Αλλάζουν πάλι τα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης και κτήσης περιουσιακών στοιχείων. Σύμφωνα με πληροφορίες, με νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή τις προσεχείς ημέρες επανέρχεται η διάταξη η οποία είχε καταργηθεί από «αβλεψία» των συντακτών του νόμου για τη φορολογική μεταρρύθμιση, σύμφωνα με την οποία αποτελεί τεκμήριο η χορήγηση πάσης φύσεως δανείων, ενώ αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού της τεκμαρτής δαπάνης των αυτοκινήτων τύπου τζιπ, με συνέπεια το ύψος αυτής να υπερδιπλασιάζεται. Εν τω μεταξύ από 1.1.2003 ισχύει το νέο τεκμήριο της κύριας κατοικίας το οποίο θεσπίστηκε μετά την κατάργηση του φόρου ιδιοκατοίκησης και στο οποίο πιθανολογείται ότι θα υπαχθεί σημαντικός αριθμός φορολογουμένων. Ας δούμε πώς θα λειτουργήσει αυτό το τεκμήριο.
Με τη διάταξη της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 16 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος προβλεπόταν ως τεκμήριο δαπανών διαβίωσης το καταβαλλόμενο ή τεκμαρτό μίσθωμα για δευτερεύουσα κατοικία άνω των 100 τ.μ., το οποίο πολλαπλασιαζόταν με τον συντελεστή 2.
Με τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 4 του N. 3091/2002 η ανωτέρω διάταξη αντικαταστάθηκε για τα τεκμαρτά εισοδήματα που κτώνται από 1.1.2003. Με τη νέα διάταξη διατηρήθηκε το τεκμήριο της δευτερεύουσας κατοικίας με αύξηση του εμβαδού αυτής από 100 τ.μ. σε 150 τ.μ., ενώ θεσπίστηκε και νέο τεκμήριο για το ετήσιο καταβαλλόμενο ή τεκμαρτό μίσθωμα της κύριας κατοικίας πάνω από 200 τ.μ. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, το ετήσιο καταβαλλόμενο ή τεκμαρτό μίσθωμα πολλαπλασιάζεται με τον συντελεστή 2 και το γινόμενο αποτελεί το τεκμήριο δαπάνης διαβίωσης. Ετσι από τη χρήση του 2003 λειτουργούν δύο τεκμήρια, ένα για την κύρια κατοικία και ένα για τη δευτερεύουσα, εξοχική ή όχι. Τα δύο αυτά τεκμήρια λειτουργούν είτε αυθύπαρκτα είτε σωρευτικά.
* Πώς υπολογίζεται η τεκμαρτή δαπάνη
Σύμφωνα με τη νέα διάταξη, αποτελεί τεκμήριο δαπάνης διαβίωσης το ετήσιο καταβαλλόμενο ή τεκμαρτό μίσθωμα για ιδιοκατοικούμενη ή μισθωμένη κύρια κατοικία άνω των 200 τ.μ., το οποίο πολλαπλασιάζεται με τον συντελεστή 2. Αν η κύρια κατοικία άνω των 200 τ.μ. ιδιοκατοικείται, το τεκμαρτό μίσθωμα βρίσκεται με βάση τη διαδικασία που ορίζεται στην παρ. 2 του άρθρου 22 του ΚΦΕ, δηλαδή χρησιμοποιείται η μέθοδος υπολογισμού του τεκμαρτού μισθώματος, η οποία χρησιμοποιούνταν για την εύρεση του τεκμαρτού μισθώματος της ιδιοκατοικούμενης κύριας κατοικίας, για την επιβολή του φόρου ιδιοκατοίκησης.
Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, η οποία κακώς βρίσκεται ενσωματωμένη στο άρθρο 22 του ΚΦΕ, σε περίπτωση που η οικοδομή κατοικήθηκε από τον ιδιοκτήτη, το ετήσιο ακαθάριστο εισόδημα αυτής δεν μπορεί να είναι κατώτερο από το 3,5% της αξίας της οικοδομής, η οποία προσδιορίζεται από το γινόμενο των εξής παραγόντων:
– Της κύριας επιφάνειας της οικοδομής, στην οποία προστίθεται και ποσοστό 20% των αποθηκευτικών χώρων και των χώρων στάθμευσης των αυτοκινήτων.
– Της τιμής ζώνης για τις περιοχές όπου ισχύει το αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων ή της τιμής εκκίνησης για τις λοιπές περιοχές, οι οποίες ισχύουν κατά την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους.
– Του διορθωτικού συντελεστή ο οποίος, ανάλογα με την τιμή ζώνης ή εκκίνησης του ακινήτου, ορίζεται ως εξής:
Τιμή ζώνης ή εκκίνησης – Συντελεστής
Ως 440 ευρώ – 1,10
Πάνω από 440 ως 734 ευρώ – 1,20
Πάνω από 734 ως 1.174 ευρώ – 1,30
Πάνω από 1.174 ευρώ – 1,40
– Του συντελεστή παλαιότητας. Ως συντελεστής παλαιότητας λαμβάνεται αυτός που ισχύει κάθε φορά στη φορολογία κεφαλαίου για τον υπολογισμό της αξίας κτιρίων με βάση την τιμή ζώνης.
Παράδειγμα
Φορολογούμενος ιδιοκατοικεί κύρια κατοικία εμβαδού κύριων χώρων 210 τ.μ., η οποία έχει θέση στάθμευσης αυτοκινήτου 20 τ.μ. και αποθήκη 30 τ.μ. H κατοικία βρίσκεται σε περιοχή όπου η τιμή ζώνης είναι 750 ευρώ ανά τ.μ. και η άδεια ανέγερσής της έχει εκδοθεί το 1990.
Το τεκμήριο της κύριας κατοικίας θα υπολογιστεί στην περίπτωση αυτή ως εξής:
– Αξία κατοικίας
Εμβαδόν:
210 + [(20 + 30) X 20%] = 220.
750 X 220 X 1,30 X 0,75 = 160.875 ευρώ.
– Τεκμαρτό μίσθωμα
160.875 X 3,5% = 5.630,63 ευρώ.
– Τεκμήριο κύριας κατοικίας
5.630,63 X 2 = 11.261,26 ευρώ.
Αν η κύρια κατοικία είναι μισθωμένη, για τον υπολογισμό του τεκμηρίου θα ληφθεί το πραγματικό ετήσιο μίσθωμα, όπως αυτό αναγράφεται στο ιδιωτικό συμφωνητικό μίσθωσης, το οποίο πολλαπλασιάζεται με τον συντελεστή 2.
* Το τεκμήριο της δευτερεύουσας κατοικίας
Σύμφωνα με την περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 16 του ΚΦΕ, αποτελεί τεκμήριο δαπανών διαβίωσης το ετήσιο καταβαλλόμενο ή τεκμαρτό μίσθωμα της δευτερεύουσας κατοικίας εμβαδού πάνω από 150 τ.μ., το οποίο πολλαπλασιάζεται με τον συντελεστή 2. Αν η δευτερεύουσα κατοικία, εξοχική ή όχι, είναι ιδιοκατοικούμενη, ανήκει δηλαδή στην κυριότητα του φορολογουμένου ή της συζύγου του ή των μελών που προστατεύει, το τεκμαρτό μίσθωμα βρίσκεται σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως, δηλαδή με βάση τη μεθοδολογία που ορίζεται στην παρ. 2 του άρθρου 22 του ΚΦΕ. Αν όμως η δευτερεύουσα κατοικία, εξοχική ή όχι, είναι μισθωμένη, τότε λαμβάνεται το καταβληθέν πραγματικό μίσθωμα, όπως αυτό αναφέρεται στο συμφωνητικό μίσθωσης, ανεξάρτητα από τους μήνες διαβίωσης.
Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος ή σύζυγός του ή τα πρόσωπα που τον βαρύνουν έχουν περισσότερα του ενός ακίνητα που χρησιμοποιούνται ως δευτερεύουσες κατοικίες, με συνολική επιφάνεια πάνω από 150 τ.μ., για το τεκμήριο λαμβάνονται υπόψη όλες οι δευτερεύουσες κατοικίες. Αν υποτεθεί δηλαδή ότι ο φορολογούμενος έχει δύο δευτερεύουσες κατοικίες 100 τ.μ. και 65 τ.μ., τις οποίες ιδιοχρησιμοποιεί, τότε το τεκμαρτό μίσθωμα των δύο κατοικιών πολλαπλασιαζόμενο με τον συντελεστή 2 αποτελεί τεκμήριο δαπανών διαβίωσης. Αν ακόμη υποτεθεί ότι έχει μια δευτερεύουσα κατοικία 90 τ.μ. την οποία ιδιοκατοικεί και μια μισθωμένη εξοχική κατοικία 70 τ.μ., τότε το άθροισμα του τεκμαρτού και πραγματικού ετήσιου μισθώματος των δύο κατοικιών πολλαπλασιαζόμενο με τον συντελεστή 2 αποτελεί για τον φορολογούμενο τεκμήριο δαπανών διαβίωσης.
Στο τέταρτο εδάφιο της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 16 του ΚΦΕ ορίζεται ότι δεν λαμβάνεται υπόψη η τεκμαρτή δαπάνη δευτερεύουσας κατοικίας, η οποία βρίσκεται σε χωριό ή πόλη με πληθυσμό κάτω από 5.000 κατοίκους και έχει περιέλθει στον φορολογούμενο, τη σύζυγό του ή τα πρόσωπα που τους βαρύνουν από κληρονομιά, προίκα ή γονική παροχή, εκτός αν η κατοικία αυτή βρίσκεται σε τουριστική περιοχή όπως αυτή έχει καθορισθεί από τον ΕΟΤ. Κατ’ αντιδιαστολή, αν η δευτερεύουσα κατοικία έχει αποκτηθεί με αγορά, τότε το τεκμαρτό μίσθωμα αυτής αποτελεί τεκμήριο δαπάνης διαβίωσης, εφόσον το εμβαδόν της κατοικίας είναι πάνω από 150 τ.μ. Το ίδιο ισχύει σε περίπτωση που η δευτερεύουσα κατοικία έχει μισθωθεί. Στην περίπτωση αυτή, το πραγματικό μίσθωμα αποτελεί τεκμήριο δαπάνης διαβίωσης, εφόσον το εμβαδόν της κατοικίας υπερβαίνει τα 150 τ.μ.
H διοίκηση έχει δεχθεί, στην περίπτωση του τεκμηρίου της δευτερεύουσας κατοικίας, ότι αν ο φορολογούμενος, η σύζυγός του ή τα πρόσωπα που τους βαρύνουν έχουν ποσοστό συνιδιοκτησία\ς σε μια δευτερεύουσα κατοικία με τρίτα πρόσωπα, τότε για να κριθεί αν το τεκμαρτό μίσθωμα της κατοικίας αυτής αποτελεί τεκμήριο δαπάνης διαβίωσης θα πολλαπλασιαστεί το άθροισμα των ποσοστών του συζύγου, της συζύγου και των προσώπων που τους βαρύνουν με το εμβαδόν αυτής και αν προκύψει γινόμενο πάνω από 150 τ.μ. τότε το τεκμαρτό μίσθωμα αυτής πολλαπλασιαζόμενο με τον συντελεστή 2 αποτελεί τεκμήριο δαπάνης διαβίωσης.
Αναλογικά, θα πρέπει να δεχθούμε ότι το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση εφαρμογής του τεκμηρίου της κύριας κατοικίας που ιδιοκατοικείται.
