Στον νέο χρηματοδοτικό ρόλο του πιστωτικού συστήματος καλούνται να προσαρμοστούν τράπεζες και επιχειρήσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη ευρωζώνη. Το πολυπλοκότερο και αυστηρότερο πλαίσιο λειτουργίας του τομέα, όπως αυτό διαμορφώνεται από τις ευρωπαϊκές αρχές μετά το ξέσπασμα της κρίσης χρέους, οδηγεί σε πλήρη ανατροπή του υφιστάμενου τραπεζικού τοπίου. Η εποχή της υπερμόχλευσης και της παροχής απεριόριστης φθηνής ρευστότητας μέσω των τραπεζών για κεφάλαιο κίνησης και επενδύσεις φαίνεται πως έχει περάσει ανεπιστρεπτί.
Επιπτώσεις
Οι νέες διαδικασίες εκκαθάρισης πιστωτικών ιδρυμάτων, με τη συμμετοχή και των ανασφάλιστων καταθετών στις διασώσεις προβληματικών και υποκεφαλαιοποιημένων σχημάτων, έχουν, εκτός των αρνητικών επιδράσεων στην εμπιστοσύνη του αποταμιευτικού κοινού στο τραπεζικό σύστημα, και επιπτώσεις στο κόστος λειτουργίας και χρηματοδότησής του. Ταυτόχρονα οδηγούν στην αυστηροποίηση των κριτηρίων πιστοληπτικής αξιολόγησης των αιτούντων για δανεικά και καθιστούν πιο φειδωλές τις τράπεζες στο «άνοιγμα» νέων πιστώσεων.
Αναπόφευκτα, η κάλυψη του δημιουργούμενου χρηματοδοτικού κενού είναι δυνατή μόνο με την απευθείας πρόσβαση των δανειζομένων στις διεθνείς και εγχώριες αγορές χρήματος και κεφαλαίου. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιώργος Προβόπουλος έχει επισημάνει κατ’ επανάληψη τους τελευταίους μήνες την ανάγκη για διεύρυνση των μορφών χρηματοδότησης των επενδύσεων, δεδομένης τόσο της βραχυπρόθεσμης αδυναμίας του τραπεζικού συστήματος να δώσει δάνεια λόγω των έκτακτων συνθηκών που επικρατούν στην Ελλάδα όσο και της μεσοπρόθεσμης προοπτικής που δημιουργεί η νέα ευρωπαϊκή πραγματικότητα στον χρηματοπιστωτικό κλάδο.
Η προετοιμασία
Οπως ανέφερε μιλώντας σε εκδήλωση του ΣΕΒ την περασμένη εβδομάδα ο διευθύνων σύμβουλος της Geniki Bank κ. Νίκος Καραμούζης, «ο ρόλος του τραπεζικού συστήματος στη χρηματοδότηση της οικονομίας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα θα μειωθεί σημαντικά σε σχετικούς όρους τα επόμενα χρόνια».
Σύμφωνα με τον ίδιο, «βρισκόμαστε στο ξεκίνημα μιας διαδικασίας αποδιαμεσολάβησης του κλάδου, εξέλιξη που καθιστά αναγκαία την προετοιμασία των επιχειρήσεων, με στόχο την πρόσβαση στις νέες μορφές άντλησης κεφαλαίων από τις αγορές».
Πρόκειται για μια διαδικασία δύσκολη και επίπονη, δεδομένης της διαδρομής που πρέπει να καλυφθεί προκειμένου να επέλθει ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης για χρήμα.
Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος την περίοδο 2000-2008 τα δάνεια του ιδιωτικού τομέα αντιπροσώπευαν κατά μέσο ετήσιο όρο το 40% της συνολικής χρηματοδότησης. Το υπόλοιπο καλύφθηκε κυρίως από εσωτερικούς πόρους των επιχειρήσεων (40%) και σε μικρότερα ποσοστά από αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, έκδοση ομολόγων και κονδύλια από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ. Βάσει αυτών των στοιχείων, η ελληνική οικονομία εμφανίζεται πιο τραπεζοκεντρική από την υπόλοιπη ευρωζώνη, στην οποία ο τραπεζικός δανεισμός αντιπροσώπευε την ίδια περίοδο το 33% της συνολικής χρηματοδότησης.
Οπως στις ΗΠΑ
Την ίδια στιγμή στις Ηνωμένες Πολιτείες οι επιχειρήσεις καλύπτουν τις ανάγκες τους μόνο κατά 25%-30% από τις τράπεζες και κατά 70%-75% από τις αγορές. Ο κ. Καραμούζης εκτιμά ότι η ίδια αναλογία θα διαμορφωθεί σταδιακά και στη Γηραιά Ηπειρο, όπου τα ποσοστά είναι σήμερα ακριβώς αντίστροφα.
Σύμφωνα με τον ίδιο, προς αυτή την κατεύθυνση οδηγεί το γεγονός ότι η ιδιωτική αποταμίευση θα τείνει μεσοπρόθεσμα να απομακρύνεται από τις τραπεζικές καταθέσεις στην Ευρώπη και να τοποθετείται στις διεθνείς κεφαλαιαγορές είτε απευθείας, μέσω απόκτησης χρεογράφων, είτε έμμεσα, μέσω τοποθετήσεων διαθεσίμων σε οργανισμούς συλλογικών επενδύσεων, όπως τα αμοιβαία κεφάλαια.
Εναλλακτικές
- Δυναμική έχει αποκτήσει από πέρυσι η στροφή στην έκδοση ομολόγων από ελληνικές επιχειρήσεις που αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για την κάλυψη των χρηματοδοτικών τους αναγκών, καθώς πλέον δεν μπορούν να ικανοποιηθούν εξ ολοκλήρου από τον τραπεζικό δανεισμό. Ο επικεφαλής της εγχώριας νομισματικής αρχής Γιώργος Προβόπουλος θεωρεί ότι σημαντική πηγή για την εξασφάλιση της απαραίτητης για την οικονομία ρευστότητας, αποτελούν οι κεφαλαιαγορές. Ηδη μέσα στο 2013 μεγάλα εταιρικά σχήματα άντλησαν σημαντικά ποσά μέσω έκδοσης εταιρικών ομολόγων. Μιλώντας σε ημερίδα του ΣΕΒ την περασμένη εβδομάδα, ο κεντρικός τραπεζίτης υπογράμμισε πως τέτοιες πηγές χρηματοδότησης θα αυξάνονται, καθώς θα βελτιώνονται στο εσωτερικό και το εξωτερικό οι προσδοκίες και θα εμπεδώνεται σταδιακά η εμπιστοσύνη στις προοπτικές της οικονομίας.
Μια άλλη διέξοδος για τις επιχειρήσεις αποτελεί η αξιοποίηση των προγραμμάτων συγχρηματοδότησης δανείων και εγγυοδοσίας με πόρους των Διαρθρωτικών Ταμείων της ΕΕ και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Από την Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμάται ότι, συνολικά, οι πόροι από τα διαρθρωτικά ταμεία, τις αγορές ομολόγων, το χρηματιστήριο και την ΕΤΕπ μπορούν να καλύψουν μεγάλο μέρος του χρηματοδοτικού κενού της οικονομίας.
Επιθετική αντιμετώπιση των επισφαλειών
Με στόχο την απελευθέρωση κεφαλαίων, ρευστότητας και ανθρώπινων πόρων
Ακόμη ένα ανοιχτό μέτωπο που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι διοικήσεις των τραπεζών το επόμενο διάστημα αποτελούν τα δάνεια που χορηγήθηκαν τα χρόνια της πιστωτικής επέκτασης, μεγάλο μέρος των οποίων βρίσκεται σήμερα στο «κόκκινο». Ιδιαίτερα οξύ είναι το πρόβλημα στην επιχειρηματική πίστη, όπου σχεδόν 1 στις 3 χορηγήσεις παρουσιάζει καθυστέρηση μεγαλύτερη των τριών μηνών.
Με στόχο την απελευθέρωση κεφαλαίων, ρευστότητας και ανθρώπινων πόρων
Ακόμη ένα ανοιχτό μέτωπο που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι διοικήσεις των τραπεζών το επόμενο διάστημα αποτελούν τα δάνεια που χορηγήθηκαν τα χρόνια της πιστωτικής επέκτασης, μεγάλο μέρος των οποίων βρίσκεται σήμερα στο «κόκκινο». Ιδιαίτερα οξύ είναι το πρόβλημα στην επιχειρηματική πίστη, όπου σχεδόν 1 στις 3 χορηγήσεις παρουσιάζει καθυστέρηση μεγαλύτερη των τριών μηνών.
Στο πλαίσιο αυτό, η αποτελεσματική διαχείριση των δανείων που βρίσκονται σε προσωρινή ή οριστική καθυστέρηση είναι κομβικής σημασίας για το τραπεζικό σύστημα, καθώς απελευθερώνει κεφάλαια, ρευστότητα και ανθρώπινους πόρους. Σύμφωνα με το διευθύνοντα σύμβουλο της Geniki Bank Νίκο Καραμούζη, οι συνθήκες απαιτούν ενεργή και σύγχρονη διαχείρισή του χαρτοφυλακίου των προβληματικών δανείων, υιοθέτηση σύγχρονων μεθόδων και τεχνικών με στόχο να εξυγιανθούν τελικά παραγωγικοί κλάδοι και νοικοκυριά, να σταματήσει ο αθέμιτος ανταγωνισμός και να διευκολυνθεί η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.
Οπως ανέφερε μεταξύ άλλων κατά τη διάρκεια της ομιλίας του σε εκδήλωση του ΣΕΒ, «οι τράπεζες σταδιακά θα πρέπει να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στη διαχείριση του αύριο και όχι στη διαχείριση του χθες, το οποίο θα πρέπει να γίνει από ανεξάρτητες εσωτερικές μονάδες ή/και με τη συνδρομή εξωτερικών και έμπειρων εξειδικευμένων διαχειριστών που επιθυμούν ν’ αναλάβουν τους κινδύνους και να παράσχουν την απαραίτητη ρευστότητα».
Ηδη οι τέσσερις συστημικοί όμιλοι έχουν ενισχύσει τις διευθύνσεις διαχείρισης των καθυστερήσεων, οι οποίες λειτουργούν πλέον ως αυτόνομοι οργανισμοί, με στόχο την ανάκτηση όσο το δυνατόν περισσότερων κεφαλαίων και την επιθετική αναδιάρθρωση των χρεών επιχειρήσεων με προοπτικές ανάκαμψης.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
