Στο εντυπωσιακό τοπίο του δέλτα του Αχελώου, σε ένα από τα καλύτερα σωζόμενα νεώρια του αρχαίου κόσμου, βρίσκεται το νέο διακαλλιτεχνικό έργο RAST Εκτροπή των Άγγελου Κράλλη, Πάνου Χαραλάμπους, σε επιμέλεια της Ελένης Ρήγα, με την υποστήριξη του 3 137. Το έργο, που συνδυάζει εικαστική δράση με πρωτότυπη μουσική σύνθεση, παρουσιάζεται στο πλαίσιο του προγράμματος 2025 του θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός».
Αφετηρία του RAST αποτελεί ο μύθος του ποταμού Αχελώου, μέσα από τον οποίο εξετάζεται η μνήμη ως ενεργή δύναμη μετασχηματισμού. Το έργο επικεντρώνεται στη γεωμυθολογία του ποταμού, συνδέοντας τη γεωλογική, κλιματική και πολιτιστική ιστορία της περιοχής με σύγχρονα ζητήματα: τη διαχείριση του νερού, τα ακραία καιρικά φαινόμενα την ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον και την ευαλωτότητα των τοπικών κοινοτήτων.
Γεωμυθολογία και εκτροπή
Σχεδιασμένο ειδικά για τα νεώρια του αρχαιολογικού χώρου των Οινιάδων, το RAST Εκτροπή αναπτύσσεται σε έναν τόπο όπου κάποτε ο ποταμός συνάντησε τη θάλασσα. Χρησιμοποιεί ποικιλία παραδοσιακών και αυτοσχέδιων ηχητικών μέσων — όπως σωλήνες, μεταλλικά αντικείμενα — μαζί με «ζωντανή» επεξεργασία ήχου και μικροηχητικά περιβάλλοντα. Το αποτέλεσμα είναι ένα ένα ηχητικό συμβάν (sonic happening) — μια μορφή «ηχητικής αρχαιολογίας» που ενεργοποιεί τον χώρο, τον χρόνο, το σώμα και τη φύση.
Νεώρια Αρχαιολογικού χώρου Οινιαδών, Μεσολόγγι, Φωτ. Μ. Κυρίτση
«Το έργο αντλεί έμπνευση από τη γεωμυθολογία του ποταμού Αχελώου ως ζωντανό αρχείο συλλογικής μνήμης. Ως επιμελήτρια, εστιάζω σε οικολογικές καλλιτεχνικές πρακτικές που συνδιαλέγονται με το νερό και ενεργοποιούν τοπικές κοινότητες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης», εξηγεί η επιμελήτρια, Ελένη Ρήγα. Η ίδια επιμελείται από το 2023 το διακαλλιτεχνικό πρόγραμμα Το Γραφείο των Υδάτινων Κοινών (Office of Hydrocommons), το οποίο επικεντρώνεται στις οικολογικές πρακτικές γύρω από το νερό στη Μεσόγειο.
«Η βιωματική σχέση του Χαραλάμπους με τη λίμνη Αμβρακία και το Ξηρόμερο συναντά τον ηχητικό σχολιασμό του Κράλλη, δημιουργώντας ένα πεδίο αναστοχασμού».
Όπως μας εξηγεί η ανεξάρτητη επιμελήτρια και πολιτιστική παραγωγός, το RAST Εκτροπή προτείνει να εμπλακούμε με τον μύθο ως πολιτική δύναμη: «Η βιωματική σχέση του Χαραλάμπους με τη λίμνη Αμβρακία και το Ξηρόμερο συναντά τον ηχητικό σχολιασμό του Κράλλη, δημιουργώντας ένα πεδίο αναστοχασμού. Το έργο επιστρατεύει τη “μυθοκρατία” ως πλαίσιο κατανόησης του πώς οι πολιτισμικές αφηγήσεις γύρω από τον ποταμό και τις μεταμορφώσεις του διαμορφώνουν την κοινοτική ταυτότητα και δράση. Μας καλεί να εμπλακούμε με τον μύθο όχι ως στατικό θρύλο, αλλά ως ζωντανή πολιτική δύναμη. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στη διαγενεακή συνεργασία και στην επαναπλαισίωση της σύγχρονης ελληνικής τέχνης από το 3 137, ενισχύοντας ένα δημιουργικό οικοσύστημα με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον».
Η έννοια της «εκτροπής» αποκτά πολλαπλές αναγνώσεις στο έργο: αφορά όχι μόνο τη φυσική ανακατεύθυνση του ποταμού, τις ανθρώπινες προσπάθειες ελέγχου των νερών του, αλλά και τη μετατόπιση ιστορικών και πολιτισμικών αφηγήσεων. Όπως το ποτάμι αλλάζει ροή, έτσι και η μνήμη επαναπροσδιορίζεται — διατηρώντας το παρελθόν ζωντανό μέσα από μια συνεχή διαδικασία αναθεώρησης και αναδημιουργίας.
Ραστ Μακάμ
Ο Άγγελος Κράλλης, τραγουδιστής, πολυοργανίστας, παραγωγός και εικαστικός καλλιτέχνης, δημιουργεί ένα ηχητικό παλίμψηστο, βασισμένο στο Ραστ Μακάμ — ένα μουσικό ιδίωμα που έφτασε στην Ελλάδα μέσω της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και επηρέασε τη Βυζαντινή, ρεμπέτικη και λαϊκή μουσική.
Εδώ, το ραστ ερμηνεύεται ως ένα αργό, τελετουργικό τσάμικο, εμπλουτισμένο με ζωντανή επεξεργασία και αυτοσχεδιασμό. Το αποτέλεσμα είναι μια νέα ακουστική εμπειρία, που αποφεύγει την κατηγοριοποίηση.
Άγγελος Κράλλης, Πάνος Χαραλάμπους, AMVRAKIA.MIA. Φωτ. Αλεξάνδρα Μασμανίδη
«Όπου βλέπετε την βάρκα ντουμπλ-μπάσο του Πάνου Χαραλάμπους, να γνωρίζετε πως πρόκειται για έναν εν δυνάμει στόλο. Η βάρκα του ΠΧ καταφέρνει να βρίσκεται σε πολλά σημεία την ίδια στιγμή διεκδικώντας μία νέα υβριδική έκφραση σε έναν χώρο και χρόνο όπου συνηχούν το παρόν, το παρελθόν και οι προοπτικές του μέλλοντος. Οι ατέλειες και η αδυναμία της να συγκροτήσει μία ενιαία τελική φόρμα την καθιστούν το ιδανικό όχημα εκτροπής και επανεδαφοποίησης, την πρώτη ελεύθερη βάρκα της Αμβρακίας», εξηγεί ο Άγγελος Κράλλης.
Άγγελος Κράλλης. Φωτ. Αλεξάνδρα Μασμανίδη
Τι είναι όμως ο αρθρωτός συνθετητής (modular synthesizer);
«Το modular synthesizer είναι ένα απομεινάρι της τεχνολογικής εξέλιξης, απόγονος του τηλεφωνικού κέντρου και του εξοπλισμού επισκευής ραδιοφώνων. Μια απαρχαιωμένη μηχανή επιθυμίας που παρουσιάζεται εκ των προτέρων ανεπαρκής αλλά ελεύθερη πια, έτοιμη να παιανίσει σαν ηλεκτρική ζυγιά σε κοσμική παννυχίδα», προσθέτει ο συνθέτης αυτής της πρωτότυπης μουσικής πρότασης.
Η βάρκα ως μουσικό όργανο
Ο Πάνος Χαραλάμπους, εικαστικός, πρώην Πρύτανης της ΑΣΚΤ και εκπρόσωπος της Ελλάδας στην 58η Μπιενάλε Τέχνης της Βενετίας το 2019, αξιοποιεί γνώριμα μοτίβα της πρακτικής του— αρδευτικούς σωλήνες, μεταλλικές λεκάνες, μια βάρκα από τη λίμνη Αμβρακία, τόπο καταγωγής του.
«Μοτίβα, συμπεριφορές, φωνές, τραγούδια, ήχοι, χοροί από λαϊκά δρώμενα, πανηγύρια, θρησκευτικές τελετές – εδώ η εμβληματική φιγούρα-φωνή του Agrorocker ξηρομερίτη τραγουδιστή Τ. Καρναβά πρωτοστατεί!»
Τη βάρκα, την μετατρέπει σε μουσικό όργανο, ενσωματώνοντας τις αλληλοσυμπλεκόμενες ιστορίες που διαμορφώνουν τη σχέση μας με το νερό και τη γη. Υιοθετεί μια αυτο-εθνογραφική προσέγγιση, βασισμένη σε βιωμένη γνώση από τις αγροτικές και αλιευτικές κοινότητες του Ξηρόμερου και της λίμνης Αμβρακίας.
Αυτή η ενσώματη γνώση αντανακλά έναν πληθυσμό ευάλωτο αλλά σε βαθιά σύνδεση με το περιβάλλον του. Η «εκτροπή» εδώ γίνεται πράξη απελευθέρωσης από γραμμικές αφηγήσεις —μια στροφή προς την έκσταση και τη συλλογική εμπειρία, έναν αναστοχασμό πάνω στη μνήμη του σώματος και του τοπίου.
Πάνος Χαραλάμπους. Φωτ. Αλεξάνδρα Μασμανίδη
Σχολιάζει ο Πάνος Χαραλάμπους: «Πρόκειται για ηχητική – γλυπτική εγκατάσταση, ένα Sonic happening, μια Fusion σύντηξη. Ένα ετερογενές κράμα από αλλότρια υλικά, υλικά παρμένα από παλαιότερες αγροτικές κοινότητες, καπνοπαραγωγικές- αλιευτικές περιοχές. Μοτίβα, συμπεριφορές, φωνές, τραγούδια, ήχοι, χοροί από λαϊκά δρώμενα, πανηγύρια, θρησκευτικές τελετές – εδώ η εμβληματική φιγούρα-φωνή του Agrorocker ξηρομερίτη τραγουδιστή Τ. Καρναβά πρωτοστατεί! «Οφιοειδή» δίκτυα ποτιστικά μεταλλικών σωλήνων μετατρέπονται σε ηχητικά αλιευτικά πριάρια, σε παράδοξα ενάλια double-bass, εμπλέκονται με τις ποιητικές ηχητικές εκκενώσεις, con-crete καταστάσεις, ηλεκτρομαγνητικές δομές του Άγγελου Κράλλη ώστε να δημιουργηθεί ένας ψυχοφυσικός χωροχρόνος, ατομικά πεπρωμένα και κοινοτικοί πόθοι «εκπληρούνται » προσωρινά με ψυχαγωγικούς ανεπίκαιρους τρόπους!
Άγγελος Κράλλης, Πάνος Χαραλάμπους, AMVRAKIA.MIA@ Αλεξάνδρα Μασμανίδη
Δεν υπάρχει ενδιαφέρον για στρατηγικές επιβίωσης… «Το παρόν ρίχνει τη βαριά σκιά του στο παρελθόν»…όλα περιγράφονται ατελώς…όλα τελούν υπό απροσδιοριστία, ρευστότητα! Οι επανατοποθετήσεις σε αρχαιολογικούς χώρους (Νεώσοικοι Οινιάδων), οι νέες σωματοθεσίες… ένας φαινομενικός επανα-επαρχιωτισμός …στοιχεία ενός ιδιοφυούς– περιφερειακού μοντερνισμού … αντίδοτο στην προοπτική μιας άθυμης – ασώματης εκφραστικότητας!»
Το RAST Εκτροπή προτείνει έναν νέο τρόπο προσέγγισης της πολιτισμικής κληρονομιάς: ως ζωντανή, δυναμική σχέση με το τοπίο, το παρελθόν και τον ήχο.
INFO RAST Εκτροπή, Καλλιτέχνες: Άγγελος Κράλλης, Πάνος Χαραλάμπους, Επιμέλεια: Ελένη Ρήγα, Οργάνωση: 3 137, 7&8 Ιουλίου στα Νεώρια αρχαιολογικού χώρου Οινιαδών, Αιτωλοακαρνανία. Ώρα προσέλευσης: 20.00. Η εκδήλωση προσφέρεται δωρεάν από το ΥΠΠΟ. Καταβάλλεται μόνο το αντίτιμο εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο (5€. Μειωμένο: 3€). Η προκράτηση θέσης είναι υποχρεωτική. Διάρκεια: 50 λεπτά. Δείτε περισσότερα εδώ.
