Συναυλία προς τιμήν του Μίκη Θεοδωράκη: Κοντά μας σε όλη του τη ζωή 

Ο Μίκης Θεοδωράκης, προαισθανόμενος το τέλος της ζωής του, είχε επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα, δίνοντάς του το στίγμα των τελευταίων του επιθυμιών.

Στην προσωπική του επιστολή στις 5 Οκτωβρίου 2020, προς τον ΓΓ του ΚΚΕ, έγραφε: «Τώρα στο τέλος της ζωής μου, την ώρα των απολογισμών, σβήνουν απ’ το μυαλό μου οι λεπτομέρειες και μένουν τα “Μεγάλα Μεγέθη”. Έτσι βλέπω ότι τα πιο κρίσιμα, τα δυνατά και τα ώριμα χρόνια μου τα πέρασα κάτω από τη σημαία του ΚΚΕ. Για το λόγο αυτό θέλω να αφήσω αυτόν τον κόσμο σαν κομμουνιστής». 

Το βράδυ της Τετάρτης 25 Ιουνίου 2025, όλοι οι δρόμοι οδηγούσαν στο Καλλιμάρμαρο. Φέτος στην συμπλήρωση των 100 ετών από την γέννησή του (Χίος, 29 Ιουλίου 1925 – Αθήνα, 2 Σεπτεμβρίου 2021), το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, τίμησε τον συνθέτη αλλά και τον πολιτικό αγωνιστή, οραματιστή Μίκη Θεοδωράκη.

Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε στην ομιλία – που προηγήθηκε της συναυλίας – κ. Δ. Κουτσούμπας «Στο δοκίμιο “Στη διαλεκτική της αρμονίας” που έγραψε μαζί με τον Κώστα Γουλιάμο, υπογραμμίζει με νόημα: “Σε κάθε αληθινή επανάσταση αντιστοιχεί μια νέα μορφή πολιτιστικής επανάστασης. Στην περίπτωση της σοσιαλιστικής επανάστασης, με την εμπέδωση της ισότητας για όλους, αντιστοιχεί μια τέχνη για όλους”.»

Ο Μίκης γέμισε το Καλλιμάρμαρο

Κατάμεστο το Καλλιμάρμαρο, δονήθηκε από τα τραγούδια του Μίκη, τραγούδια δικά τους αλλά και δικά μας. Η συναυλία που διοργάνωσαν η ΚΕ του ΚΚΕ και η οικογένεια του Μίκη Θεοδωράκη, για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του συνθέτη, δεν ήταν μόνο μια βραδιά μνήμης και φόρου τιμής στον συνθέτη – στοχαστή που περιέγραψε με την μουσική, σημαντικό μέρος των αγώνων του ελληνικού λαού κατά τον 20^ο αιώνα. Ήταν και σάλπισμα αγώνων, όπως θα ήθελε και ο ίδιος. 

Οι χιλιάδες θεατές με την βοήθεια των τραγουδιών, των μουσικών της Λαϊκής Ορχήστρας Μίκης Θεοδωράκης, και βεβαίως των τραγουδιστών, μετατράπηκαν σε ενιαίο σύνολο είτε τραγουδώντας μαζί τους, είτε διατράνωναν την υποστήριξη τους, στον λαό της Παλαιστίνης και σε κάθε καταπιεσμένο λαό.

Ο Διονύσης Τσακνής πήρε θέση στη σκηνή δίπλα στον Παντελή Θαλασσινό και τραγούδησαν το «Ήταν κάποτε δυο φίλοι», ένα τραγούδι του οποίου τη μουσική ο Μίκης παραχώρησε για να γίνει ο μελλοντικός ύμνος της ελεύθερης, ανεξάρτητης Παλαιστίνης.

Τραγούδι και αγώνας έγιναν «ένα», «δύο έννοιες απόλυτα συγχωνευμένες σε μια ιστορική συναυλία, που αντικειμενικά παίρνει το νόημα μιας ιστορικής διαδήλωσης, ενός ιστορικού λαϊκού συλλαλητηρίου για την καταδίκη του πολέμου», όπως τόνισε  στην ομιλία του ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας.

Το ελληνικό τραγούδι τίμησε με την παρουσία του και τις ερμηνείες του από τη σκηνή τον συνθέτη που χωρίς αυτόν η ίδια η μουσική και το τραγούδι θα ήταν αλλιώς. Το «άνοιγμα» της συναυλίας έγινε από τους Κοινούς Θνητούς, που ερμήνευσε το «Θάλασσες μας ζώνουν», ένα από τα πρώτα τραγούδια του Μίκη, που το έγραψε εξόριστος στην Ικαρία μαζί με τους συντρόφους του.

Με την «Επιστολή», το τραγούδι που έγραψε  στα χρόνια της χούντας και «χάρισε» και τον τίτλο στη μεγάλη συναυλία («Κοντά σας όλη μου η ζωή»), ο Άγγελος Θεοδωράκης, εγγονός του συνθέτη, έστειλε τον δικό του «χαιρετισμό», σημειώνοντας από σκηνής: «Παππού, απόψε γιορτάζουμε τα 100 σου χρόνια, στέλνουμε μήνυμα να σταματήσει η γενοκτονία. Λευτεριά στην Παλαιστίνη!».

Η Βιολέτα Ικαρη, ερμήνευσε τον λυρικό Μίκη, με την «Φαίδρα» από την ομώνυμη ταινία του Ζιλ Ντασέν… Κινηματογραφικά συνέχισαν ως ντουέτο στη σκηνή ο Α. Θεοδωράκης με την Β. Ικαρη, στο «Από το παράθυρό σου».

Από τον Λόρκα μέχρι τον Ελύτη

Στη συνέχεια ο λόγος δόθηκε στους μεγάλους μας ποιητές. Ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα αποτυπώθηκε στον κύκλο τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη «Romancero Gitano», βασισμένο στη μετάφραση επτά ποιημάτων του Λόρκα από τον Οδυσσέα Ελύτη. Στην ερμηνεία ήταν η Αγγελική Τουμπανάκη, ενώ ο Παναγιώτης Πετράκης τραγούδησε Κάλβο.  «Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία», ένα από τα «Τραγούδια του Αγώνα», το «Εις Σάμον».

Παρών στην βραδιά και ο Βασίλης Λέκκας, πρώτος ερμηνευτής του έργου στους «Δρόμους του Αρχάγγελου», σε στίχους Μιχάλη Γκάνα. Με αυτό άνοιξε η δεύτερη ενότητα της βραδιάς για να ακολουθήσει η Μυρτιά με την Ρίτα Αντωνοπούλου και τον «Αντρίκο» από την Γιώτα Νέγκα.

Κάπου εδώ ήρθε και η σειρά του «Σαββατόβραδου», Τραγούδι – μνημείο του ελληνικού τραγουδιού, το οποίο ηχογράφησε ο Μίκης το 1961, μαζί με άλλα πέντε τραγούδια του Τάσου Λειβαδίτη και του Δημήτρη Χριστοδούλου, με τις φωνές του Στέλιου Καζαντζίδη και της Μαρινέλλας, και με τον Μανώλη Χιώτη στο μπουζούκι. Το ερμήνευσε ο Δημήτρης Μπάσης, συνοδευόμενος από τους χιλιάδες θεατές. Όπως έγινε άλλωστε και στο  «Βράχο, βράχο τον καημό μου».

Το κοινό ενεργό σε όλη την διάρκεια της συναυλίας

Δεν υπήρξε στιγμή «κοιλιάς» στο πρόγραμμα. Τραγουδιστές, μουσικοί και κοινό ήταν ένα. Ο ένας σιγοντάριζε και έδινε πνοή και παλμό στον άλλο. Και πως θα μπορούσε να μην γίνει κάτι τέτοιο όταν ακούστηκαν τραγούδια όπως τα  «Δρόμοι παλιοί» (Ρίτα Αντωνοπούλου), «Ωρωπός» (Παντελής Θαλασσινός). Κομμάτι που μας γύρισε στον αντιδικτατορικό Μίκη.

Ο Γεράσιμος Ανδρεάτος ερμήνευσε το  «Βραδιάζει» ενώ μαζί με τον  Κώστα Τριανταφυλλίδης ερμήνευσαν τα «Της ξενιτιάς» και τη «Μέρα Μαγιού», το σπαρακτικό λαϊκό τραγούδι από τον «Επιτάφιο». Ο Μάριος Φραγκούλης ερμήνευσε το «Της αγάπης αίματα» από το «Αξιον Εστί» καλώντας το κοινό να τραγουδήσει μαζί του την «Αρνηση».

Ο Μανώλης Μητσιάς ερμήνευσε μαζί με τους χιλιάδες θεατές τα  «Στράτα τη στράτα», «Το παλικάρι έχει καημό», «Δραπετσώνα» ενώ η συγκίνηση αλλά και η ένταση ανέβηκαν όταν ο Μίλτος Πασχαλίδης όταν ερμήνευσε τα τραγούδια – συνθήματα «Είμαστε δυο»,  «Όταν σφίγγουν το χέρι». Η Άλκηστης Πρωτοψάλτη ακολούθησε με τα  «Κράτησα τη ζωή μου» «Απρίλη», πριν κάνει ντουέτο με τον Δημήτρη Μπάση στο «Στρώσε το στρώμα σου για δυο».

Μετά ήρθε η σειρά του Βασίλη Παπακωνσταντίνου με την «Όμορφη πόλη» με τους φακούς από τα κινητά να κάνουν την νύχτα μέρα ενώ στο «Σφαγείο» κανείς δεν έμεινε στην θέση του. 

Η μουσική του Μίκη ανήκει στους νέους

«Πατέρα και δάσκαλο» για την οικογένεια των μουσικών, που «δεν έφυγε ποτέ από κοντά μας» χαρακτήρισε τον Μίκη Θεοδωράκη ο Γιώργος Νταλάρας, που ανέβηκε με τη σειρά του στη σκηνή ερμηνεύοντας το «Ανοίγω το στόμα μου» κι έπειτα τις «Καμπάνες. Και τον συνόδεψαν αμέσως μετά οι «Τεκετζήδες», παιδιά από τα Μουσικά Σχολεία Ιλίου και Αλίμου, με τα μπουζούκια και τις φωνές τους, στο «Βρέχει στη φτωχογειτονιά» κερδίζοντας θερμότατο χειροκρότημα.

Η μεγάλη έκπληξη της συναυλίας αλλά συνάμα πολιτική θέση, στο βαθμό ότι το μέλλον ανήκει στους νέους – όπως πίστευε ο Μίκης Θεοδωράκης – αλλά και η κοινωνία πρέπει να αλλάξει για εκείνους

Η Μαρία Φαραντούρη, ανεβαίνοντας στη σκηνή με τα τραγούδια του Μίκη που ερμήνευσε σκόρπισε ρίγη συγκίνησης. Δεν ήταν λίγοι από τους θεατές που δάκρυσαν με τα  «Λίγο ακόμα», «Το γελαστό παιδί», «Ποιος τη ζωή μου», «Ποιος δεν μιλά για την λαμπρή».

Η συναυλία, αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη που δεν αγνόησε την πολιτική διάσταση είτε μέσω των τραγουδιών του είτε μέσω των δράσεων του – από τον Δεκέμβρη του 1944 – αλλά και  των λόγων του, έκλεισε με όλους τους συντελεστές αλλά και το κοινό να τραγουδούν το «Της Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ» σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη.

«Κοντά σας όλη μου η ζωή» ήταν ο τίτλος της συναυλίας, αποτυπώνοντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τον Μίκη Θεοδωράκη. Τον Μίκη της μεγάλης Τέχνης και της Αντίστασης. Τον Μίκη που γράφοντας για τον ελληνικό λαό έγραψε για τους λαούς όλου του κόσμου. 

Έπαιξε η Λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης»: Νίκος Τατασόπουλος (μπουζούκι), Άρης Κούκος (μπουζούκι), Ευαγγελία Μαυρίδου (πιάνο), Ξενοφών Συμβουλίδης (όμποε – φλογέρες – μπαγλαμάς), Αρτέμης Σαμαράς (βιόλα), Λευτέρης Γρίβας (ακορντεόν), Νίκος Γκιόλιας (κιθάρα), Θεόδωρος Κουέλης (μπάσο), Νίκος Σκομόπουλος (ντραμς), Στέφανος Θεοδωράκης – Παπαγγελίδης (κρουστά). Στον ήχο ήταν οι Μιχάλης Αλεξάκης, Νίκος Ρούντος, Σάκης Καρασαρίνης και Γιώργος Αλειφέρης.