«Μην έχετε αυταπάτες για την τρόικα»

Πριν από περίπου 10-15 ημέρες έλαβε χώρα μια διελκυστίνδα άνευ προηγουμένου ώστε να μην έλθει τελικά στην Αθήνα η αποστολή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την έκθεση επί των πεπραγμένων και του μέλλοντος της τρόικας. Η κυβέρνηση δεν ήθελε να συμβεί αυτό για να μη σκιαστεί η επίσημη έναρξη της ελληνικής προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, την ώρα που η αξιωματική αντιπολίτευση επιθυμούσε να κάνει το δικό της σόου εκμεταλλευόμενη την επίσκεψη –η οποία τελικά θα πραγματοποιηθεί στα τέλη Ιανουαρίου.

Είχαν προηγηθεί δηλώσεις του αντιπροέδρου και υπουργού Εξωτερικών κ. Ευ. Βενιζέλου περί της τρόικας στην εφημερίδα «Frankfurter Allgemeine» που σε ορισμένους (βλέπε Γερμανούς) δεν άρεσαν, ενώ ακολούθησε η ευθεία απάντηση του Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα ότι δεν βλέπει τίποτα κακό με την τρόικα και την παρουσία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), για να συμπληρωθεί το παζλ.

«Πολύ κακό για το τίποτα όμως…» είναι το συμπέρασμα που προκύπτει τόσο από την ενδελεχή ανάγνωση του προσχεδίου της έκθεσης των κκ. Οτμαρ Κάρας (από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα) και Λίεμ Χοάνγκ Νγκοκ (από τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες) όσο και από τις ακροάσεις που διεξήχθησαν την εβδομάδα που πέρασε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Τρεις κορυφαίοι πρώην και νυν ευρωπαίοι αξιωματούχοι παρουσιάστηκαν και μίλησαν στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Ευρωβουλής. Οι ακροάσεις ξεκίνησαν από τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν και επίτροπο αρμόδιο για οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις Ολι Ρεν, συνεχίστηκαν με τον πρώην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ και ολοκληρώθηκαν με τον Κλάους Ρέγκλινγκ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας.

Το συμπέρασμα των όσων είπαν οι τρεις άνδρες που βρέθηκαν στον πυρήνα της λήψης αποφάσεων την τελευταία τριετία είναι σκληρό και μπορεί να συνοψιστεί στην ακόλουθη διατύπωση: «Οταν συστάθηκε η τρόικα δεν ήταν η ιδεατή επιλογή, αλλά τη δεδομένη χρονική στιγμή και υπό ασφυκτική πίεση χρόνου ήταν η καλύτερη δυνατή ώστε να αποφευχθεί η ασύντακτη χρεοκοπία και να κερδηθεί χρόνος για να δημιουργηθεί ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο διαχείρισης ανάλογων κρίσεων εντός της ευρωζώνης».

Λύση ανάγκης

Οι χειριστές της κρίσης, στην προκειμένη περίπτωση οι κκ. Ρεν, Τρισέ και Ρέγκλινγκ, περιέγραψαν μάλλον το αυτονόητο: ότι, δηλαδή, η τρόικα προέκυψε ουσιαστικά εξ ανάγκης επειδή η πίεση του χρόνου, ειδικά στην αρχική περίπτωση της Ελλάδας, η οποία και πυροδότησε την ευρωπαϊκή κρίση χρέους, σε συνδυασμό με την ξεκάθαρη απροθυμία των ισχυρών κρατών-μελών και ειδικά της Γερμανίας να προχωρήσουν σε… επαναστατικά βήματα αλληλεγγύης αποδείχθηκαν αξεπέραστα εμπόδια.

Πιο ευθύς από όλους, ο κ. Ρέγκλινγκ χαρακτήρισε «αυταπάτη» την πεποίθηση ορισμένων ότι υπήρχε εναλλακτική λύση από την επώδυνη προσαρμογή των οικονομικών προγραμμάτων της τρόικας. Και οι τρεις παραδέχθηκαν ότι η τρόικα δίνει συμβουλές και δεν λαμβάνει τις πολιτικές αποφάσεις –αυτές είναι υπόθεση του Eurogroup που διαθέτει την απαραίτητη δημοκρατική νομιμοποίηση. Ισως η πλέον ενδιαφέρουσα παρατήρηση να προήλθε όμως από τον κ. Τρισέ ο οποίος, έχοντας και την πολυτέλεια να μη βρίσκεται πλέον εν ενεργεία, είπε ουσιαστικά ότι τα ισχυρά κράτη «πέταξαν το μπαλάκι στο ΔΝΤ» προφασιζόμενα τη ρήτρα περί μη διάσωσης.

Και οι τρεις πάντως σημείωσαν με τον τρόπο τους ότι η κατάσταση στην Ελλάδα ήταν διαφορετική από όλες τις υπόλοιπες τόσο λόγω της κάκιστης κατάστασης στον τομέα των στατιστικών στοιχείων όσο και λόγω της πολιτικής αστάθειας και της έλλειψης πολιτικής συναίνεσης με αποτέλεσμα το πρόγραμμα προσαρμογής να καθυστερήσει δραματικά. Απέκρουσαν δε την κατηγορία ότι τα μέτρα επεβλήθησαν στις χώρες σε πρόγραμμα, λέγοντας ότι ψηφίστηκαν από τα εθνικά κοινοβούλια και ότι υπήρξαν περιπτώσεις όπως η Πορτογαλία που ορισμένα μέτρα απερρίφθησαν από το Συνταγματικό Δικαστήριο και η τρόικα το αποδέχθηκε.

Τη μοναδικότητα της τότε κατάστασης παραδέχονται άλλωστε και οι δύο εισηγητές της έκθεσης της Ευρωβουλής, ανεξαρτήτως της έλλειψης διαφάνειας στην κατάρτιση των Μνημονίων. Αναγνωρίζεται συγκεκριμένα ότι «η τεράστια πρόκληση που αντιμετώπισε η τρόικα στην πορεία της κρίσης ήταν μοναδική, ως αποτέλεσμα της φτωχής ρύθμισης των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, των μεγάλων μακροοικονομικών ανισορροπιών και του γεγονότος ότι ένας αριθμός εργαλείων όπως η εξωτερική υποτίμηση δεν ήταν διαθέσιμα λόγω των περιορισμών της νομισματικής ένωσης». Σημειώνει επίσης ότι «ο χρόνος έτρεχε, νομικά εμπόδια έπρεπε να ξεπεραστούν, ο φόβος κατάρρευσης της ευρωζώνης ήταν ορατός, πολιτικές συμφωνίες έπρεπε να επιτευχθούν και η παγκόσμια οικονομία βρισκόταν σε καθοδική πορεία».