Ο ζογκλέρ
Απίστευτο και όμως αληθινό. Ενας μελαψός μύθος μας προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, κρατώντας το σακάκι του στο χέρι… Ηταν μια πολύ ζεστή μέρα… Πέρασε τον έλεγχο διαβατηρίων από το μέρος που περνούν όλοι οι μη έχοντες διαβατήριο από χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, περίμενε υπομονετικά στον ανάλογο κυλιόμενο διάδρομο που θα έβγαιναν οι βαλίτσες της δικής του πτήσης, περιεργάστηκε τους γύρω του προσπαθώντας να διακρίνει κάποιον που να τον περιμένει. Στην έξοδο των αφίξεων τον περίμενε μια μαύρη Μερτσέντες. Κάθησε στο κάθισμα του συνοδηγού και συμφώνησε να τον πάει κατευθείαν στην Καλαμάτα. Ολα αυτά συνέβησαν μπρος στα μάτια εκατοντάδων ανθρώπων, οι περισσότεροι από τους οποίους το καλοκαίρι του ’70, 27 χρόνια νεότεροι, στημένοι μπροστά στις μικρές μαυρόασπρες οθόνες των τηλεοράσεών τους, έβλεπαν έναν νεαρό ονόματι Ζαϊρζίνιο να συμπληρώνει με αξιώσεις τη θρυλική τριάδα της Εθνικής ποδοσφαιρικής ομάδας της Βραζιλίας τότε, που δεν ήταν άλλοι από τους Πελέ, Ριβελίνο, Τοστάο. Ο 18χρονος Ζαϊρζίνιο θα θυμάστε αναδείχθηκε σε αυτό το Παγκόσμιο ο καλύτερος παίκτης του Κυπέλλου και βοήθησε αποτελεσματικά την εθνική ομάδα της χώρας του να αναδειχθεί πρωταθλήτρια. Εμένα όλα αυτά τα γεγονότα με βρήκαν να παίζω «διπλό» κάθε απόγευμα στον εγκαταλελειμμένο καλοκαιρινό κινηματογράφο «Ιλισό» που βρισκόταν στη θέση που είναι σήμερα το ξενοδοχείο «Holliday Inn» στα Ιλίσια. Θυμάμαι ότι μετά το Παγκόσμιο του ’70 όλοι οι καλοί της γειτονιάς μας διεκδικούσαν ποιος θα χρεωθεί το παρατσούκλι του νέου μας μύθου Ζαϊρζίνιο. Ενας νέος μύθος είχε γεννηθεί και είχε με την απόδοσή του γράψει τη δική του σελίδα στην ποδοσφαιρική ιστορία.
Αυτός ο εφηβικός μας ήρωας σήμερα, όσο απίστευτο και αν σας φαίνεται, υπέγραψε συμβόλαιο συνεργασίας με την ποδοσφαιρική ομάδα της Καλαμάτας και ως εκ τούτου θα είναι ο προπονητής της φέτος. Διακόσια πενήντα χιλιόμετρα δεν θα μπορούσαν να σταθούν ικανά να χάσουμε τη μοναδική ευκαιρία να συνομιλήσουμε με έναν μύθο μας. Τον συναντήσαμε παρέα με την Παναγιώτα Μπίτσικα και για δύο ώρες μιλήσαμε μαζί του. Ηταν πολύ συγκινητικό, γιατί συχνά κατά τη διάρκεια αυτής της συνομιλίας ένιωσα σαν να ξαναζούσα την εφηβεία μου αλλά αυτή τη φορά όχι σαν παραμύθι αλλά σαν ριάλιτι σόου. Αυτά.
Χαίρομαι που σας γνωρίζω.
«Και εγώ».
Εγώ περισσότερο! (γέλια) Δεν σας κρύβω ότι μεγάλωσα σε μιαν εποχή που στις αλάνες κάναμε μάχη μεταξύ μας να κερδίσουμε το παρατσούκλι «Ζαϊρζίνιο», «Πελέ», «Κρόιφ»… Ηταν σαν παράσημο ένα τέτοιο παρατσούκλι, για όλους εμάς που παίζαμε ποδόσφαιρο παιδιά!
«Συγκινούμαι με αυτό που μου λέτε… Νιώθω αυτές τις λίγες μέρες στην Ελλάδα την αντανάκλαση του σεβασμού που μου περιγράφετε και εσείς. Χαίρομαι που υπήρξα πρότυπο για κάποια παιδιά και εδώ όπως και στον υπόλοιπο κόσμο!».
Αυτό το βάρος του «μύθου», του προτύπου, του ινδάλματος σάς έχει κουράσει;
«Οχι, όχι… Είναι τόσο πολλά που οφείλω στον κόσμο, που δεν υπάρχει περιθώριο να δυσανασχετήσω! Είναι μεγάλο ατού για έναν παίκτη να μπαίνει στο γήπεδο και χιλιάδες ζευγάρια μάτια να τον λατρεύουν! Να περιμένουν από τις επινοήσεις του να χαρούν, να διασκεδάσουν! Ξέρετε, συχνά τρέχεις γρηγορότερα επειδή σε βλέπουν λατρευτικά χιλιάδες μάτια! Εγώ έχω νιώσει να τρέχω γρηγορότερα από ό,τι μπορώ, μέσα σε ένα γεμάτο κόσμο γήπεδο! Είναι σαν να σε σπρώχνει με τα μάτια του ο κόσμος να ξεπεράσεις τα όριά σου! Είναι πλεονέκτημα η αγάπη του κόσμου!».
Πολλοί, θα το έχετε ακούσει και εσείς, το θεωρούν και πηγή πολλών κακών! Αναλόγως του χαρακτήρα… Πολλούς η φήμη κατέστρεψε…
«Η καταστροφή είναι πάντα έξω από τη μια πόρτα του εαυτού μας. Η λύτρωση, η επιτυχία, έξω από την άλλη πόρτα! Το ζήτημα είναι ποια πόρτα θα ανοίξεις! Και αυτό έχει να κάνει με το τι επιθυμείς και γιατί κάνεις ό,τι κάνεις! Αν παίζεις μπάλα για να ξεχωρίσεις, να δείξεις ότι είσαι κάτι άλλο, πιο σημαντικό και πιο μεγάλο από τους υπόλοιπους, τότε κινδυνεύεις! Πάντα έπαιζα μπάλα γιατί ένιωθα καλύτερα εγώ, ήταν η χαρά μου, η διασκέδασή μου. Θα έπαιζα μπάλα και αν δεν ξεχώριζα, και αν δεν ήμουν από τους καλούς! Το μέτρο μου ήταν η χαρά μου!».
Εσείς είχατε πρότυπα ως παιδί; Θέλατε σε κάποιον να μοιάσετε;
«Μεγάλωσα στη συνοικία Μποταφόγκο στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Επαιζα μπάλα στις αλάνες στο Ρίο και το όνειρό μου από παιδί ήταν να γίνω κάποτε βασικός παίκτης στην ομώνυμη ομάδα, την Μποταφόγκο. Ηταν ένα βήμα μέσα στο όνειρό μου, όταν κατάφερα να παίξω ως ερασιτέχνης τρία χρόνια στην Μποταφόγκο. Μετά ήρθε ο μεγάλος περίπατος στο όνειρό μου, που άρχισε όταν έγινα επαγγελματίας και βασικός στην πρώτη ομάδα. Από τις ωραιότερες στάσεις του ονείρου μου ήταν τα 13 πρωταθλήματα που πήραμε με την Μποταφόγκο!».
Εσείς μικρός τι «παρατσούκλι» διεκδικούσατε παίζοντας στις αλάνες; Ποιο παρατσούκλι για σας ήταν τίτλος τιμής;
«Οι θρύλοι μου ήταν ο Γκαρίντσα, ο Πελέ και ο Ντίντι».
Αλήθεια, πώς είναι να μεγαλώνεις θέλοντας να γίνεις σαν αυτούς και τελικά να καταλήγεις να παίζεις πλάι τους, συμπαίκτης τους, ισάξιός τους;
«Οταν με ρωτάνε τι είναι τύχη, λέω αυτό: να παίξεις κάποτε δίπλα στα πρότυπά σου, με τους θρύλους σου!».
Τι ήταν αυτό που κάνει κάποιον θρύλο; Τι είχε ο Γκαρίντσα, ο Πελέ ή ο Ντίντι, που τους έκανε θρύλους;
«Ο καθένας είχε άλλα πράγματα. Για διαφορετικούς λόγους ήταν ο καθένας θρύλος».
Ας μιλήσουμε αρχικά για τον Γκαρίντσα… Να τους πάρουμε με τη σειρά.
«Ο Γκαρίντσα ήταν ένα φαινόμενο, κάτι το εξαιρετικό. Γεννήθηκε με ένα σωματικό μειονέκτημα… δεν ξέρω αν το ξέρετε…».
Οχι… Για πείτε μου…
«Είχε ένα εκ γενετής πρόβλημα στα κάτω άκρα… Δεν ήταν απλώς στραβοπόδης… Το δεξί του πόδι κοίταζε προς τα μέσα και το αριστερό προς τα έξω! Εν τούτοις έπαιζε μπάλα… και όχι μόνο έπαιζε, ήταν και μέγας μπαλαδόρος!».
Αλήθεια, τι είναι αυτό που μπορεί να κάνει το μειονέκτημα πλεονέκτημα;
«Ξέρετε, συχνά η συνταγή της επιτυχίας, αν υπάρχει, έχει να κάνει με αυτό το κατόρθωμα. Το μειονέκτημα να γίνει πλεονέκτημα! Οπως και η συνταγή της καταστροφής έχει να κάνει τις περισσότερες φορές με το “κατόρθωμα” που συνίσταται στο πώς το πλεονέκτημά σου καταλήγει μειονέκτημα! Δεν ξέρω αν συμφωνείτε…».
Θα μου δώσετε ένα παράδειγμα που να αποδεικνύει το πρώτο που λέτε;
«Το πιο λαμπρό παράδειγμα είναι ο Γκαρίντσα που σας είπα… Τώρα πώς ο συγκεκριμένος άνθρωπος έκανε το μειονέκτημα το σωματικό που είχε πλεονέκτημά του; Προσέξτε… Δούλεψε πάρα πολύ, έτσι που να μπορεί παρά το ελάττωμά του να χειρίζεται πολύ καλά την μπάλα. Αυτό όμως μπέρδευε τους αντιπάλους. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν προς ποια κατεύθυνση θα πήγαινε η μπάλα φεύγοντας από τα πόδια του…».
Ναι… αυτό το καταλαβαίνω… Αυτό που θα ήθελα να ακούσω από σας είναι, αν βέβαια το γνωρίζετε, τι κάνει το μειονέκτημα πλεονέκτημα…
«Το πάθος είναι η λύση όλων των δυσκολιών. Το πάθος μάς βοηθάει να πετάξουμε πάνω από τα εμπόδια. Ο Γκαρίντσα είχε φοβερό πείσμα και αγάπη για το ποδόσφαιρο… Τόσο πείσμα και τέτοια αγάπη που τη φυσική μειονεξία των ποδαριών αυτά τα δύο την έκαναν να φαίνεται εξαιρετικά ασήμαντη… Ολη η ιστορία παίζεται στο πάθος για τα πράγματα. Το “θέλω” των ανθρώπων αρκεί να “θέλει” και όλα γίνονται!» (γέλια).
Πείτε μου ένα δικό σας μειονέκτημα που τελικά ξεπεράσατε με κόπο ή χάρη στο πάθος σας;
«Να σας πω… Είμαι από τα παιδιά που έμαθα το ποδόσφαιρο σε λάθος μέρη… Σε οικόπεδα τραχιά, στους δρόμους… σε γενικώς ακατάλληλα για ποδόσφαιρο μέρη… Ως μια ηλικία δεν ήξερα τι είναι χόρτο… Το χόρτο ήταν φοβερό εμπόδιο για μένα όταν το αντιμετώπισα. Αλλά τελικά με το πείσμα μου τα κατάφερα».
Ο Ντίντι γιατί ήταν θρύλος;
«Ηταν το δεκάρι της Εθνικής Βραζιλίας όταν κατέκτησαν το ’58 και το ’62 το Παγκόσμιο Κύπελλο! Το φοβερό του χάρισμα ήταν ότι έβλεπε το γήπεδο ολόκληρο. Μπορούσε να μυριστεί την εξέλιξη της φάσης! Ο Ντίντι έβλεπε την εξέλιξη του παιχνιδιού. Εβλεπε λίγο μετά τη στιγμή που ζούσαν όλοι! Ηταν άσος στις μπαλιές ακριβείας σε μεγάλες αποστάσεις και ήταν ο πρώτος στον κόσμο που χτυπώντας φάουλ έδινε ένα “εφέ” στην μπάλα, μια τροχιά τόξου. Ηταν ο πρώτος που κατάφερε να κάνει τα “σουτ – καμπύλη”! Στη χώρα μου τον αποκαλούσαν “φόλιο σέκα”… “ξεραμένο φύλλο”! Πραγματικά στα πόδια του η μπάλα έχανε το βάρος της και έκανε κινήσεις απίθανες, όπως αυτές του φύλλου στον άνεμο!».
Είπατε πριν ότι ο Ντίντι έβλεπε την εξέλιξη του παιχνιδιού.
«Ναι… Αυτό τον έκανε μεγάλο. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό όλων των μεγάλων… ό,τι και αν κάνουν. Σημασία έχει να μπορεί κάποιος να δρα στο παρόν έχοντας υποψιαστεί το μέλλον! Ετσι καθορίζει και την εξέλιξη του παιχνιδιού. Η μεγαλοσύνη κρίνεται πάντα εκ των υστέρων… αλλά ο “μεγάλος”, ο ιδιοφυής, δρα βλέποντας εκ των προτέρων ό,τι όλοι εμείς διακρίνουμε εκ των υστέρων! Η διορατικότητα είναι ίσως από τους σημαντικότερους οδηγούς των “μεγάλων”!».
Μιλήστε μου λίγο για τα παιδικά σας χρόνια. Ο πατέρας σας, τι δουλειά έκανε;
«Ηταν χτίστης. Γενικότερα η οικογένειά μου ανήκε στη μεσαία τάξη…».
Υπάρχει κάτι που σας καθόρισε ως άνθρωπο;
«Ναι… Ενα σοκ που δέχθηκα όταν ήμουν ακόμη δύο ετών!».
Τι σοκ;
«Τότε έχασα τον πατέρα μου… Εμεινα πολύ νωρίς ορφανός και με μεγάλωσε η μητέρα μου μόνη της! Δούλευε από ‘δώ κι από ‘κεί για να ζήσουμε! Ημουν μοναχοπαίδι, ήμουν μοναχογιός! Η έλλειψη του πατέρα έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο πάνω μου… Στο ποδόσφαιρο βρήκα τη διέξοδό μου… Πάντα είχα την αίσθηση πως ό,τι κι αν έκανα το έκανα γι’ αυτόν. Εμπαινα στο γήπεδο και ένιωθα ότι από κάπου ο πατέρας μου με παρακολουθεί. Ο,τι έκανα στη ζωή μου ήταν ένας φόρος τιμής στον πατέρα μου που μας άφησε νωρίς… Ηθελα να γίνω άξιος γιος του… Ηταν πάντα το πρότυπό μου ο πατέρας μου!».
Ησασταν «κλειστό» παιδί;
«Αντιθέτως… ήμουν πάντα επιθετικός! Αντιδρούσα στα πάντα επιθετικά και στο ποδόσφαιρο και στη ζωή».
Η θέση όπου παίζουμε έχει να κάνει πάντα με τον χαρακτήρα;
«Πάντα… Εμένα αυτή ήταν η ιδιοσυγκρασία μου. Από μικρός ήθελα να βάζω το κεφάλι μπροστά, να είμαι αρχηγός, να χτυπάω γροθιές στο μαχαίρι… Επαιζα ποδόσφαιρο για τη χαρά της ντρίμπλας, του “αδειάσματος”, για τη χαρά του σουτ, του γκολ! Επαιζα μπάλα όχι για να αναδειχτώ, αλλά γιατί λάτρευα να μυρίζω το χόρτο, να αναπνέω στη μέση ενός ανοιχτού χώρου όπως είναι το γήπεδο, να είμαι παίκτης… Στη ζωή μ’ αρέσει να είμαι παίκτης, να παίζω… Αυτό είναι το πάθος μου και ας έχει κόστος!».
Υπήρξατε καλός μαθητής;
«Μέτριος».
Γιατί;
«Οχι γιατί δεν έπαιρνα τα γράμματα, όπως λέμε συνήθως για τους λιγότερο καλούς μαθητές… Πιστεύω ότι και ο πιο έξυπνος άνθρωπος, αν κάνει κάτι και το μυαλό του είναι αλλού, δεν μπορεί να καταφέρει και πολλά πράγματα… Εγώ είχα το μυαλό μου στο ποδόσφαιρο και στις αταξίες… Ημουν πολύ άτακτος και σκανδαλιάρης μικρός… Με τραβούσε πολύ η ανατροπή!».
Ποια παραμένει η αγαπημένη σας γωνιά στη Βραζιλία;
«Ωραία ερώτηση… Η οδός Σεβεριάνο… Είναι ο δρόμος που οδηγεί στο γήπεδο της Μποταφόγκο!».
Ποιος ήταν ο άνθρωπος που πρώτος διέγνωσε το ταλέντο σας;
«Πολλοί λέγανε ότι είμαι μεγάλο ταλέντο… Από την πρώτη στιγμή που κλώτσησα μπάλα, όλοι στη γειτονιά, φίλοι κι εχθροί, συμφωνούσαν ότι ήμουν ένα εξαιρετικό ταλέντο… Ο συναγωνισμός ήταν μεγάλος στη γειτονιά όταν επρόκειτο να διαλέξουν ποιους θα πάρουν στην Μποταφόγκο. Και όμως η συζήτηση γινόταν για τους άλλους. Εμένα με είχαν ξεχωρίσει με την πρώτη… Η συζήτηση γινόταν για τους υπόλοιπους!».
Δεν οφείλετε σε κανέναν αυτό που γίνατε;
«Πρώτα πρώτα στον Θεό. Αυτός μας δίνει το ταλέντο, το χάρισμα… Μετά τον Θεό οφείλω πολλά στην έλλειψη του πατέρα μου, όπως σας είπα και πριν, και βέβαια στον Ζοζέ Λούκας!».
Ποιος ήταν ο Ζοζέ Λούκας;
«Ηταν πρώην παίκτης της Μποταφόγκο. Αυτός με ανακάλυψε, αυτός με έφερε στην Μποταφόγκο».
Ο Πελέ γιατί έγινε θρύλος; Είναι ο τρίτος από αυτούς που αναφέρατε…
έτσι δεν είναι;
«Ο Πελέ ήταν το κάτι άλλο! Είχε μια φοβερή σκέψη! Είχε την πιο γρήγορη σκέψη που έχω συναντήσει μέσα στο γήπεδο… Ηταν ένας σούπερ ποδοσφαιριστής. Μπορώ να πω ότι είναι από τους λίγους ανθρώπους που νιώθω ότι ξεπέρασαν την τελειότητα. Δεν είναι το άριστα, είναι ο τόνος στο άριστα».
Θυμάστε το πρώτο παιχνίδι μαζί του; πλάι του; ως συμπαίκτης του;
«Το 1964. Με τον Πελέ στην Εθνική Βραζιλίας εναντίον της Αργεντινής. Ημουν μόλις 18 ετών! Ηταν το όνειρο που γίνεται πραγματικότητα».
Υπάρχει κάτι που σας έμαθε αυτή η εμπειρία;
«Τη φιλοσοφία της ντρίμπλας. Πώς να αφήνεις πίσω σου αυτόν που έχεις μπροστά σου».
Πώς;
«Είναι τεχνική παρέα με μαγεία όταν σ’ το διδάσκει ο Πελέ. Μας μάθαινε να κάνουμε κάτι που ήταν απλό, αλλά τόσο δύσκολο να το συλλάβεις… Δεν λέγονται αυτά τα πράγματα… Είναι μυστικά. Τα μυστικά ποτέ δεν τα λέμε έτσι, γιατί χάνουν την αξία τους. Τα μυστικά μόνο τα εμπιστεύεσαι σε κάποιους που μπορούν να τα αξιοποιήσουν μεγαλώνοντας τη δύναμή τους. Γι’ αυτό και πρέπει να μετράς πολύ το αφτί που σε ακούει να λες μυστικά. Τα μυστικά δεν είναι κουτσομπολιά, προς διάδοση. Είναι πάντα προς χρήση!». (γέλια)
Το ποδόσφαιρο είναι άθλημα για έξυπνους; Ενας άνθρωπος μπορεί να είναι έξυπνος μέσα στο γήπεδο και όχι έξω απ’ αυτό;
«Να ξεκινήσω από το δεύτερο ερώτημά σας… Οχι… δεν μπορεί… Η εξυπνάδα, τι είναι;».
Τι είναι; Είναι ένα θέμα που ούτε η επιστήμη μπορεί να ορίσει με ακρίβεια… Μόνο εικασίες μπορούμε να κάνουμε… (γέλια)
«Εγώ με το απλό μυαλό μου θεωρώ ότι η εξυπνάδα είναι η αστραπή της στιγμής που σε κάνει να επιλέγεις σωστά και όχι λάθος για τη συνέχεια! Χωρίς λοιπόν ένα αστραφτερό μυαλό, ένα μυαλό ξυράφι, δεν μπορείς να κάνεις και πολλά… μένεις στη μετριότητα. Δεν κόβεις… και δεν ράβεις επομένως! Να ξέρετε, μόνο οι έξυπνοι νικάνε!».
Ενας άνθρωπος που ξέρει τα μυστικά της μπάλας, από τον πάγκο μπορεί και να τα μεταφέρει; Δεν είναι ταλέντο η μεταδοτικότητα;
«Ναι, είναι ένα ταλέντο κι αυτό… Εγώ νομίζω ότι το διαθέτω… Γι’ αυτό διάλεξα για συνέχεια τον ρόλο του προπονητή».
Πόσο διαφέρει το ποδόσφαιρο όταν το βλέπει κανείς από άλλη οπτική γωνία;
«Τι εννοείτε;».
Τι είναι αυτό που μπορεί να καταστρέψει ένα ταλέντο; Να το κάνει να χαθεί;
«Η έλλειψη εξυπνάδας και η έλλειψη πειθαρχίας. Το ταλέντο ποτίζεται με εξυπνάδα και πειθαρχία! Αλλιώς το ταλέντο παθαίνει λάστιχο και μένει στη μέση του δρόμου του!».
Ο Μαραντόνα «έπαθε λάστιχο»;
«Δεν θα ήθελα να κρίνω τον Μαραντόνα… Είναι τόσο σπουδαίος παίκτης που δεν πιστεύω ότι αξίζει να τον κρίνω σε τέτοιο επίπεδο!».
Ισάξιος του Πελέ;
«Μιλάμε για δύο μεγάλους παίκτες. Η μεγαλοσύνη δεν μπαίνει σε συγκρίσεις. Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι ο καθένας είχε το δικό του στυλ και τη δική του ιστορία. Εγραψαν πάντως και οι δύο ιστορία!».
Αν και υπήρξατε παίκτης – σταρ, πιστεύετε ότι η νίκη έρχεται από το σύνολο;
«Το άτομο δίνει τον αέρα στην ομάδα, στο σύνολο… την ξεχωριστή πινελιά!».
Τι ήταν αυτό που σας έκανε, ως προπονητή, να διαλέξετε την Ελλάδα; Από ό,τι ξέρω είχατε προτάσεις και από την Ισπανία!
«Ηρθα στην Ελλάδα και στην Καλαμάτα γιατί είχε προηγηθεί αυτή η πρόταση! Είναι υπόθεση λόγου!».
Ο λόγος δηλαδή υπεράνω των προσωπικών φιλοδοξιών, ε;
«Μεγάλωσα με αυτές τις αρχές και δεν τις προδίδω! Δεν υποχωρώ στην υποχώρηση των αξιών σήμερα!».
Μα η Καλαμάτα δεν ανήκει στο κλαμπ των μεγάλων στην Ελλάδα…
«Αυτό και αν είναι πρόκληση!».
Υπήρξατε αρχηγός; «Leader» που λένε; (γέλια).
«Κανείς δεν γίνεται αρχηγός. Αυτό ή το έχεις ή δεν το έχεις. Είναι συνδυασμός φυσικών στοιχείων του χαρακτήρα και τρόπου ζωής! Συχνά ο αρχηγός φαίνεται προτού γίνει αρχηγός, αν τον παρακολουθήσεις πώς πορεύεται στη ζωή του! Υπάρχουν άνθρωποι που πιάνουν μια θέση και κάθονται μια ζωή σε αυτή τη θέση! Τι να πεις; Ο αρχηγός δεν μπορεί αν δεν δοκιμάσει το επόμενο, το μεγαλύτερο, το “πέραν” των ορίων του! Αρχηγό σε κάνει η ζωή… Αυτή είναι ο δάσκαλος! Αυτή μας μαθαίνει να κερδίζουμε!».
Το ποδόσφαιρο που παίζεται σε μια χώρα είναι η εικόνα του λαού της; Απεικονίζει αυτά που χαρακτηρίζουν έναν λαό;
«Ναι… Η Βραζιλία, για παράδειγμα, έχει ευφάνταστο ποδόσφαιρο… Κυριαρχεί η φαντασία και στον λαό μας. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό μας. Περισσότερη σχέση έχουμε με τη φαντασία παρά με την πραγματικότητα… Γι’ αυτό και είμαστε τεχνίτες… Ο καλός τεχνίτης δεν είναι δεξιοτέχνης αλλά ευφάνταστος παίκτης! Δεν ξέρω αν με καταλαβαίνετε. Η ντρίμπλα είναι θέμα φαντασίας και λιγότερο ικανότητας! Υπάρχουν γρήγοροι παίκτες που δεν μπορούν να ντριμπλάρουν. Πέρα από τα φυσικά προσόντα λοιπόν στην ντρίμπλα είναι απαραίτητη η φαντασία! Εμείς οι Βραζιλιάνοι αγαπούμε τις ντρίμπλες ως λαός, όπως και τις κομπίνες και τα κόλπα!» (γέλια).
Ποιος είναι ο πιο ευφάνταστος παίκτης που έχουν δει τα μάτια σας;
«Ο Γκαρίντσα και ο Πελέ! Αυτοί ήταν ζωγράφοι και εγώ μαθητής τους… νιώθω συνέχειά τους!» (γέλια)
Θυμηθείτε μια φάση του Μουντιάλ του ’70 που έχετε στη μνήμη σας και δεν λέει να ατονήσει.
«Η φάση του γκολ της Βραζιλίας εναντίον της Αγγλίας. Ημουν ο εκτελεστής. Το δημιούργησε ο Τοστάο, που πέρασε την μπάλα στον Πελέ και ο Πελέ την έδωσε σε εμένα. Εγώ την έστειλα στα δίχτυα. Ηταν το δεύτερο παιχνίδι της Βραζιλίας στο Μουντιάλ του ’70 και οι εφημερίδες όλου του κόσμου έγραφαν ότι ο νικητής αυτού του παιχνιδιού θα είναι η ομάδα που θα παίξει στον τελικό. Και έτσι έγινε».
Ποια είναι η γνώμη σας για την ανάμειξη του Πελέ στην πολιτική;
«Είναι πολύ καλό που έγινε υπουργός. Κάνει μια μεγάλη προσπάθεια να καλυτερεύσει τις συνθήκες του ποδοσφαίρου αλλά και των υπόλοιπων αθλημάτων. Εργάζεται σκληρά για να γίνουν μεταρρυθμίσεις. Εχουμε έναν άνθρωπό μας στην κορυφή».
Συναντιέστε ακόμη μαζί του;
«Ναι, αλλά πολύ λιγότερο πια, γιατί εκείνος είναι πολύ απασχολημένος. Το ίδιο και με τους υπόλοιπους συμπαίκτες μας. Πάντως δεν θα ξεχάσω την πρώτη φορά που συνάντησα τον Πελέ, το 1963. Επαιζαν Μποταφόγκο – Σάντος και η Μποταφόγκο κέρδισε 3-1 την ομάδα του Πελέ. Σε εκείνο τον αγώνα ο Ρομπέρτο έβαλε το ένα γκολ, ο Ζέρσον το δεύτερο και εγώ το τρίτο. Ο Πελέ έβαλε το γκολ της Σάντος. Τότε συστηθήκαμε για πρώτη φορά με τον Πελέ».
Τι σημαίνει για σας η λέξη αντίπαλος;
«Σεβασμός. Επίσης η ύπαρξη του εκάστοτε αντιπάλου είναι η αφορμή να παίξεις το παιχνίδι σου και να νικήσεις. Η ύπαρξη του αντιπάλου είναι προϋπόθεση για να χαρείς αυτό που περιέχεται στη νίκη. Χωρίς αντίπαλο δεν έχεις ποιον να νικήσεις».
Ποιες ομάδες σάς εντυπωσίασαν όλα αυτά τα χρόνια ώστε να τις θεωρείτε πρότυπα;
«Η εποχή της Ρεάλ Μαδρίτης με τον Πούσκας, τον Ντι Στέφανο, τον Σάντα Μαρία. Ο Αγιαξ του Κρόιφ, η Σάντος του Πελέ, η Μποταφόγκο του Ζαϊρζίνιο. (γελάει) Η Σάντος και η Μποταφόγκο ήταν οι δύο ομάδες που ταξίδευαν περισσότερο σε όλο τον κόσμο, έπαιζαν εναντίον εθνικών ομάδων, γι’ αυτό δεν θεωρώ ότι μας έμαθαν μόνο ποδόσφαιρο αλλά και τον κόσμο».
Σε τι διαφέρουν οι σημερινές ομάδες από τις θρυλικές ομάδες εκείνων των εποχών;
«Σήμερα οι ομάδες μοιάζουν μεταξύ τους. Δεν έχουν μεγάλη διαφορά. Σε όλο τον κόσμο είναι πανομοιότυπος ο τρόπος που παίζουν. Το ποδόσφαιρο παλιά στηριζόταν στη διαφορετικότητα της κάθε ομάδας. Κάποτε πηγαίναμε στο γήπεδο να δούμε να συγκρούονται διαφορετικές ποδοσφαιρικές φιλοσοφίες και διαφορετικά συστήματα. Το ποδόσφαιρο σήμερα είναι αμυντικό ενώ παλιά ήταν επιθετικό. Σήμερα ο αρχικός στόχος είναι να μη φάμε γκολ και όχι, όπως παλιότερα, να βάλουμε όσο περισσότερα γκολ γίνεται».
Παρεμπιπτόντως, πώς σας φαίνεται ο Ρονάλντο;
«Είναι ο καλύτερος παίκτης στον κόσμο σήμερα».
Αληθεύει ότι είναι δική σας ανακάλυψη;
«Ναι, και αυτό απλώς κάτι δείχνει».
Το ταλέντο φαίνεται;
«Το να δεις το ταλέντο εκεί όπου κρύβεται είναι ένα ταλέντο… Δύσκολο να εξηγηθεί πώς το διακρίνει αυτός που το διακρίνει. Πάντως εγώ, όταν τον είδα, κατάλαβα ότι ο Ρονάλντο είχε ένα χάρισμα θεϊκό. Ο Ρονάλντο σήμερα δίνει το διαφορετικό με το παίξιμό του. Η διαφορά του είναι ότι βάζει πολλή φαντασία στην ανάπτυξη του παιχνιδιού του και αυτό είναι σημαντικό σε ένα ποδόσφαιρο που μοιάζει ολόιδιο παγκοσμίως».
Θεωρείτε ότι στο ποδόσφαιρο προέχει το μυαλό ή η ψυχή του ποδοσφαιριστή;
«Πάντα με το κεφάλι πρέπει να παίζεις στο γήπεδο. Ποτέ ένας παίκτης δεν μπορεί να είναι καλός όταν εξαρτάται από την ψυχή του, από το συναίσθημα με άλλα λόγια. Χάνει πάντα. Ως συνήθως, όταν κυριαρχεί το συναίσθημα, χάνουμε το μυαλό μας και τη συγκέντρωσή μας».
Ποιο είναι το κέρδος της ήττας για σας;
«Η ήττα είναι για να παίρνεις μαθήματα. Στην ήττα κρύβονται τα καλύτερα αποτελέσματα».
Ποια ήττα σάς στενοχώρησε περισσότερο στην ποδοσφαιρική σας καριέρα;
«Η ήττα της Βραζιλίας στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1966 εναντίον της Πορτογαλίας. Εκλαψα πολύ. Οι ήττες που με στενοχωρούν περισσότερο είναι οι άδικες».
Ποιες θεωρείτε άδικες ήττες;
«Εκείνες που θα μπορούσαν να είναι νίκες αν εγώ έπαιζα καλύτερα. Σήμερα θα ήθελα να γευθώ επιτυχίες με την Καλαμάτα, γιατί η ομάδα τις έχει ανάγκη».
Τι ορίζει την προπονητική φιλοσοφία σας;
«Η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση. Είναι σχολή μου αυτή. Το ποδόσφαιρο πρέπει να έχει θέαμα και επιθετικότητα».
Πού βρίσκεται η ομορφιά της ζωής;
«Η ομορφιά της ζωής είναι να ξέρεις το μυστικό να ζήσεις τη ζωή».
Ποια θεωρείτε την πιο έξυπνη κίνηση που κάνατε στη ζωή σας;
«Να προσέχω τον εαυτό μου».
Πιστεύετε στην τύχη; Τι είναι η τύχη;
«Ναι, πιστεύω από 7-8 ετών. Είμαι χριστιανός καθολικός και πιστεύω πολύ στον Θεό. Αυτή για μένα είναι η τύχη μου: η πίστη μου στον Θεό. Ο Θεός ήταν πάντα πλάι μου. Ηταν μέσα μου».
Τι θα θέλατε, αν μπορούσατε, να αλλάξετε στο ποδόσφαιρο;
«Τη σκληρότητα, που έχει γίνει πια κανόνας μέσα στο γήπεδο».
Και στον κόσμο που ζείτε;
«Την ασυνεννοησία. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν έχουν κοινούς κώδικες συνεννόησης. Η “γλώσσα” του κόσμου έπρεπε να είναι κοινή».
Τελικώς, ποια είναι η προτίμησή σας στο ποδόσφαιρο: η ντρίμπλα, η σέντρα ή το γκολ;
«Το σημαντικότερο στο ποδόσφαιρο είναι να ξέρεις ότι όλα είναι μια συνέχεια. Είναι κρίκοι μιας αλυσίδας. Για να καταλάβετε, ο κενός χώρος κρύβει τη μεγαλύτερη γοητεία».
Φοβηθήκατε ποτέ τις αποδοκιμασίες του κόσμου σε κάποιες αποτυχίες σας;
«Εχω συνηθίσει να κερδίζω, να έρχομαι ισοπαλία και να χάνω. Δεν φοβάμαι κανένα αποτέλεσμα γιατί η ζωή τα περιέχει όλα. Το παν είναι να συνεχίζεις με το ίδιο πάθος την ενδιαφέρουσα αυτή διαδικασία… της ζωής».
Σας ευχαριστώ ειλικρινά. Ούτε που το πίστευα ότι θα σας συναντούσα ποτέ… (γέλια)
«Ούτε εγώ το φανταζόμουν». (γέλια)
