Ιστορική μνήμη. Αν κάποιος αναζητά ένα σύγχρονο μάθημα, όχι μόνο για τη διαχείριση κι εργαλειοποίησή της, αλλά και για την κατασκευή της, μπορεί να το βρει στην Τουρκία.
Αποστολή στην Τουρκία
Μία μόνο ημέρα, για την ακρίβεια η νύχτα του αποτυχημένου πραξικοπήματος το 2016, έχει μετατραπεί σε εκθεσιακό «υλικό» για περισσότερα από 65.000 τ.μ. στο «Μουσείο Μνήμης της 15ης Ιουλίου» στην τουρκική πρωτεύουσα. Αναφορά-έκπληξη, σε προβεβλημένη μάλιστα θέση, στην ελληνική Χούντα, προβάλλοντας την τουρκική εισβολή στην Κύπρο ως αίτιο για την πτώση της.
Η ελληνική Χούντα είναι προβεβλημένη στα μουσεία μνήμης του πραξικοπήματος.
Για τη δημιουργία υποθαλάσσιων τούνελ στον Βόσπορο, η τουρκική κυβέρνηση, όπως έχει γραφτεί, συμβουλεύτηκε ιάπωνες πολιτικούς μηχανικούς με ειδίκευση στη δόμηση σε σεισμογενή εδάφη. Για τις προεδρικές εκλογές του 2023, όπως διαπίστωσε ιδίοις όμμασι το «Βήμα», η Άγκυρα «επιστράτευσε» προγραμματιστές από το Μαϊάμι των ΗΠΑ. Για την κατασκευή των μουσείων Hafiza (Μνήμης) για πραξικόπημα του 2016 στην πρωτεύουσα και στην Κωνσταντινούπολη, κατέφυγε στην προηγμένη τεχνολογία και στην «τελευταία λέξη» της διεθνούς μουσειολογίας.
Η μοιραία βραδιά
Ειδικά στην Άγκυρα, δημιουργώντας διαδραστικά τρισδιάστατα περιβάλλοντα, ο επισκέπτης «εκτοξεύεται» στη μοιραία βραδιά του Ιουλίου του 2016, και νιώθει πως τη βιώνει σε πραγματικό χρόνο εν μέσω ψηφιακών σφαιρών, τανκς και ήχων, συχνά ανατριχιάζοντας. Κάθε θεματική, ταμπλό, έκθεμα, βίντεο εντάσσεται στο πλαίσιο ενός «σεναρίου», που αναδεικνύει την «εποποιία», όπως την ονόμασε και σε ομιλία του ο τούρκος πρόεδρος ανήμερα της επετείου, των γενναίων τούρκων πολιτών, ιστορικών υποκειμένων που «με γυμνά χέρια αντιπαρατέθηκαν στήθος με στήθος με ενόπλους και τανκς», συσπειρωμένοι γύρω από τον ηγέτη τους, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ενα από τα οχήματα που συνέθλιψαν οι ερπύστριες των τανκς εκτίθεται στην Πόλη.
Ο «ξένος παράγοντας» εμφανίζεται να επιβουλεύεται τη χώρα, βρισκόμενος πίσω από τους πραξικοπηματίες της «τρομοκρατικής οργάνωσης» του τούρκου ιμάμη, Φετουλάχ Γκιουλέν (1941-2024), που υποτίθεται ότι ενορχήστρωσε το πραξικόπημα.
«Το όνομα της νίκης είναι Τουρκία», αποτελεί το κυρίαρχο μότο-επιμύθιο. Ήταν γραμμένο με μεγάλα γράμματα ως σλόγκαν στα κυβερνητικά κτήρια στην πρωτεύουσα και στην Κωνσταντινούπολη αυτή την εβδομάδα των εκδηλώσεων για την 15η Ιουλίου, κατά την οποία είχαν προσκληθεί από την τουρκική προεδρία 200 τούρκοι και ξένοι δημοσιογράφοι – ανάμεσά τους και η υπογράφουσα. Η Τουρκία ήταν ήδη μεγάλη, μάθαμε, αλλά «έγινε ακόμη μεγαλύτερη μετά το πραξικόπημα».
Τα highlights
Το μαξιμαλιστικό, αναμφίβολα εντυπωσιακό μουσείο Μνήμης της Άγκυρας χάνει το μέτρο. Το αντίστοιχο Μουσείο της Πόλης, ελάχιστα μέτρα από τη Γέφυρα του Βοσπόρου, όπου τα τανκς έκλεισαν την κυκλοφορία και 35 πολίτες αφήσαν την τελευταία τους πνοή, κλέβει την παράσταση. Εχει ανθρώπινη κλίμακα, προκαλώντας συναισθηματικές ταυτίσεις στο εγχώριο κοινό – είδαμε «καθηλωμένους» μαθητές σχολείων με t-shirt υπέρ της Παλαιστίνης, χάρη στους συμβολισμούς και στα εκθέματά του. Δύο θεωρούνται πάντως τα highlights. Πρώτο, το λευκό κινητό, μέσω του οποίου το βράδυ του πραξικοπήματος, ο Ερντογάν απηύθυνε με βιντεοκλήση το τηλεοπτικό διάγγελμα-κάλεσμα στους πολίτες. Βρίσκεται μόνο του ως έκθεμα σε μια βιτρίνα.
Το κινητό μέσω του οποίου απηύθυνε διάγγελμα στον τουρκικό λαό ο Ερντογάν τη βραδιά του επιχειρούμενου coup d’Etat θεωρείται το highlight του Μουσείου Μνήμης του Πραξικοπήματος.
Δεύτερο, τα παραταγμένα σαν εικαστική installation παπούτσια που φορούσαν τη νύχτα του πραξικοπήματος τα θύματά του.
Τα παπούτσια των νεκρών του πραξικοπήματος ως έκθεμα.
Κάθε ένας από τους 253 νεκρούς δεν έχει μόνο το δικό του δέντρο με το όνομά του στο «μονοπάτι των μαρτύρων», στο προαύλιο, με την λεπταίσθητη ισλαμική αισθητική. Έχει και το δικό του ξύλινο λευκό πουλί, κρεμασμένο στον εσωτερικό θόλο, δημιουργώντας ένα συμβολικά αποδημητικό κοπάδι.
Τα παπούτσια των θυμάτων του ως έκθεμα στο μούσειο στην Κων/πολη.
Ο ρόλος του CHP
Σε μια σπάνια στιγμή πολιτικής ομοψυχίας, σε μια περίοδο ακραία πολωμένη στην εγχώρια πολιτική, ανήμερα της επετείου, ο πρόεδρος της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, Νουμάν Κουρτουλμούς, παραδέχθηκε ότι το πραξικόπημα καταδικάστηκε από «όλα τα κόμματα». Σε βίντεο στο μουσείο Μνήμης της Πόλης προβάλλονται στιγμιότυπα από ομιλίες όλων των επικεφαλής τους, λίγες ώρες και μέρες μετά την απόπειρα μεταξύ των οποίων και του τότε προέδρου του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP), Κεμάλ Κιλιτζντάρογλου, υπενθυμίζοντας το δικαστήριο που εκκρεμεί, και αναμένεται να τον επαναφέρει στην προεδρία του κόμματος το φθινόπωρο.
Υπενθυμίζοντας όμως και τον Εκρέμ Ιμάμογλου, κύριο εσωκομματικό εχθρό του, που θα καθίσει στο εδώλιο του κατηγορουμένου ξανά στη συγκεκριμένη δίκη για φερόμενη εξαγορά ψήφων υπέρ της εκλογής του Οζγκιούρ Οζέλ ως προέδρου του CHP. Στο μεταξύ, η είδηση που την επομένη του επίσημου εορτασμού της επετείου της Ημέρας Δημοκρατίας και Εθνικής Ενότητας της 15ης Ιουλίου – φέτος για πρώτη φορά ο τουρκικός λαός δεν συμμετείχε σε εκδηλώσεις στους δρόμους – επισκίασε τα πάντα στα τουρκικά Μέσα είναι η καταδίκη του φυλακισμένου δημάρχου Κωνσταντινούπολης, σε φυλάκιση ενός έτους και οκτώ μηνών για «εξύβριση δημοσίου λειτουργού» και για «απειλή». Είναι η πρώτη δίκη του που τελεσιδικεί.
