Το νέο «πρόσωπο» της θεάς Αθηνάς

Τοποθετώντας το νέο «πρόσωπο» της Αθηνάς στο… σήμερα, ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Θεοδόσης Πελεγρίνης επισήμανε ότι «είμαστε Πανεπιστήμιο Καποδιστριακό και Εθνικό και μάλιστα το μοναδικό Πανεπιστήμιο στη χώρα που είναι εθνικό. Το Πανεπιστήμιο μας δεν στέκεται μόνο όρθιο ενάντια σε όλες τις θύελλες που έχει αντιμετωπίσει, αλλά είναι και δημιούργημα της ψυχής του απλού Ελληνα».

Το ίδρυμα, σημείωσε ο κ. Πελεγρίνης, δημιουργήθηκε με τη χορηγία πολλών απλών ανθρώπων. Αναφέρθηκε, μάλιστα στην ιστορία ενός επαίτη, ονόματι Οκά με καταγωγή από το Μέτσοβο, ο οποίος βρέθηκε ένα βράδυ νεκρός. Στο πανωφόρι του υπήρχε ένα χρυσό νόμισμα κι ένα σημείωμα με το οποίο ζητούσε να διατεθεί το χρηματικό ποσό για τον έρανο του πανεπιστημίου.

«Αυτό το περιστατικό έκανε αίσθηση στην κοινωνία της εποχής και παρακίνησε πολλούς άλλους Ελληνες να συνεισφέρουν τον οβολό τους. Κι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτό το πανεπιστήμιο θα βρίσκεται πάντα όρθιο», ανέφερε ο κ. Πελεγρίνης.

«Το έμβλημα είναι το σήμα με το οποίο αναγνωρίζεται ένα Ιδρυμα, είτε έχει να επιτελέσει μια αποστολή πνευματική, εκπαιδευτική, επιστημονική, είτε δραστηριότητες σε πεδίο θετικό, οικονομικό, παραγωγικό ή δραστηριότητες στο πεδίο των καλών τεχνών ή και των βαρβάρων τεχνών. Πρέπει αυτό το έμβλημα να είναι αναγνωρίσιμο, ευανάγνωστο, ώστε να εισάγει στην δραστηριότητα του Ιδρύματος, αλλά και στην ιθαγέγεια της χώρας», δήλωσε χαρακτηριστικά για το θέμα ο κ. Τέτσης.

Πώς προέκυψε η ιδέα της επαναχάραξης του προσώπου της θεάς Αθηνάς; Οι πρυτανικές αρχές του Πανεπιστημίου Αθηνών διαπίστωσαν τα προηγούμενα δυο χρόνια, ότι το πρόσωπο της θεάς Αθηνάς, το ιστορικό έμβλημα που συνοδεύει και συμβολίζει όλες τις δραστηριότητες του αρχαιότερου Ιδρύματος από το 1922 ως σήμερα, είχε πολλές… μορφές. Μέσα στον χρόνο, το πρόσωπο της θεάς Αθηνάς, είχε αλλάξει, τροποποιηθεί, αντιγραφεί σε διαφορετικές εκδοχές και σχέδια από τα τμήματα του Ιδρύματος.

Το προφίλ της θεάς Αθηνάς, το έμβλημα του Ιδρύματος από το 1922 όπου συνενώθηκαν τα δυο κεντρικά πανεπιστήμια της χώρας, το Εθνικό και το Καποδιστριακό (μέχρι τότε έμβλημα του Εθνικού Πανεπιστημίου ήταν η κουκουβάγια), απέκτησε πλέον ένα… πρόσωπο. Ολες οι μορφές του ενοποιήθηκαν και το νέο έμβλημα του Πανεπιστημίου παρουσιάστηκε σήμερα Τρίτη σε εκδήλωση που διοργάνωσαν οι πρυτανικές αρχές.

Η ιστορία έχει περαιτέρω ενδιαφέρον: το έμβλημα που επαναχαράχθηκε μετά από την σχετική απόφαση της Συγκλήτου του Ιδρύματος, αποτελεί τελικά το πρόσωπο που απεικονίζεται σε ένα δαχτυλίδι στο Μουσείο της Βιέννης. Αυτή την Αθηνά, όπως φαίνεται σε έναν εγχάρακτο δαχτυλιόλιθο από ερυθρό ίασπι, και είναι μέρος της συλλογής νομισμάτων του Μουσείου Ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης, επέλεξαν τελικά οι εκπρόσωποι του Ιδρύματος ως την χαρακτηριστικότερη των μορφών της και αυτή πλέον θα αποτελεί το επίσημο και -πλέον- μοναδικό, έμβλημα του Ιδρύματος από σήμερα και για τα επόμενα χρόνια.

Το έργο ήταν εμπνευσμένο από την Αθήνα του Φειδία στον Παρθενώνα και έφερε την υπογραφή του Ασπασίου (1ος αιώνας π.Χ.). Το έμβλημα χάραξε ο κ. Κατσουλίδης αφιλοκερδώς και το προσέφερε στη διοίκηση του Ιδρύματος.

«Κατέφυγα στην ξυλογραφία του ορθού ξύλου, μια τεχνική που χρησιμοποιείτο έως τα μέσα του 18ου αιώνα οπότε εισέβαλε στις γραφικές τέχνες η φωτογραφία», σημείωσε ο ο κ. Τάκης Κατσουλίδης, στην εκδήλωση για την παρουσίαση του νέου εμβλήματος που φιλοξενήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Αθηνών «Κωστής Παλαμάς».

Οι προδιαγραφές γραμματοσήμου, τις οποίες όπως δήλωσε χρησιμοποίησε ο κ. Κατσουλίδης, επιτρέπουν την αναπαραγωγή του εμβλήματος σε πολύ μικρές διαστάσεις «χωρίς να βουλώνει» το λογότυπο, όπως είπε χαρακτηριστικά. Η επίσημη γραμματοσειρά, η οποία συνοδεύει το έμβλημα, έχει σχεδιαστεί επίσης από τον Τάκη Κατσουλίδη.

Για τη σημασία του εμβλήματος για το Πανεπιστήμιο Αθηνών μίλησε ο πρύτανης της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών κ. Γιώργος Χαρβαλιάς που είπε ότι «το έμβλημα ενός πανεπιστημίου δεν είναι μια τυπική σφραγίδα, είναι η εικόνα που αναφέρεται στην ιστορία του, στις αρχές του. Λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα και αποτελεί έργο τέχνης».

Η Αθηνά, είπε ο κ. Χαρβαλιάς, ήταν προστάτιδα της Γνώσης, του Πολέμου, των Μαθηματικών. Ως μια θεά με πολλές ιδιότητες ταιριάζει, επομένως, σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα με πολλά επιστημονικά πεδία, όπως είναι το Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Ακριβώς σε αυτές τις πολλαπλές ιδιότητες οφείλει η Αθηνά τα πολλά της προσωνύμια, όπως Παλλάδα κλπ. Η Αθηνά Παρθένος λατρευόταν με αυτό το επίθετο στον Παρθενώνα. Μετά την κλασική περίοδο επανεμφανίστηκε τον 18ο αιώνα για να συμβολίσει το δημοκρατικό πολίτευμα.

Οπως έκανε γνωστό ο γραφίστας κ. Δημήτρης Αρβανίτης στις προθέσεις του Πανεπιστημίου είναι να σχεδιαστεί ένας οδηγός εφαρμογών για τους ενδιαφερόμενους χρήστες.

Την εκδήλωση συντόνισε ο δημοσιογράφος κ. Γιάννης Πολίτης, που χαρακτήρισε το Ιδρυμα, «τη ραχοκοκαλιά της Ελλάδας» και πρόσθεσε ότι «στη δύσκολη εποχή που περνούμε είμαι σίγουρος ότι το Πανεπιστήμιο θα είναι πάντα όρθιο».