Προ τετελεσμένων γεγονότων βρίσκεται πλέον η κυβέρνηση, η οποία καλείται πια να αντιμετωπίσει «εδώ και τώρα» – και μάλιστα ταυτόχρονα με το ασφαλιστικό – και το μείζον θέμα της κατάργησης των λεγομένων «κοινωνικών πόρων» ή άλλως «εισφορών υπέρ τρίτων». Μια σημαντική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που εκδόθηκε επί ελληνικού ενδιαφέροντος υποθέσεως, καταργεί οριστικά και αμετάκλητα τους λεγόμενους κοινωνικούς πόρους (εισφορές υπέρ τρίτων) δημιουργώντας νέα δεδομένα για τη βιωσιμότητα των ταμείων και των ασφαλιστικών μας οργανισμών. Η κυβέρνηση αλλά και οι διοικήσεις των ασφαλιστικών ταμείων μετά την έκδοση της απόφασης (δημοσιεύθηκε στις 19 Μαρτίου) βρίσκονται αντιμέτωποι με νέα δεδομένα, καθώς εκατομμύρια ευρώ που εισέρρεαν στα ταμεία των ασφαλιστικών οργανισμών ενισχύοντας τη βιωσιμότητά τους με την επιβολή εισφορών υπέρ τρίτων στο εξής δεν θα αποτελούν πηγή χρηματοδότησης αφού κάτι τέτοιο απαγορεύεται ρητά από την κοινοτική νομοθεσία και επιβεβαιώνεται με την καταδικαστική – κατά της Ελλάδας – απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Το ενδιαφέρον της σημαντικής αυτής δικαστικής εξέλιξης, που αναμένεται να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις, δεν περιορίζεται μόνο στη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων. Δεν αφορά μόνο τους αρμόδιους υπουργούς και τους κρατικούς παράγοντες που θα πιάσουν δουλειά για να βρουν λύση σε ένα μείζον θέμα, που γνώριζαν από χρόνια ότι θα συμβεί, αλλά δεν το αντιμετώπισαν ως την ύστατη ώρα (κάποια στιγμή θα έβγαινε η δικαστική απόφαση κατάργησης των «εισφορών»). Ενδιαφέρει – η απόφαση του Ευρωδικαστηρίου – και χιλιάδες έλληνες πολίτες που πλήρωναν «χαράτσια» – διότι ως τέτοια αντιμετωπίζονται από την κοινοτική νομοθεσία αλλά και από το Δικαστήριο οι εισφορές υπέρ τρίτων – σε ταμεία στα οποία δεν ανήκαν και από τα οποία ουδέν προσκοδούσαν.
Οι λεγόμενες «εισφορές» υπέρ τρίτων, που θεσμοθετήθηκαν σε άλλες εποχές για τη στήριξη ταμείων και για την ενίσχυση συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων (όπως οι αγρότες), έφθασαν στο σήμερα ως «χαράτσια» που επιβαρύνουν βαλάντια, ανεβάζουν το κόστος των συναλλαγών και κυρίως αντίκεινται στην κοινοτική νομοθεσία.
* Η προσφυγή κατά της Ελλάδας
Η απαγόρευση της κοινοτικής νομοθεσίας – υπάρχει συγκεκριμένη κοινοτική οδηγία – στην επιβολή έμμεσων φόρων, που αντιβαίνει στην ελεύθερη κίνηση των κεφαλαίων και στην ελεύθερη διακίνηση των υπηρεσιών, αποτέλεσε τη βάση στην οποία στηρίχθηκε και η προσφυγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά Ελλάδας αλλά και η απόφαση των ευρωδικαστών.
Η πρακτική της Ελλάδας να επιβάλει με νόμους και νομοθετικά διατάγματα «εισφορές» υπέρ τρίτων (άλλος να πληρώνει αντί άλλων δηλαδή) είχε από χρόνια τεθεί από τους κοινοτικούς ως μείζονος σημασίας θέμα. Οι διαβεβαιώσεις της ελληνικής πλευράς ότι θα αντιμετωπιστούν με κατάργηση, εν ευθέτω χρόνω, οι λεγόμενοι «κοινωνικοί πόροι» αλλά και οι «εισφορές» υπέρ τρίτων μπορεί να οδήγησαν τη χώρα μας στο να κερδίσει χρόνο αλλά την αναγκάζουν σήμερα να αντιμετωπίσει σε χρόνο μηδέν τις επερχόμενες εξελίξεις.
Η απόφαση (σημειώνουμε για την ιστορία ότι είναι η C-426/98) ήρθε να θέσει οριστικά στο παρελθόν την πρακτική της «εισφοράς» υπέρ τρίτων εγκαινιάζοντας ένα νέο κεφάλαιο για τους πολίτες, τους οποίους οριστικά απαλλάσσει από χαράτσια, αλλά ανοίγοντας παράλληλα ένα άλλο (ιδιαίτερα ακανθώδες και δύσβατο) για εκείνους που είναι αρμόδιοι για τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών οργανισμών.
Η πρώτη απόφαση κατάργησης των «εισφορών» υπέρ τρίτων κατά Ελλάδος, που είναι πλέον γεγονός, είναι η πρώτη αλλά δεν είναι η μόνη. Δεκάδες προσφυγές εκκρεμούν για διάφορα ταμεία και ασφαλιστικούς οργανισμούς. Η εκδίκασή τους και οι αναμενόμενες καταδικαστικές για τη χώρα μας αποφάσεις απλά θα συμπληρώσουν το παζλ των δικαστικών εξελίξεων που ήδη έχουν δρομολογηθεί.
* Αρχή από τους δικηγόρους
Η απόφαση-σταθμός λοιπόν αφορά τις εισφορές υπέρ τρίτων που επιβάλλονταν σε κάθε συναλλασσόμενο πολίτη υπέρ του Ταμείου Νομικών και του Ταμείου Προνοίας Δικηγόρων Αθηνών σε κάθε περίπτωση:
* Συστάσεως ανώνυμης εταιρείας ή εταιρείας περιορισμένης ευθύνης
* Κατά την υποχρεωτική δημοσίευση του καταστατικού οποιαδήποτε εμπορικής εταιρείας.
* Κατά την αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου περιορισμένης ευθύνης που πραγματοποιείται μέσα σε ένα χρόνο από τη σύσταση της εταιρείας.
* Κατά τη δημοσίευση των αρχικών ή των τροποποιημένων καταστατικών των προσωπικών εταιρειών και των εταιρειών περιορισμένης ευθύνης που εδρεύουν στην περιφέρεια του Πρωτοδικείου Αθηνών.
Οι «εισφορές» αυτές – παρακάτω θα αναφέρουμε πόσο κοστίζουν -, σύμφωνα με όσα η Επιτροπή κατήγγειλε στην προσφυγή της και με όσα το δικαστήριο διέλαβε στην απόφασή του, απαγορεύονται ρητά διότι:
* Είναι έμμεσοι φόροι που η επιβολή τους ρητά απαγορεύεται από τις κοινοτικές οδηγίες για τη συγκέντρωση κεφαλαίων.
* Οι επιβαρύνσεις αυτές τις οποίες πληρώνουν οι συναλλασσόμενοι πολίτες δεν συνιστούν αντιπαροχή για κάποια παρεχόμενη υπηρεσία, καθώς οι δικηγόροι που συμπράττουν στα συμβόλαια αλλά και στη σύνταξη των εταιρικών αμείβονται από τους πελάτες τους και οι συμβολαιογράφοι με τη σειρά τους καταθέτουν στα Ταμεία Νομικών χωριστά χρηματικά ποσά.
* Επιπλέον οι επιβαρύνσεις αυτές δεν έχουν ανταποδοτικό χαρακτήρα που ίσως θα τις καθιστούσε νόμιμες και το ύφους τους δεν έχει καμία σχέση με το κόστος συγκεκριμένης υπηρεσίας.
ΤΟ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ Τα «χρυσά» συμβόλαια και καταστατικά
Και τώρα δυο λόγια για το «διά ταύτα» της αποφάσεως. Αντιγράφουμε από την απόφαση:
«Η Ελληνική Δημοκρατία επιβάλλουσα άλλες ειδικές επιβαρύνσεις επί του κεφαλαίου ανωνύμων εταιρειών και των εταιρειών περιορισμένης ευθύνης κατά τη σύστασή τους, κατά τη δημοσίευση και την τροποποίηση του καταστατικού τους και κατά την αύξηση του κεφαλαίου τους, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από την οδηγία περί των εμμέσων φόρων των επιβαλλομένων επί των συγκεντρώσεων κεφαλαίων».
Τέρμα λοιπόν άμεσα στα «χαράτσια» για συμβόλαια και για καταστατικά ΕΠΕ και ΑΕ. Το κόστος τους θα μειωθεί σημαντικά για τους πολίτες και η κυβέρνηση – αρμόδια υπουργεία – αλλά και οι δικηγορικοί σύλλογοι και οι διοικήσεις των Ταμείων (Νομικών και Προνοίας) θα πρέπει άμεσα να βρουν τη λύση. Λύση που σημαίνει ότι από κάπου αλλού θα πρέπει να βρουν τα λεφτά που χάνουν από την κατάργηση των «εισφορών» υπέρ τρίτων.
Και τέλος δυο λόγια για το τι σημαίνει για τους συναλλασσομένους η κατάργηση της εισφοράς υπέρ τρίτων, του Ταμείου Νομικών για παράδειγμα:
Τι πληρώνει δηλαδή ο πολίτης που συστήνει μια ΕΠΕ, μια εταιρεία περιορισμένης ευθύνης (μιλάμε για τον συναλλασσόμενο και όχι για τον συμβολαιογράφο, που αποδίδει άλλα ποσά στο Ταμείο Νομικών, περί το 9% των δικαιωμάτων του από το συμβόλαιο). Εχουμε και λέμε λοιπόν. Για μια ΕΠΕ με κεφάλαιο το κατώτατο που λέει ο νόμος, 17.500 περίπου ευρώ (6 εκατ. δραχμές), το Ταμείο Νομικών εισπράττει 440 ευρώ (150.000 δραχμές) από τον συναλλασσόμενο πολίτη, το 2,5% επί του κεφαλαίου της εταιρείας. Για μια ΑΕ πληρώνει «χαράτσι» 180 ευρώ και για μια γονική παροχή η «εισφορά» ανέρχεται σε ποσοστό 1%. Στο πνεύμα της απόφασης είχε κινηθεί και η εισήγηση της γενικής εισαγγελέως του Δικαστηρίου κυρίας Christine Stix Hackl. Η δίκη έγινε πριν από ένα χρόνο περίπου, στις 7 Ιουνίου του 2001.
