Το τέλος του Μνημονίου και της τρόικας, τουλάχιστον με τη σημερινή τους μορφή, προβλέπει σχέδιο που προωθείται στο παρασκήνιο μεταξύ κυβέρνησης και της νέας ηγεσίας των Βρυξελλών με βασικούς «παίκτες» τον πρωθυπουργό κ. Αντώνη Σαμαρά και τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο της Κομισιόν Ζαν-Kλοντ Γιούνκερ. «Η τρόικα όπως την ξέραμε τελείωσε. Πολύ απλά η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν είναι διατεθειμένη πολιτικά να ξαναμπεί σε ένα τέτοιο σχήμα» λέει στο «Βήμα» στέλεχος της Κομισιόν με καλή γνώση των εξελίξεων.
Ηδη οι Βρυξέλλες μιλούν επισήμως για την «τελευταία αξιολόγηση» που θα γίνει το φθινόπωρο και για την «έξοδο από το Μνημόνιο» το οποίο ολοκληρώνεται από την ευρωπαϊκή πλευρά στο τέλος του έτους. Το Μνημόνιο θα αντικατασταθεί από το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης το οποίο θα προετοιμαστεί από την Ελλάδα και πρέπει να συμφωνηθεί με τις Βρυξέλλες ως το τέλος του φθινοπώρου.
«Κανείς δεν μπορεί να έχει μεγαλύτερη ευθύνη για την τύχη αυτής της χώρας από ό,τι οι πολίτες και οι ηγεσίες της» τονίζει ο υπουργός Οικονομικών κ. Γκίκας Χαρδούβελης. «Κεντρικός στόχος του Εθνικού Σχεδίου Ανάπτυξης είναι η μετάβαση από μια οικονομία που βασίζεται στην εσωτερική κατανάλωση σε μια οικονομία που βασίζεται στην εξωτερική ζήτηση, στην παραγωγή διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων και υπηρεσιών» εξηγεί.
Εκτός από την ανάληψη των καθηκόντων από τον κ. Γιούνκερ τον προσεχή Νοέμβριο, η αλλαγή κλίματος θα σηματοδοτηθεί και από τις επιλογές προσώπων. Συζητείται για παράδειγμα η αντικατάσταση του ολλανδού προέδρου του Eurogroup Γερούν Ντεϊσελμπλούμ από τον υπουργό Οικονομικών της Ισπανίας Λουίς ντε Γκουίντος. Αντίθετα, η υποψηφιότητα του γάλλου υπουργού Οικονομικών Πιερ Μοσκοβισί για τη θέση του επιτρόπου Οικονομικών Υποθέσεων (ο Ολι Ρεν είναι ήδη παρελθόν) προσκρούει προς ώρας στις αντιρρήσεις του γερμανού ομολόγου του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.
Ποιο είναι το σχήμα που θα αντικαταστήσει την τρόικα; Τα πράγματα είναι σαφώς πιο απλά αν συμφωνηθεί ότι η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί νέα χρηματοδότηση από την ευρωζώνη. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί αν τα stress tests των τραπεζών δείξουν ότι ένα μέρος από τα 11 δισ. ευρώ του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού των 11,1 δισ. ευρώ για το 2015 (αρχίζει από τον Μάιο) σε συνδυασμό με νέο δανεισμό από τις αγορές.
Τα σενάρια
Αυτό είναι το ιδανικό σενάριο το οποίο οδηγεί στο ενισχυμένο σχήμα εποπτείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ονομάζεται «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο» και ισχύει ήδη για όλες τις χώρες της ΕΕ. Τα κράτη-μέλη υποβάλλουν τα δικά τους πλάνα («εθνικά προγράμματα μεταρρύθμισης» και «προγράμματα σταθερότητας») προκειμένου να αξιολογηθούν. Το σχήμα περιλαμβάνει συστάσεις ανά χώρα για τις δημοσιονομικές και μεταρρυθμιστικές πολιτικές, ακόμη και την αναπομπή του προϋπολογισμού ενός κράτους αν κριθεί ότι δεν καλύπτει τα απαιτούμενα κριτήρια.
Το δεύτερο σενάριο προβλέπει το ενδεχόμενο έγκρισης μιας «γραμμής χρηματοδότησης» (credit line) η οποία θα είναι διαθέσιμη διά παν ενδεχόμενο και θα λειτουργεί ως δίχτυ ασφαλείας. Ωστόσο αν η χώρα μας αναγκαστεί να προσφύγει σε αυτήν τότε η εποπτεία θα είναι αυστηρότερη σε σύγκριση με αυτήν που προβλέπει το «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο».
Ο άγνωστος «Χ» είναι τι θα συμβεί αν χρειαστεί νέος δανεισμός. Και σε αυτή την περίπτωση πηγές των Βρυξελλών επιμένουν ότι η συμφωνία θα βασίζεται σε ένα ελληνικό σχέδιο και ότι η μέθοδος της εποπτείας δεν θα μοιάζει με αυτήν της τρόικας.
Το διαβατήριο
Στη συνάντηση που θα γίνει στο Παρίσι στις αρχές Σεπτεμβρίου η ελληνική κυβέρνηση και η τρόικα θα συμφωνήσουν τις βασικές προτεραιότητες της «τελευταίας πράξης» του Μνημονίου. Μετά τις 15 Σεπτεμβρίου η τρόικα θα «κατέβει» στην Αθήνα για την αξιολόγηση που θα σφραγίσει το διαβατήριο για τη μετά Μνημόνιο εποχή.
Η διαδικασία αυτή θα έχει τέσσερις βασικές προτεραιότητες:
–Αποτίμηση της υλοποίησης των 600 δράσεων του προγράμματος που εκκρεμούν από το Μνημόνιο που εκπνέει, με την ελληνική πλευρά να επιδιώκει τη μετάθεση ορισμένων από αυτές στο Εθνικό Σχέδιο.
–Συμφωνία για τον τρόπο κάλυψης του χρηματοδοτικού κενού των 11,1 δισ. ευρώ το 2015. Το θέμα συνδέεται ευθέως με τα stress tests των τραπεζών και τον τρόπο με τον οποίο θα χρηματοδοτηθεί το Σχέδιο που αντικαθιστά το Μνημόνιο.
–Συμφωνία πάνω στις λεπτομέρειες του Σχεδίου Ανάπτυξης που θα ετοιμάζει η ελληνική κυβέρνηση και θα αποτελέσει τον «οδηγό» της επόμενης μέρας από την Πρωτοχρονιά του 2015.
–Εξεύρεση «φόρμουλας» για την αντιμετώπιση των «κόκκινων δανείων» και την ενίσχυση της ρευστότητας στην αγορά.
Ελεγχοι
«Αγκάθι» το ΔΝΤ
Μπορεί το ευρωπαϊκό μνημόνιο (MoU) να τελειώνει την 31η Δεκεμβρίου του 2014, ωστόσο το μνημόνιο από την πλευρά του ΔΝΤ (MEFP) ολοκληρώνεται τον Μάρτιο του 2016 και προβλέπει ακόμη δάνεια 16 δισ. ευρώ. Το επικρατέστερο σενάριο προβλέπει ότι το Ταμείο θα συνεχίσει τους τριμηνιαίους ελέγχους και την καταβολή των δόσεων σύμφωνα με τις δικές του διαδικασίες αλλά έξω από το σχήμα της τρόικας.
Το ΔΝΤ τοποθετεί στα 11,1 δισ. ευρώ το χρηματοδοτικό κενό από τα μέσα του 2015 (αφαιρώντας το 1,5 δισ. της δεύτερης εξόδου στις αγορές) και προτιμά σαφώς να μη χρησιμοποιηθεί το «μαξιλάρι» των 11 δισ. ευρώ του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) για την κάλυψή του. Αλλωστε στην τελευταία του έκθεση εκτιμά ότι οι τράπεζες θα χρειαστούν επιπλέον ενίσχυση 6 δισ. ευρώ για να αντιμετωπίσουν τα «κόκκινα δάνεια». Η ελληνική πλευρά διαφωνεί και παραπέμπει στα stress tests της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που θα γίνουν το φθινόπωρο.
Βασική επιδίωξη του ΔΝΤ είναι να υπάρξει ένα νέο πακέτο χρηματοδότησης από την ευρωπαϊκή πλευρά σε συνδυασμό με νέα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους που θα μειώσουν δραστικά το κόστος εξυπηρέτησής του. Εκτιμά ότι το χρέος θα κυμανθεί στο 128% του ΑΕΠ το 2020, αλλά βλέπει κινδύνους από την καθυστέρηση στις ιδιωτικοποιήσεις.
Η συνέχιση της παρουσίας του ΔΝΤ γεννά αυτομάτως το ερώτημα τι θα συμβεί αν επιμείνει να μη χρησιμοποιηθούν καθόλου τα 11 δισ. του ΤΧΣ για να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό. Εκεί τα πράγματα δυσκολεύουν, καθώς ο δανεισμός 6-8 δισ. ευρώ από τις αγορές και η χρήση των βραχυπρόθεσμων δανείων (repos) από τους φορείς του Δημοσίου (όπως συνέβη εφέτος) είναι δύο λύσεις που δύσκολα θα αποτρέψουν ένα νέο δάνειο από την Ευρώπη. Αυτό είναι όμως κάτι που θέλει πάση θυσία να αποφύγει η ελληνική κυβέρνηση.
Εχοντας κατά νου το ενδεχόμενο «μετωπικής» Ευρωπαίων – ΔΝΤ για την Ελλάδα, διπλωματικές πηγές δεν αποκλείουν εκπλήξεις που θα οδηγούσαν σε ταχύτερη απεμπλοκή της χώρας από το Ταμείο. Ωστόσο κάτι τέτοιο θα απαιτούσε όχι απλώς τη συμφωνία αλλά και την οικονομική στήριξη-διευκόλυνση από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM).
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
