«Ζητείται πειθήνιος πολιτικός από παλαιό κράτος-μέλος της ΕΕ για να αναλάβει πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ισχυρές προσωπικότητες, τύπου Ζακ Ντελόρ, να μην μπουν στον κόπο να κάνουν αίτηση!». Αυτή την αγγελία θα μπορούσαν να είχαν γράψει οι αρχηγοί των 28 κρατών-μελών της ΕΕ προκειμένου να βρεθεί ο διάδοχος του νυν προέδρου της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο. Τη συνταγή όμως χάλασαν τα ευρωπαϊκά κόμματα που πρότειναν το καθένα τον δικό τους υποψήφιο για πρόεδρο της Κομισιόν και τώρα οι 28 αρχηγοί κρατών πρέπει να λάβουν υπόψη τους το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, δηλαδή τη νίκη του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.
Μεγάλος αγώνας δίνεται από όλες τις πλευρές –κυρίως από τα κράτη-μέλη που είναι κατά του Γιούνκερ (με πρώτη τη Βρετανία επειδή είναι φεντεραλιστής), αλλά και από το Ευρωκοινοβούλιο, που είναι υπέρ του σεβασμού του αποτελέσματος των ευρωεκλογών. Και όμως ο πρόεδρος της Επιτροπής, αν και κατέχει το πρώτο τη τάξει ευρωπαϊκό αξίωμα, δεν έχει και τόσο μεγάλη εξουσία.
Ο διάδοχος του Μπαρόζο, που αναμένεται να ψηφιστεί από τους ευρωβουλευτές στα μέσα Ιουλίου κατόπιν προτάσεως του Συμβουλίου των αρχηγών κρατών, ορίζει το αντικείμενο καθενός από τους 28 επιτρόπους (οι οποίοι ορίζονται από τα κράτη-μέλη) και ελέγχει την Επιτροπή η οποία είναι το μοναδικό ευρωπαϊκό όργανο που μπορεί να προτείνει νόμους (για να εγκριθούν στη συνέχεια από το Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο).
Τα πράγματα δεν ήταν πάντοτε έτσι. Υστερα από μια περίοδο κρίσης στην ΕΕ λόγω οικονομικών διαφωνιών μεταξύ των κρατών-μελών, το 1984 ανέλαβε πρόεδρος της Επιτροπής ο Ντελόρ, ένας μάλλον άγνωστος ως τότε υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας. Στις δύο θητείες του κατάφερε να συσπειρώσει τους Ευρωπαίους και να στρώσει το έδαφος για το κοινό νόμισμα. Προτού αναλάβει την Επιτροπή ο Ντελόρ, ο πρόεδρός της ήταν ένα άχρωμο αξίωμα. Με τη λήξη της δεύτερης θητείας του Ντελόρ, το αξίωμα είχε αποκτήσει μεγάλη αίγλη. Αυτό ανάγκασε τους αρχηγούς των κρατών-μελών να ενισχύσουν τις εξουσίες του προέδρου της Κομισιόν –του έδωσαν την εξουσία να απονέμει «υπουργεία» στους επιτρόπους και το δικαίωμα να τους παύει από τη θέση τους.
Κατόπιν όλων αυτών, οι αρχηγοί των 28 κρατών-μελών φρόντισαν ώστε να μην αναλάβει ως σήμερα την Επιτροπή καμία έντονη προσωπικότητα που θα μπορούσε να τους πάει κόντρα. Ιδιαίτερα τα μεγάλα και ισχυρά κράτη-μέλη επιθυμούν έναν πρόεδρο της Κομισιόν- μαριονέτα, τα νήματα της οποίας θα κινεί το Συμβούλιο.
Ο νέος πρόεδρος της Επιτροπής δεν έχει τα χέρια δεμένα μόνο από το Συμβούλιο αλλά και από τα διάφορα συμφέροντα που δρουν στις Βρυξέλλες. Επειδή η λειτουργία της Επιτροπής είναι κρυψίνους –τα προτεινόμενα νομοσχέδια καταρτίζονται πίσω από κλειστές πόρτες -, είναι λογικό τα λόμπι να προσπαθούν να επηρεάσουν τη νομοθεσία στην αρχική, αδιαφανή της φάση και όχι στη συνέχεια, όταν περάσει προς ψήφιση στο Ευρωκοινοβούλιο.
Λομπίστες γίνονται συνήθως πρώην ανώτατοι αξιωματούχοι της Επιτροπής, που γνωρίζουν τη λειτουργία της εκ των έσω, συνταξιούχοι διπλωμάτες που υπηρέτησαν στις Βρυξέλλες ή πρώην ευρωβουλευτές. Υπολογίζεται ότι τα ειδικά συμφέροντα επηρεάζουν το 75% της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα, οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας που επιδόθηκαν σε πάρα πολύ έντονο λόμπινγκ για να μην ψηφιστεί η μείωση των χρεώσεων περιαγωγής (που τελικά όμως ψηφίστηκε).
Το εντονότερο και ισχυρότερο λόμπινγκ όμως το κάνουν τα κράτη-μέλη. Γι’ αυτό είναι βέβαιο ότι ο διάδοχος του Μπαρόζο, είτε είναι ο Γιούνκερ είτε κάποιος άλλος, θα δέχεται μόνιμο και στενό μαρκάρισμα από τις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ιδίως τις οικονομικά ισχυρές, όπως το Βερολίνο, η Βιέννη, το Αμστερνταμ, η Βιέννη, το Λονδίνο, το Παρίσι, το Ελσίνκι και το Οσλο, οι οποίες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για τον έλεγχο της ΕΕ.
Ρενό Ντεούς:«Οι κυβερνήσεις δυσπιστούν η μία απέναντι στην άλλη»
Ρενό Ντεούς:«Οι κυβερνήσεις δυσπιστούν η μία απέναντι στην άλλη»
Οι «πειθήνιοι» πρόεδροι της Κομισιόν είναι η νόρμα την τελευταία εικοσαετία, λέει στο «Βήμα» οΡενό Ντεούς, διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Sciences Po στο Παρίσι.
Η Επιτροπή έχει πραγματικά την εξουσία ή αυτή ανήκει στο Συμβούλιο των αρχηγών κρατών και στα λόμπι;
«Ενα από τα παράδοξα του πρόσφατου παρελθόντος είναι ότι τα κράτη βρίσκονται στο προσκήνιο (γι’ αυτό λέμε ότι η Ευρώπη είναι διακυβερνητική) αλλά οι αποφάσεις που παίρνουν εδραιώνουν τις εξουσίες των υπερεθνικών θεσμών. Η Κομισιόν έχει πλέον το δικαίωμα στενής παρακολούθησης των προϋπολογισμών και των μακροοικονομικών πολιτικών (οι χώρες του Νότου, περιλαμβανομένης της Γαλλίας, το γνωρίζουν καλά!). Η ΕΚΤ είδε πρόσφατα τη δικαιοδοσία της να επεκτείνεται στην επιτήρηση της τραπεζικής αγοράς. Γιατί αυτή η φαινομενική αντίφαση; Διότι οι κυβερνήσεις δυσπιστούν η μία απέναντι στην άλλη. Η Ανγκελα Μέρκελ και οι σύμμαχοί της επιθυμούν τα δανειζόμενα κράτη να τηρούν τις υποσχέσεις τους αλλά δεν μπορούν να ελέγχουν οι ίδιοι τι κάνουν οι εταίροι τους».
Οι αρχηγοί κρατών των «28» προτιμούν έναν πρόεδρο της Επιτροπής που να είναι εύκολο να τον χειριστούν, όπως ο Μπαρόζο;
«Αυτή είναι η τάση τα τελευταία 20 χρόνια: ύστερα από την αποχώρηση του Ζακ Ντελόρ απορρίπτουν κάθε υποψήφιο που φοβούνται ότι δεν θα είναι αρκετά πειθήνιος. Ενα από τα διακυβεύματα του μπρα-ντε-φερ με το Ευρωκοινοβούλιο βρίσκεται ακριβώς εδώ: οι αρχηγοί των κρατών και κυβερνήσεων δεν έχουν καμία όρεξη να αναδειχθεί μια προσωπικότητα που θα έχει νομιμοποίηση μέσω της υποστήριξης του Ευρωκοινοβουλίου και θα μπορούσε να δράσει εις βάρος τους».
ΕΥΡΩΚΡΑΤΙΑ
Δύο θαύματα του Ντελόρ
Το 1984 ανέλαβε πρόεδρος της Επιτροπής ο Ντελόρ, ένας μάλλον άγνωστος ως τότε υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας. Στις δύο θητείες του κατάφερε δύο «θαύματα»: να συσπειρώσει τους Ευρωπαίους και να στρώσει το έδαφος για το κοινό νόμισμα. Εκτοτε οι κυβερνήσεις έδωσαν υπερεξουσίες στον πρόεδρο, αλλά φροντίζουν να τοποθετούν εκεί υπάκουους πολιτικούς.
30.000 λομπίστες
Ο πρόεδρος της Επιτροπής και οι επίτροποι στεγάζονται στον 13ο όροφο του Κτιρίου Μπερλεμόν στις Βρυξέλλες. Το κτίριο αυτό φιλοξενεί την Επιτροπή και τους 31.000 υπαλλήλους της. Στα γύρω κτίρια έχουν γραφεία οι 30.000 λομπίστες που υπολογίζεται ότι δρουν στην καρδιά της ΕΕ.
25.351+ ευρώ τον μήνα
Ο βασικός μισθός του προέδρου της Επιτροπής ισούται με το 112,5% του ανώτατου μισθού δημοσίου υπαλλήλου και το 2013 ανήλθε σε 25.351 ευρώ τον μήνα συν επίδομα κατοικίας ίσο με το 15% του μισθού, καθώς και άλλα επιδόματα, όπως για σχολεία παιδιών και έξοδα νοικοκυριού.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
