Τα περισσότερο επιβαρυμένα με ιδιωτικό χρέος νοικοκυριά της ευρωζώνης δεν βρίσκονται στην Πορτογαλία, την Ελλάδα και τις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Δεν βρίσκονται ούτε στην Ισπανία, την οποία έπληξε η χρηματοπιστωτική κρίση όταν έσκασε η λεγόμενη «φούσκα» της αγοράς ακινήτων που είχε δημιουργηθεί από τον υπερδανεισμό των νοικοκυριών. Τις πρώτες θέσεις στον κατάλογο των χωρών με το υψηλότερο ιδιωτικό χρέος καταλαμβάνουν η Δανία και η Ολλανδία.
Σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), τα νοικοκυριά παραμένουν υπερχρεωμένα σε έναν μεγάλο αριθμό των οικονομιών του Οργανισμού. Το 2010, τελευταία χρονιά για την οποία ο Οργανισμός κρατά στοιχεία, ο λόγος του χρέους των νοικοκυριών προς το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα (GDI) στη Δανία, την Ολλανδία, την Ιρλανδία και τη Νορβηγία ήταν υψηλότερος από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. Η χώρα μας δεν μένει έξω από αυτή την ομάδα των χωρών, αφού την τριετία από το 2007 μέχρι και το 2010 η Ελλάδα μαζί με την Ολλανδία σημείωσαν τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση –21 και 35 μονάδες αντίστοιχα. Οπως προκύπτει από την έκθεση του Οργανισμού, τα μακροπρόθεσμα δάνεια, που αποτελούνται κυρίως από στεγαστικά δάνεια, παραμένουν η μεγαλύτερη συνιστώσα του ιδιωτικού χρέους των χωρών. Αποτελούν το 80% του συνολικού χρέους των νοικοκυριών σε είκοσι χώρες – μέλη του ΟΟΣΑ και φτάνουν το 90% σε ακόμα έντεκα χώρες.
Στη Δανία οι οικονομικές ρυθμιστικές Αρχές της χώρας ανακοίνωσαν πρόσφατα ότι εξετάζουν τη λήψη μέτρων με στόχο τον έλεγχο των πολιτικών δανειοδότησης των τραπεζών σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν την αύξηση του ιδιωτικού χρέους που οδεύει σε επίπεδα – ρεκόρ. Το πρακτορείο Bloomberg σε πρόσφατο δημοσίευμά του αναφέρει ότι η αξία της δανέζικης αγορά στεγαστικών δανείων υπολογίζεται σε 550 δισ. δολάρια. Οι Δανοί χρωστούν στους πιστωτές τους το 321% του διαθέσιμου ετήσιου εισοδήματός τους!
Αμεσο αποτέλεσμα του υπέρογκου ιδιωτικού χρέους των δανέζικων νοικοκυριών είναι ο περιορισμός της κατανάλωσης.
«Οι αναλύσεις δείχνουν ότι τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά περιορίζουν την κατανάλωσή τους περισσότερο από τα υπόλοιπα», επισημαίνει χαρακτηριστικά ο γενικός διευθυντής της δανέζικης Αρχής Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (FSA) Ούλριχ Νόεντγκαρντ. Αυτό που αποσοβεί, κατά τους αναλυτές, ένα μέρος του πιστωτικού κινδύνου δεν είναι άλλο από το συνταξιοδοτικό σύστημα της Δανίας. Συγκεκριμένα, στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2013 τα δανέζικα νοικοκυριά χρωστούσαν 2,73 τρισ. κορόνες (490 δισ. δολάρια) ενώ οι συνταξιοδοτικές τους αποταμιεύσεις έφθαναν τα 2,49 τρισ. κορόνες (454 δισ. δολάρια).
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας της χώρας, η Δανία υποστηρίζεται από ένα ισχυρό σύστημα συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων –ένα από τα ισχυρότερα της Ευρώπης –που αντιστοιχούν στο 150% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας (ανέρχεται στα 340 δισ. δολάρια ετησίως). Παρ’ όλ’ αυτά, τον περασμένο Σεπτέμβριο το ΔΝΤ προειδοποίησε ότι το υψηλό επίπεδο ιδιωτικού χρέους αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για τη δανέζικη οικονομία.
Τα πράγματα δεν διαφέρουν πολύ στην Ολλανδία, όπου η συμβολή των στεγαστικών δανείων των νοικοκυριών εξακολουθεί να είναι πάνω από 92% του συνολικού ιδιωτικού χρέους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στα χρόνια της οικονομικής άνθησης οι ολλανδικές τράπεζες χορηγούσαν στεγαστικά δάνεια που ξεπερνούσαν το 125% της αξίας ενός σπιτιού. Αυτό, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Αρχής (Eurostat), είχε ως αποτέλεσμα το 2010 το ολλανδικό ιδιωτικό χρέος να φτάσει στο 240% του διαθέσιμου εισοδήματος.
Το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών (σχεδόν 8% του ΑΕΠ), το σχετικά χαμηλό δημόσιο χρέος (64% του ΑΕΠ) και το χαμηλό επίπεδο ανεργίας οδηγούν ορισμένους στο εύκολο συμπέρασμα ότι οι Ολλανδοί είναι ακόμα σε θέση να πληρώσουν τις υποθήκες τους και ότι δεν υπάρχει δημοσιονομικό ρίσκο. Ωστόσο, οι αναλυτές εκτιμούν ότι μια σημαντική πτώση στις τιμές των ακινήτων, η πιθανή αύξηση των επιτοκίων ή η αύξηση της ανεργίας θα οδηγούσε τα νοικοκυριά σε αδυναμία αποπληρωμής των χρεών, με επιπτώσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ολλανδίας αλλά και ολόκληρης της ευρωζώνης.
Φουσκωμένο το χρέος των Νορβηγών
«Η αναλογία του χρέους των νοικοκυριών προς το διαθέσιμο εισόδημα είναι ιδιαίτερα υψηλή και πολλά νοικοκυριά είναι ευάλωτα» παραδέχθηκε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο νορβηγός υπουργός Οικονομικών Σιγκμπγιόρν Γιόνσεν. Τον περασμένο Οκτώβριο η νεοσχηματισθείσα νορβηγική κυβέρνηση συνεργασίας ανακοίνωσε ότι θα προσφέρει φορολογικές ελαφρύνσεις για να ενθαρρύνει τους καταναλωτές να ενισχύσουν τις αποταμιεύσεις τους, σε μια προσπάθεια όχι μόνο να συγκρατήσει το ιδιωτικό χρέος που καλπάζει με ραγδαίους ρυθμούς αλλά ταυτόχρονα να ενισχύσει τη δυνατότητα αποπληρωμής του.
«Η αναλογία του χρέους των νοικοκυριών προς το διαθέσιμο εισόδημα είναι ιδιαίτερα υψηλή και πολλά νοικοκυριά είναι ευάλωτα» παραδέχθηκε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο νορβηγός υπουργός Οικονομικών Σιγκμπγιόρν Γιόνσεν. Τον περασμένο Οκτώβριο η νεοσχηματισθείσα νορβηγική κυβέρνηση συνεργασίας ανακοίνωσε ότι θα προσφέρει φορολογικές ελαφρύνσεις για να ενθαρρύνει τους καταναλωτές να ενισχύσουν τις αποταμιεύσεις τους, σε μια προσπάθεια όχι μόνο να συγκρατήσει το ιδιωτικό χρέος που καλπάζει με ραγδαίους ρυθμούς αλλά ταυτόχρονα να ενισχύσει τη δυνατότητα αποπληρωμής του.
Το χρέος των νορβηγικών νοικοκυριών διογκώθηκε έπειτα από χρόνια χαμηλών επιτοκίων. Αυτό οδήγησε τις τιμές των ακινήτων σε επίπεδα ρεκόρ και τις ρυθμιστικές αρχές να προειδοποιήσουν ότι αυτού του είδους η ανάπτυξη δεν είναι βιώσιμη.
Παρ’ όλ’ αυτά, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να κανείς να υποστηρίξει ότι πρόκειται για μια φτωχή χώρα –το ακριβώς αντίθετο ισχύει. Το ενεργητικό του κρατικού ταμείου πλούτου της Νορβηγίας που διαχειρίζεται τα πετρελαϊκά αποθέματα ανήλθε σε 5,11 τρισ. κορόνες (828 δισ. δολάρια). Σε καθέναν, δηλαδή, από τα πέντε εκατομμύρια νορβηγούς πολίτες αντιστοιχεί περίπου ένα εκατ. κορόνες.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
