Η ανάγκη για θεσμική ανασυγκρότηση της χώρας θεωρείται επιβεβλημένη από πολλές πλευρές του πολιτικού συστήματος. Η οικονομική κρίση και τα Μνημόνια επέδρασαν καταλυτικά στην απαξίωση του πολιτικού προσωπικού και το ίδιο το σύστημα χρειάζεται εκ βάθρων αλλαγές για να αναγεννηθεί. Η αναγέννηση και η μετάβαση σε μια νέα εποχή προϋποθέτουν ριζική θεσμική μεταρρύθμιση μέσω της αναθεώρησης του Συντάγματος. Η χώρα εκτός από την οικονομική ανάπτυξη χρειάζεται και την ανατροπή του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου, ώστε να μεταδοθεί το μήνυμα της αλλαγής. Απαραίτητη συνθήκη για να προχωρήσει μια συνταγματική αναθεώρηση είναι η συναίνεση. Ωστόσο μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν συνθήκες συναίνεσης και το γεγονός ότι το ζήτημα ανοίγει λίγες ημέρες πριν από τις ευρωεκλογές, με ευθύνη της ΝΔ και του Πρωθυπουργού κ. Αντ. Σαμαρά, δημιουργεί αντιθέσεις με το ΠαΣοΚ και τη ΔΗΜΑΡ. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Ευάγγελος Βενιζέλος θεωρεί άκαιρο να ανοίξει η συζήτηση για τον θεσμικό εκσυγχρονισμό προεκλογικά, αν και ο Πρωθυπουργός ετοιμάζεται να καταθέσει τις προτάσεις του το απόγευμα της ερχόμενης Τετάρτης.
Ζητούμενο η ευρύτατη πλειοψηφία
Κυρίαρχη άποψη σε πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους είναι ότι η αναθεώρηση του Συντάγματος πρέπει να γίνει με ευρύτατη πλειοψηφία και όχι μόνο με αυτήν που ορίζει ο καταστατικός χάρτης της χώρας, και να στηρίζεται σε μια ουσιαστική συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων. Υστερα από 40 χρόνια από την ημέρα που αποκαταστάθηκε η δημοκρατία, το πολιτικό σύστημα είναι έτοιμο να λάβει αποφάσεις για το αύριο της χώρας. Προτάσεις έχουν διατυπωθεί από όλες τις πολιτικές δυνάμεις, αλλά συμφωνία για να προχωρήσει η διαδικασία δεν υπάρχει και απλώς θα ανοίξει μια συζήτηση που κανένας δεν ξέρει πού θα καταλήξει, αρκεί να μη χαθεί όμως άλλη μία ευκαιρία όπως έγινε προ επτά ετών.
Ο κ. Σαμαράς θα παρουσιάσει το πλαίσιο των προτάσεών του, καθώς είναι πεπεισμένος ότι η ελληνική κοινωνία, η οποία έχει βιώσει μια πρωτοφανή οικονομική κρίση με σοβαρό αντίκτυπο και στο θεσμικό πεδίο, είναι όχι μόνο δεκτική στις ρηξικέλευθες αλλαγές αλλά τις απαιτεί κιόλας. Η κίνηση του Πρωθυπουργού εξυπηρετεί πλήρως τον σχεδιασμό του και εντάσσεται στην ευρύτερη στρατηγική του για τη μετάβαση στη «Νέα Ελλάδα» και στη «Δ’ Ελληνική Δημοκρατία».
Αντίθετα, ο συνταγματολόγος κ. Βενιζέλος θεωρεί ότι υπάρχουν κάποια κρίσιμα στοιχεία που προϋποθέτουν αναθεώρηση του Συντάγματος, έτσι ώστε όλο αυτό το στοίχημα της διαρθρωτικής αλλαγής στο κράτος να κερδηθεί τελικά. «Δηλαδή θα μπει στην περιοχή του ιστορικού χρόνου και όχι του τρέχοντος πολιτικού χρόνου, όταν επιστεγασθεί με μια αναθεώρηση του Συντάγματος» έχει πει.
Κατά τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, αν κινηθεί η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος, ελλοχεύουνδύο τεράστιοι κίνδυνοι, οι οποίοι είναι πραγματικά εθνικοί και δημοκρατικοί. Ο πρώτος κίνδυνος είναι αυτός του ακραίου συνταγματικού λαϊκισμού, ο οποίος μπορεί να θέσει σε αμφισβήτηση, από επιπολαιότητα ή από ανεύθυνη σκοπιμότητα, τις πιο σημαντικές δημοκρατικές ισορροπίες και τις πιο σημαντικές εγγυήσεις του κράτους δικαίου. Ο δεύτερος κίνδυνος είναι να συνδεθεί το άνοιγμα μιας αναθεωρητικής διαδικασίας με τους συσχετισμούς δυνάμεων και τις διαπραγματεύσειςστις οποίες είναι αναγκασμένη να μετέχει η χώρα τόσο ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης όσο και ως κράτος σε κρίση που ζητεί διεθνή θεσμική βοήθεια.
Σύμφωνα με τον κ. Βενιζέλο η μόνη διασφάλιση απέναντι σε όλους αυτούς τους κινδύνους είναι ηαναγκαστική αναθεωρητική συναίνεσηπου προβλέπεται από το ίδιο το Σύνταγμα, το οποίο αποδεικνύεται σοφό στην αυστηρότητά του. «Το Σύνταγμα που ζητεί δύο αλλεπάλληλες Βουλές και αυξημένη πλειοψηφία τουλάχιστον 180 επί 300 βουλευτών» έχει τονίσει και έβαλε το πλαίσιο ως εξής: «Θα ήταν τραγικό λάθος να θεωρήσουμε ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε εύκολα στην ανάγκη της αναθεώρησης και αυτή να υπερψηφιστεί από 180 και πλέον βουλευτές και στη συνέχεια η δεύτερη Βουλή με απλή πλειοψηφία να μπορεί να συντελέσει στην αναθεώρηση του Συντάγματος. Αυτό θα ήταν το απόλυτο ιστορικό λάθος».
Η άποψη του κ. Βενιζέλου είναι ότι πρέπει η αυξημένη πλειοψηφία ως εγγύηση να διατηρηθεί για τη δεύτερη Βουλή που είναι η πραγματικά αναθεωρητική, εκεί όπου διαμορφώνεται κείμενο και ψηφίζεται κείμενο, όχι μια γενική κατεύθυνση ή μια γενική ιδέα. Και άρα δεν αρκεί η συμφωνία των κομμάτων της κυβερνητικής συνεργασίας, αλλά απαιτούνται συζήτηση και συμφωνία στον μέγιστο δυνατό βαθμό όλου του συνταγματικού τόξουκαι φυσικά ενεργός συμμετοχή της επιστημονικής κοινότητας, των θεσμών και της ίδιας της κοινωνίας των πολιτών.
Εντονη αντίδραση του ΠαΣοΚ
Το ΠαΣοΚ αντέδρασε έντονα στα δημοσιεύματα για την επικείμενη πρωθυπουργική πρωτοβουλία, κίνηση που ενόχλησε και τη ΝΔ που διεμήνυε πως «η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί αναφαίρετο δημοκρατικό της δικαίωμα», ενώ από τη Χαριλάου Τρικούπη ξεκαθάριζαν ότι δεν υπήρξε συμφωνία των κ.κ. Σαμαρά και Βενιζέλου. «Ζητήματα σχετικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος ούτε τέθηκαν ούτε συζητήθηκαν μεταξύ των δύο κομμάτων, που έχουν πριν από τις εκλογές του 2012 διατυπώσει δέσμες ιδεών και προτάσεων» ήταν η αντίδραση του ΠαΣοΚ, ενώ η ΝΔ τόνισε πως «η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί αναφαίρετο δημοκρατικό δικαίωμα της ΝΔ, την οποία δεν εξαρτά από προηγούμενη έγκριση κανενός».
Καταστατικός χάρτης
Οι «γαλάζιες» και οι «πράσινες» προτάσεις
Ο Πρωθυπουργός τάσσεται υπέρ της αναθεώρησης του Συντάγματος με στόχο να διαμορφωθεί ένα νέο πολιτικό σύστημα στο πλαίσιο μιας μεγάλης εθνικής, πολιτικής και θεσμικής συμφωνίας «για έναν νέο καταστατικό χάρτη». Πιστεύει ότι με αυτόν τον τρόπο θα μετεξελιχθεί το πολιτικό σύστημα και θα διαμορφωθεί το κατάλληλο θεσμικά περιβάλλον για τη «Νέα Μεταπολίτευση», όπως είναι ο χαρακτηριστικός όρος που προτάσσει.
Στις προτάσεις του κ. Σαμαρά, που είχε επεξεργαστεί η επιτροπή υπό τον κ. Δ. Αβραμόπουλο πριν από δύο χρόνια, συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων:
- Μείωση του αριθμού των βουλευτών από 300 σε 250.
- Ασυμβίβαστο του αξιώματος του υπουργού με την ιδιότητα του βουλευτή.
- Αλλαγή εκλογής και ενίσχυση του ρυθμιστικού ρόλου του Προέδρου της Δημοκρατίας.
- Θέσπιση χρονικών ορίων ως προς τη θητεία του Πρωθυπουργού.
- Επανεξέταση του αριθμού των βουλευτών Επικρατείας.
- Ιδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων.
- Κατάργηση της αποσβεστικής προθεσμίας (χρόνος παραγραφής) ως προς την ποινική ευθύνη των υπουργών.
- Αλλαγή της διάταξης για την ασυλία των βουλευτών.
- Πρόβλεψη για το «πόθεν έσχες» των πολιτικών και ανάθεση του ελέγχου σε ειδικό σώμα.
- Κατάργηση των βουλευτικών προνομίων που δεν έχουν σχέση με τα καθήκοντα του βουλευτή.
- Καθιέρωση σταθερού εκλογικού συστήματος με την πρόβλεψη ότι η αλλαγή του απαιτεί πλειοψηφία των 3/5 της Βουλής.
- Ισχυροποίηση των εγγυήσεων για εξάντληση της κοινοβουλευτικής περιόδου.
- Θεσμοθέτηση συγκεκριμένου κυβερνητικού σχήματος και αντίστοιχου οργανογράμματος με απόφαση των 3/5 της Βουλής.
- Ιδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου.
- Θεσμοθέτηση δύο μόνιμων υπηρεσιακών υφυπουργών, Εξωτερικών και επί του Προϋπολογισμού.
Το ΠαΣοΚ, από την πλευρά του, προτείνει τα εξής:
- Ρητή προστασία των ανέργων.
- Εγγυημένο επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης.
- Επίλυση του ζητήματος των μη κερδοσκοπικών, μη κρατικών πανεπιστημίων.
- Συνταγματική πρόβλεψη ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.
- Αλλαγή του εκλογικού συστήματος με στόχο την πολιτική σταθερότητα –Αλλαγή της κατανομής του μπόνους των 50 εδρών.
- Υιοθέτηση του θεσμού της «λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας».
- Ελεγχο των δαπανών των κομμάτων –Αλλαγή στο καθεστώς των οικονομικών των κομμάτων και των πολιτικών προσώπων.
- Αποσύνδεση της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από την απειλή διάλυσης της Βουλής.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
