Από μια σκοπιά, το γεγονός ότι η αποκατάσταση της ελληνικής δημοκρατίας συνέβη Ιούλιο είναι απολύτως ταιριαστό. Οπως έλεγε και ο Ελύτης, «εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις». Σε πιο σύντομη βερσιόν: σου απομένει ένα καλοκαίρι. Το καλοκαίρι εξάλλου, συνυφασμένο με τον τουρισμό, αποτελεί και τη βαριά βιομηχανία της χώρας – ρήση που παλιά λειτουργούσε ως μεταφορά, αλλά πλέον αποτελεί (ρυπαρή) κυριολεξία. Αρκεί να κοιτάξει κανείς την περιβαλλοντική επιβάρυνση ενός νησιού για να το καταλάβει.
Το πλεονέκτημα της ημερομηνίας αποκατάστασης είναι ότι προσφέρεται για έναν σωστό εορτασμό: η καλοκαιρία επιτρέπει υπαίθριες δεξιώσεις, δίνοντας και ένα νόημα στην ίδια την ύπαρξη του κήπου του Προεδρικού Μεγάρου. Η καθιερωμένη ετήσια δεξίωση γίνεται έτσι ταυτόχρονα πολιτικό και κοσμικό γεγονός, με τις δηλώσεις των πολιτικών αντρών να μην ξεχωρίζουν από τις φωτογραφίες των στυλιστικών επιλογών των γυναικών (ναι, η δημοκρατία μπορεί να αποκαταστάθηκε αλλά η πατριαρχία δεν εκβαραθρώθηκε ποτέ).
Κάθε χρόνο θα αναδειχθεί και κάποιο θέμα που θα προκαλέσει τον πάνδημο σοσιαλμιντιακό σχολιασμό. Θυμάμαι ακόμα πόσο σάλο είχαν ξεσηκώσει πριν κάποια χρόνια οι φωτογραφίες ενός μουσικού που στην πρόβα για τη συναυλία του επίμαχου βραδιού φορούσε βερμούδα. Πόσοι και πόσες ευαίσθητοι συμπολίτες δεν είδαν σ’ αυτή την εικόνα τίποτα άλλο παρά χίλιες λέξεις για την έλλειψη σεβασμού στη δημοκρατία, λες και όσοι έριξαν τη χούντα των συνταγματαρχών φορούσαν φράκο!
Φέτος το επίμαχο γεγονός ήταν η επιλογή του Αλέξη Χαρίτση, του επικεφαλής της Νέας Αριστεράς, να παραστεί στη δεξίωση με συνοδό έναν πρόσφυγα από την Παλαιστίνη. Επικαλούμενη το πρωτόκολλο, που έχει κάνει τις προσκλήσεις αυστηρά προσωπικές (θα θυμάστε τον Αλέξη Τσίπρα και την κίνησή του να παραστεί το 2008 στη δεξίωση συνοδεία μιας μετανάστριας), η Προεδρία αρνήθηκε το αίτημα Χαρίτση.
Η άρνηση φαντάζομαι θα ήταν αναμενόμενη αλλά εκεί συνίσταται και το νόημα της κίνησης: να δείξει τους περιορισμούς που θέτουν αναπόδραστα παρόμοιες δεξιώσεις, να εγκλωβίσει την Προεδρία, αναγκάζοντάς τη να κάνει αυτό που εντέλει θα ήθελε κιόλας. Πίσω από την τυπολατρική και γραφειοκρατική δικαιολογία κρύβεται προφανώς η δεδηλωμένη υποστήριξη του ελληνικού κράτους σε αυτό του Ισραήλ.
Ομολογώ πως δεν έχω ακόμα καταλήξει αν θεωρώ ότι η κίνηση Χαρίτση δεν έχει και μια διάσταση εργαλειοποίησης του παλαιστινιακού ζητήματος. Η ισορροπία ανάμεσα στην επιθυμία ευαισθητοποίησης και τη μετατροπή της πολιτικής σε θεαματική διαδικασία είναι πολλές φορές εξαιρετικά λεπτή. Σε πολλές περιπτώσεις η επικοινωνιακή διάσταση καλύπτει το μήνυμα και μένει απλώς η επισήμανση του πόσο εξαιρετικά συμβολικός ήταν ο τάδε και ο δείνα πολιτικός αρχηγός.
Ασχέτως όμως των πάντα υπαρκτών κινδύνων, κινήσεις όπως αυτή του αρχηγού της Νέας Αριστεράς παράγουν νομίζω και μερικά αντικειμενικά αποτελέσματα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, π.χ., νομίζω ότι αναδεικνύεται κάτι που θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά, όχι μόνο για το συγκεκριμένο ζήτημα αλλά για την ίδια τη δημοκρατία. Οι ενέργειες για την αποκατάσταση της δημοκρατίας -η αντίσταση δηλαδή στη χούντα των συνταγματαρχών- πολιτικοποίησε την κοινωνία. Μισό αιώνα μετά, η κοινωνία έχει περιπέσει στην αδράνεια εκείνη που προκαλεί η φαινομενική θεσμική ομαλότητα.
Τι συμβαίνει τότε με τα πολιτικά ζητήματα; Όταν δεν μπορούν να μετατραπούν σε απλά διαχειριστικά ερωτήματα καταλήγουν έξω από τον κήπο.
Έχει την πολυτέλεια όμως η δημοκρατία να θεωρεί εαυτόν έναν εδεμικό κήπο χωρίς το δέντρο της γνώσης; Το μήλο της πολιτικής συνήθως έχει άλλη γνώμη.
