Η σκιά, όπως ενσωματώθηκε στο παραδοσιακό θέατρο σκιών της Τουρκίας και της Ελλάδας, εύπλαστη και εκφραστική, υπερβαίνει τώρα πια τις ιστορικές της ρίζες στα χέρια ορισμένων σύγχρονων καλλιτεχνών της Δύσης που παραλλάσσουν την παράδοση. Με τον «Υμνο στη Σκιά» ο επιμελητής Πάολο Κολόμπο (που γνώρισε πρώτη φορά τον ελληνικό Καραγκιόζη το 1975 και μαγεύτηκε) έστησε μιαν έκθεση με νοηματικό άξονα το σκιαγράφημα και το θέατρο σκιών όπως απαντάται πλέον σε σύγχρονες μορφές τέχνης. Μέσα από τις αξιοσημείωτες δημιουργίες οκτώ εικαστικών από όλον τον κόσμο (Τουρκία έως Φινλανδία) καταγράφεται η επίδραση της ιδιότυπης αυτής δραματουργίας στο έργο τους καθώς και οι συναρπαστικές μορφολογικές αναλογίες μεταξύ της παράδοσης και του σύγχρονου καλλιτεχνικού γίγνεσθαι.
Από τη διαλεκτική σχέση των έργων μέσα στην έκθεση διαφαίνονται οι διαφορετικές εκφάνσεις της σκιάς. Σύμφωνα με τον κ. Κολόμπο η Αμερικανίδα Κάρα Γουόκερ ενσωμάτωσε το θέατρο σκιών στο έργο της μέσα από τις φιγούρες της και«έχοντας εμπνευστεί από τις ταινίες της Γερμανίδας Λότε Ράινινγκερ, η οποία γνώριζε τον ελληνικό και τουρκικό Καραγκιόζη και είχε μελετήσει τα δοκίμια του Ρίχτερ» . Αλλοι καλλιτέχνες, όπως ο Σουηδός Γιόκουμ Νόρντστρομ, έχουν άμεση σχέση με την παράδοση. Ο Νόρντστρομ παρέμεινε επί μακρόν στην Καβάλα όπου «σπούδασε» θέατρο
σκιών, παρακολουθώντας το ζωντανά.
«Τα τεράστια χαρτόνια πάνω στα οποία ζωγραφίζει δεν διαφέρουν ιδιαίτερα από το πανί του Καραγκιόζη. Αποτελούν μιαν αρένα πάνω στην οποία τοποθετεί τις ντεκουπαρισμένες μορφές του και οργανώνει την πλοκή του.Σε διάφορες σκηνές του “Μαγικού Αυλού”ο Γούλιαμ Κέντριντζ από τη Ν.Αφρική χρησιμοποιεί την τεχνοτροπία του θεάτρου σκιών»εξηγεί ο επιμελητής της έκθεσης.
Στην έκθεση επίσης θα παρακολουθήσουμε και τα έργα δύο πρωτοπόρων σκηνοθετών από τις αρχές του 20ού αιώνα, της Γερμανίδας Λότε Ράινινγκερ και του Πολωνού Λαντισλάς Στέργουιτς. Η πρώτη, στο πασίγνωστο έργο «Οι περιπέτειες του πρίγκιπα Αχμέντ» (1923-1925), όπως επισημαίνει ο κ. Κολόμπο,«εκμεταλλεύτηκε την τεχνική stop motion, μετακινώντας τις φιγούρες της καρέ καρέ πάνω σε φωτισμένη επιφάνεια.Στο αριστούργημά του Στέργουιτς “Ο μύθος της αλεπούς”,ο κεντρικός του χαρακτήρας είναι ο γνωστός μπαγαμπόντης Βολπόνε, ένας άλλος Καραγκιόζης. Αμφότεροι έγραφαν τα σενάρια των έργων τους, κατασκεύαζαν τις μαριονέτες,έκοβαν τις φιγούρες, σκηνοθετούσαν με τρομερή οικονομία. Εμοιαζαν στους καραγκιοζοπαίχτες,με την επιμονή τους να ελέγχουν ολόκληρη την καλλιτεχνική δημιουργία, από την αρχή ως το τέλος και με την προσκόλλησή τους στην αφήγηση λαϊκών παραμυθιών».
Οι εμψυχωμένες πήλινες φιγούρες της Σουηδέζας Ναταλί Ντζούρμπεργκ αντλούν τη θεματολογία τους από τις ιστορίες του τζακιού και εξελίσσονται σε ζοφερές αφηγήσεις με σεξουαλικό υπόστρωμα. Και είναι γνωστό ότι τα μακριά χέρια του Καραγκιόζη συνιστούν φαλλικό σύμβολο…
«Η δομή των έργων της ακολουθεί τη δομή των θρύλων:το “Η γενναία Μάντλιν” αποτελεί ένα ταξίδι στο άγνωστο,το “Βαϊόλα” είναι η εισβολή μιας ξένης δύναμης σε κλειστό κήπο» αναφέρει ο επιμελητής της διοργάνωσης. Το έργο της Ελληνίδας Χριστιάνας Σούλου εμπνέεται «από το εμβληματικό έργο του Χάινριχ Κλάιστ “Μαριονέτες” και παρουσιάζει σειρά ιδανικών ερμηνευτών,χορευτών-πνευμάτων,ο καθένας με τη δική του ιστορία,ψυχολογία και μοίρα» αποφαίνεται ο ίδιος.
«Υμνος στη Σκιά»,Μουσείο Μπενάκη,Κτίριο Οδού Πειραιώς,από τις 23 Μαΐου ως τις 26 Ιουνίου.
