοδιοίκητου του ΚΕΘΕΑ, το 2019 – ήταν το πρώτο μεγάλο βήμα πριν από αυτό που ζούμε σήμερα, που ουσιαστικά οδηγεί στη διάλυσή του. Πάντα είχαμε προβλήματα υποχρηματοδότησης. Και παλιά υπήρχε η λογική της αποδόμησης του ΚΕΘΕΑ σε πολιτικό επίπεδο, είτε με μείωση της χρηματοδότησης, είτε με αναστολή πρόσληψης προσωπικού… Και φτάνουμε στο σήμερα. Όταν μάθαμε πριν από 1 ½ χρόνο για το νομοσχέδιο για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, αμέσως καταλάβαμε ότι αυτό είναι το τέλος του ΚΕΘΕΑ».

«Αδιανόητες οι μετακινήσεις προσωπικού»

Όπως αναφέρει, έχει μετακινηθεί σχεδόν το σύνολο του προσωπικού από τα προγράμματα. «Οι μετακινήσεις του προσωπικού που ξεκίνησαν την 1η Ιουλίου είναι τουλάχιστον αδιανόητες. Έχουν φύγει άνθρωποι – κλειδιά από όλα τα προγράμματα του ΚΕΘΕΑ και έχουν μετακινηθεί σε χώρους εποπτευόμενης χρήσης, σε υπνωτήρια, σε μονάδες χορήγησης υποκαταστάτων, και έχουν αντικατασταθεί από ανθρώπους που προέρχονται από μονάδες υποκαταστάτων. Οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν καμία απολύτως εμπειρία στο πώς λειτουργεί μία κοινότητα θεραπευτική και τα στεγνά προγράμματα».

Ανάλογη είναι η άποψη της θεραπεύτριας του ΚΕΘΕΑ επί 19 χρόνια, Λεμονιάς Φακάρου. Όπως καταγγέλλει, τα προγράμματα απεξάρτησης έχουν αποδεκατιστεί και οι αρμόδιοι επενδύουν στη μείωση της βλάβης.

«Κλειδί» η δουλειά που γίνεται μαζί με τις οικογένειες

«Ξέρετε, έχει σημασία πώς ερμηνεύει κανείς την εξάρτηση. Η εξάρτηση είναι πολυπαραγοντικό κοινωνικό φαινόμενο. Δεν υπάρχει στο DNA, ούτε είναι μία υποτροπιάζουσα νόσος του εγκεφάλου, που χρειάζεται φάρμακο. Η απεξάρτηση είναι δύσκολη στα στεγνά προγράμματα. Και είναι δύσκολη επειδή ακριβώς στοχεύει στις αιτίες. Δεν αντιμετωπίζει το σύμπτωμα, κι αυτό είναι που την κάνει δύσκολη. Και γι’ αυτό όμως, έχει αυτή την αποτελεσματικότητα. Και γι’ αυτό, μετά από πολλά χρόνια, άνθρωποι που έχουν φέρει “τούμπα” τη ζωή τους, έχουν απαλλαγεί οριστικά από την ταυτότητα του χρήστη. Είναι ένα κομμάτι της προσωπικής τους πορείας.

Από εκεί και πέρα, έχουν χτίσει πολλά πράγματα, έχουν απελευθερωθεί, διότι η εξάρτηση είναι “δεσμά”. Πρέπει όλοι να καταλάβουν ότι η δουλειά που γίνεται μαζί με τις οικογένειες είναι πολλές φορές το “κλειδί” για την κινητοποίηση και την ολοκλήρωση της θεραπείας. Δυστυχώς, οι αρμόδιοι που λαμβάνουν αποφάσεις επιμένουν στη μείωση της βλάβης. Αυτό, ας το καταλάβουν όλοι, σημαίνει γκετοποίηση, περιθωριοποίηση… Ακόμη και ο ΟΚΑΝΑ, που παλαιότερα προωθούσε τη χορήγηση υποκατάστατων και την ιατροκεντρική αντίληψη, στα εκπαιδευτικά σεμινάρια που έκαναν τα τελευταία χρόνια, πριν τη δημιουργία του ΕΟΠΑΕ, δεν μιλούσαν πια για το φάρμακο. Πρώτα μιλούσαν για τη φροντίδα και την άμεση πρόσβαση, και μετά για τη μείωση βλάβης. Τώρα πάμε ακόμη πιο πέρα. Το βαρέλι δεν έχει πάτο…».